اکنون، پس از گذشت 10 سال، در حالی‌که اجرای طرح بیمارستانهای دوستدار مادر در کشور آغاز شده، کارشناسان نسبت به عدم رعایت استانداردهای مورد نظر سازمان جهانی بهداشت در بیمارستانهای دوستدار کودک ابراز نگرانی می‌کنند.
در بیمارستان دوستدار کودک، تمرکز بر روی استفاده از شیر مادر از بدو تولد می‌باشد در حالی که در بیمارستانهای دوستدار مادر تمرکز بر روی حفظ صیانت و عزت نفس مادر باردار و آسایش اوست. اما در حال حاضر بسیاری از بیمارستانهای دوستدار کودک، معیارهای لازم را از نظر دسترسی نداشتن به شیر مصنوعی یا پستانک و شیشه شیر رعایت نمی‌کنند.
دکتر فریور، رئیس اداره ترویج تغذیه با شیر مادر وزارت بهداشت در این مورد، با بیان این‌که در ارزیابی و رتبه بندی جدید بیمارستانها در صورتی که این معیارها رعایت نشود از رتبه بیمارستان کم می‌شود، به همشهری می‌گوید: در چارچوب این طرح، نوزادان باید در تمامی بیمارستانهای کشور در کنار مادران خود قرار گیرند و هم اتاقی مادر و نوزاد در طول شبانه روز باید اجرا شود چرا که تماس ممتد پوست نوزاد با پوست مادر در یک ساعت اول تولد، نقش مهمی در تقویت روابط عاطفی مادر و نوزاد، فعالیت رحم و کاهش خونریزی مادر و نیز دمای بالاتر و گریه کمتر نوزاد دارد و تحقیقات نشان داده است جدایی مادر و نوزاد در بیمارستان، سبب افزایش بروز عفونت، اسهال و بیماری پوستی می‌شود.
به گفته دکتر فریور، در این بیمارستانها، پروتکل‌های آموزشی درمانی که مورد تایید معاونت آموزشی وزارت بهداشت است به صورت کتاب در اختیار پرسنل قرار می‌گیرد و براساس این پروتکل، برای مادری که جهت زایمان به بیمارستان مراجعه می‌کند، برنامه‌ریزی خواهد شد.
دکتر فریور بر این نکته تاکید می‌کند که معیارها سالی دوبار در بیمارستانها پایش و ارزشیابی می‌شوند و در صورتی که رعایت نشوند بیمه‌ها حق ندارند پول کامل را به آنها پرداخت کنند.
فریور می‌افزاید: آنچه عملا در بسیاری از بیمارستانها مشاهده می‌شود، وجود شیشه و پستانک در بخش نوزادان بیمارستان‌هاست که حاکی از عدم رعایت مهمترین شاخص در بیمارستانهای دوستدار کودک است.
این درحالی‌است که چندی پیش دکتر لنکرانی، وزیر بهداشت و درمان با بیان این‌که در دولت جدید تلاش کرده‌ایم مسئله ترویج تغذیه با شیر مادر را دوباره زنده کنیم از تشکیل کمیته‌های استانی در این زمینه در سراسر کشور خبر داد و گفت: در حال حاضر 95 درصد بیمارستانهای کشور عنوان بیمارستان دوستدار کودک را دارند اما همگی آنها معیارهای لازم را از نظر دسترسی نداشتن به شیر مصنوعی یا پستانک و شیشه شیر در بیمارستان رعایت نمی‌کنند و به همین علت در ارزیابی و رتبه بندی جدید بیمارستانها در صورتی که این معیارها رعایت نشود از رتبه بیمارستان کم می‌شود.
وزیر بهداشت گفت: در زمان حاضر در کشور ما به طور متوسط مادران در سن 7/10ماهگی شیردهی با شیر مادر را قطع می‌کنند و این امر در افزایش مرگ و میر و بیماری کودکان در نوزادی و سنین بعدی بسیار موثر است و حتما شیردهی مادران باید تا دو سالگی ادامه یابد.
بیمارستانها، دوستدار مادر هم می‌شوند
با این اوصاف، دکتر چنگیزی، رئیس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت روز گذشته از اجرای طرح راه‌اندازی بیمارستانهای دوستدار مادر طی یک برنامه 5 ساله در کشور خبر داد و به همشهری گفت: هدف از اجرای این طرح تلطیف فضای زایمان است.
وی با بیان این‌که طی پنج سال آینده باید۴۰۰بیمارستان کشور متحول شده و پذیرای هسته‌های آموزشی دانشگاه‌های علوم پزشکی باشند، گفت: اجرای این طرح در تمام کشور طی پنج سال بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال هزینه خواهد داشت.
به گفته وی، ایده اولیه این طرح از سال ۱۳۸۱در وزارتخانه شکل گرفت و طی مراحلی مانند نظرسنجی، تشکیل کمیته و نوشتن برنامه ادامه یافت و در نیمه سال گذشته، کتاب راهنمایان ارائه خدمات در بیمارستان دوستدار مادر به همراه اصول اخلاق به چاپ رسید.
در اجرای این طرح تغییراتی در بیمارستانهای موجود برای زایمان زنان ایجاد می‌شود و فضای حدود ۵۰مترمربعی به کلاس‌های آمادگی زنان باردار که مکمل مراقبت‌های دوران بارداری است، اختصاص می‌یابد. در اجرای طرح مزبور مادر توسط تیم پزشکی غربال می‌شود و اگر منعی برای زایمان طبیعی نداشته باشد، حق انتخاب برای روشهای زایمان طبیعی در 8 وضعیت را دارد.
به گفته رییس اداره سلامت مادران وزارت بهداشت، بیمارستان دوستدار مادر نوعی تغییر شیوه ارائه خدمات در بیمارستانهای موجود است که با هدف ترویج زایمان طبیعی، به طور آزمایشی در 9 بیمارستان کشور اجرا می‌شود.
دکتر چنگیزی در ادامه گفت: طرح بیمارستانهای دوستدار مادر بر اساس پروتکل‌های تخصصی بیمارستانی و نظام استاندارد زایمان تهیه شده و هدف از اجرای آن ترویج زایمان‌های طبیعی بدون درد به صورت دارویی و غیر دارویی است و با اجرای این طرح کیفیت خدمات زایمان طبیعی در بیمارستانهای دولتی ارتقا می یابد که مادران واقعا لذت یک زایمان طبیعی و بدون درد را احساس کنند.
وی با بیان این‌که با اجرای این طرح خود مادران می‌توانند بین سزارین که یک عمل جراحی است و زایمان طبیعی بدون درد یکی را انتخاب کنند، گفت: زایمان بدون درد با استفاده از شیوه‌های علمی و جدید که به دو صورت دارویی و غیردارویی انجام می‌شود هنوز به یک روش متداول در کشور تبدیل نشده و فقط در برخی بیمارستانهای خصوصی آن هم بدون بهره‌گیری از پروتکل‌های استاندارد جدید اجرا می‌شود.
دکتر چنگیزی با بیان این‌که پرهیز از اعمال غیر ضروری همچون تنقیه، سوندگذاری، رگ گرفتن و توصیه به تسکین درد زایمان به کمک روش‌هایی غیر از داروهای بی‌حس‌کننده و مسکن در پروتکل بیمارستان دوستدار مادر گنجانده شده است، اضافه کرد: اصول پروتکل اجرایی بیمارستانهای دوستدار مادر عبارتند از اصول زایمان طبیعی، توانمندسازی مادر، آزادی عمل و استقلال در انتخاب محیط و شیوه زایمان، انجام مداخلات اندیکاسیون نه به صورت روتین و مسئولیت‌پذیری.
دکتر چنگیزی ضمن تاکید بر این‌که بیمارستانهای دوستدار مادر هنوز اجرایی نشده و یک طرح جدید است و در حال حاضر پروتکل‌های اجرایی آنها به متخصصان بیمارستانها ارجاع شده تا نظرات خود را اعلام کنند، در مورد بیمارستانهای دوستدار کودک نیز افزود: برای ترویج فرهنگ تغذیه نوزادان با شیر مادر 4 تعهد داریم، راه‌اندازی مراکز هماهنگ‌کننده برای ترویج تغذیه با شیر مادر، ایجاد و فعال کردن بیمارستانهای دوستدار کودک، اجرای قوانین حمایتی از زنان شاغل و شیرده و اجرای کامل قانون ملی تغذیه با شیر مادر.
