رقابت برای تنازع بقا در دنیای نمایشگرها

تصور کنید، یک نمایشگر با سرعت عکس‌العمل بالا، باریکتر و همچنین ارزانتر از مانیتورهای صفحه تخت و LCD، به نبرد آنها می‌آید.

نمایشگرهای معمولی (CRT)اولین مانیتورهایی بودند که به دست عموم مردم رسیدند. آنها بزرگ بودند و در عین حال عملکرد خوبی داشتند؛ تا زمانی که مانیتورهای صفحه تخت و حتی پس از آن، LCDها به بازار آمدند.

مانیتورهای LCDبسیار باریکتر و سبک‌تر از انواع دیگر مانیتورها بودند ولی از آنها گرانتر بودند و البته با وجود قیمتشان از نظر کیفیت و وضوح تصویر در برخی موارد از مانیتورهای CRT یا صفحه تخت (FLAT)، ضعیف‌تر بودند.

هم اکنون رقیبی پا به عرصه رقابت با مانیتورهای صفحه تخت و LCD خواهد آمد که از آنها، باریکتر و ارزانتر و کارآمدتر خواهند بود. البته این مانیتورهای جدید یا همان OLED‌ها به تولید انبوه نرسیده، ولی طبیعتاً به محض ورود و با وجود توانایی‌های متفاوتش با نسل‌های قبلی، بازار را تسخیر خواهد کرد.

مانیتورهای OLED چگونه کار می‌کنند؟

عملکرد این نوع صفحات از نامشان مشخص است. OLED مخفف کلمات Organic Light Emitting Display است که ترجمه خوبی از آن نمی‌توانیم داشته باشیم ولی به صورت تحت‌اللفظی می‌شود به آنها نمایشگرهای ساطع کننده نور از طریق مواد آلی گفت.  ایده ساخت مانیتورهای OLED در واقع 10سال قبل از ساخت اولین مانیتورهای معمولی در سال 1985 به ذهن یک محقق رسید.

چینگ تانگ (ching tang) که در آن سال‌ها برای شرکت کداک کار می‌کرد در مقاله‌ای نوشت: اگر جریان الکتریسیته را در میان برخی مواد آلی جاری کنید، از آنها نور سبز ساطع خواهد شد.

در همان زمان که چنین تحقیقاتی به اثبات رسید، به سرعت کمپانی کداک این اختراع را که نتیجه آن ساخت مانیتورهای OLED بود به نام خود ثبت کرد.

مانیتورهای OLED انواع گوناگونی دارند ولی پایه و اصول عملکرد همه آنها یکی است. در همه آنها لایه‌ای از مواد عایق وجود دارد که باعث می‌شود جریان الکتریسیته‌ای که از میان این لایه‌های عایق عبور می‌کند به سمت مواد آلی بروند و آنها را شارژ کنند.

هنگامی‌که مواد آلی شارژ شوند از خود نور(و رنگ) ساطع می‌کنند و دیگر مانند صفحات مانیتورهای گذشته احتیاجی به رنگ پس زمینه یا back light نیست. این یکی دیگر از مزایای OLED‌ها نسبت به مانیتورهای قبلی است. نوری که مواد ارگانیک به وجود می‌آورند در رنگ‌های سبز، قرمز و آبی است که از ترکیب آنها هر رنگی را می‌توان ساخت.

با وجود این همه مزایا، مشکلی گریبان تمامی‌ سازندگان مانیتورهای OLED را گرفته. مواد آلی وقتی که در مدت زمان‌ بالایی از آنها استفاده شود، میزان تابش آنها نیز کاهش می‌یابد. میزان کاهش تابش (در حالت استفاده مستمر) در رنگ‌های مختلف، متفاوت است. برای مثال اگر رنگهای قرمز و سبز عمری بیش از 20 هزار ساعت داشته باشند، میزان تابش ایده آل رنگ آبی تنها هزار ساعت است.

OLED‌ها نیز در دو نوع کلی فعال (Active) و منفعل (Passive) هستند که هر کدام از اینها، باز خود به چندین نوع متمایز می‌شوند.  اولین مانیتورهای OLED که به صورت تجاری در خواهند آمد از نوع  منفعل- ماتریسی هستند و در واقع شرکت‌های سازنده شیوه پدران خود را پیش می‌گیرند؛ همانطور که اولین مدل‌های LCD از نوع منفعل بودند.

دلیلش هم بسیار واضح است. نوع منفعل-‌ ماتریسی نسبت به بقیه مدل‌ها، بسیار گران تر و پر مصرف‌تر است. از مدل ماتریسی بیشتر در صفحه نمایشگرهای کوچک مانند  گوشی‌های موبایل و دستگاه‌های پخش MP3 استفاده خواهد شد. در مدل ماتریسی صفحات عایق مانند تار و پود به یکدیگر تنیده شده است و در میان آنها مواد آلی تعبیه شده است.

مدل دیگر، فعال ماتریسی است. این گونه مانیتور بسیار کم مصرف‌تر از نوع منفعل-‌ ماتریسی ساخته می‌شود زیرا علاوه بر آن تار و پودها و مواد آلی، از یک صفحه TFT نیز بهره می‌برد که می‌تواند میزان نور هر پیکسل را کنترل کرده و به همین دلیل میزان مصرف انرژی کلی آن بسیار کمتر از نوع منفعل ماتریسی است.

مدل‌های عجیب

این دو نوع مانیتور یاد شده، از انواع معمولی OLED‌ها هستند. ولی تکنولوژی ساخت صفحات نمایشگر OLED به همین جا ختم نمی‌شود. در مدل‌های دیگر شاید مانیتورهایی را ببینید که تنها در فیلم‌های علمی-تخیلی دیده باشید.

شما دیگر می‌توانید مانیتورتان را مانند یک پارچه تا کرده و آن را به راحتی حمل کنید و حتی در زمان پخش تصویر از مانیتور، شما می‌توانید سمت دیگر مانیتور را هم مشاهده کنید زیرا نمایشگرهای OLED مانند شیشه عمل می‌کنند و می‌توانند نور را از خود عبور دهند.

مدل عجیب این مانیتورها، صفحات قابل انعطاف (flexible) است که شما می‌توانید آن را به هر سمتی مانند یک ورق پلاستیکی خم و راست کنید. همانطور که گفتیم ذاتاً مانیتورهای OLED بسیار باریکتر از مانیتورهای LCD هستند و در میان خود OLED‌ها، مدل قابل انعطاف از بقیه بسیار باریکتر و سبک تر است و برای صفحات نمایشگر گوشی‌ها و نوت بوک‌ها جایگزین اصلح است.

نکته جالب مدل قابل انعطاف زمان، ماندگاری و عمر طولانی تر نسبت به مدل‌های دیگر منفعل- ماتریسی و فعال ماتریسی است. دولت آمریکا با صرف بودجه قابل توجهی، در حال تحقیق و گسترش این پروژه است تا از آن بهترین استفاده‌های نظامی‌را ببرد و در نمایشگرهای هواپیما، کلاه سربازان و یا اتومبیل‌هایی که در آن کامپیوتر تعبیه شده است استفاده کند.

با تمام این اوصاف مشخص است که در آینده‌ای نه چندان دور، نبرد بازار نمایشگرها را چه کسی فتح خواهد کرد!