حال آنکه لازم است بدانیم که برای اجتماعی کردن هراقدامی، ابتدا باید ارزش‌ها و هنجارهای آن جامعه را از هر دو جنبه کارکردی و ساختاری مورد مطالعه قرار داد تا به نتیجه مقصود رسید. یکی از راهکارها که بعضی از اوقات شاید مسئولان آن را بدون مطالعه و برنامه در دستور کار قرار می‌دهند، موضوع بسیج عمومی است که اگر درست انجام نشود پیامدهای بعدی آن بیش از دستاوردهایش خواهد بود. به همین دلیل برای اجتماعی کردن صحیح مبارزه با مواد‌مخدر براساس ارزش‌های بنیادین اجتماع، ابتدا باید مبارزه را در شاخه‌های مختلف دسته‌بندی کنیم. مانند، بازپروری جسمی و روحی معتادین به‌صورت فردی (درمان)، آموزش همگانی و آگاه‌سازی و اقدامات صیانتی (پیشگیری)، مددکاری اجتماعی برای حل مشکل خانواده‌های گرفتار معتادین (بهانه‌زدایی و رهایی فکر)، اشتغال‌زایی و بازگشت به بدنه اجتماع (تداوم پاکی) و اطلاع‌رسانی و همکاری برای کشف و دستگیری قاچاقچیان مواد‌مخدر از مرز تا شهر (مقابله با توزیع).
پر واضح است که مردم ایران براساس سنت‌های متعالی ملی و دینی یاد گرفته‌اند که نجات یک انسان نجات بشریت است و این جزئی از ارزش‌های فرهنگی جامعه است. پس از دسته‌بندی مبارزه، می‌توان از تجربه بسیج عمومی و ارزش‌های فرهنگی استفاده کرد و پس از مطالعه علمی و با برنامه‌ریزی و سازماندهی به شکل ذیل به میدان آمد: اول، بهره‌گیری از توان بالقوه و بالفعل رسانه‌های دیداری، شنیداری، مکتوب و مجازی، از ایده‌پردازی و انتقال نظرات مردمی گرفته تا نظارت بر عملکرد مسئولان امر.
دوم، سازماندهی وعاظ و سخنرانان مذهبی و ائمه جمعه و جماعات به‌منظور توجیه مذهبی مردم درخصوص اینکه کمک به بازگشت یک معتاد به زندگی و حل مشکل خانواده او همانند کمک به ایتام و مساکین، کار خیر و حسنه محسوب می‌شود.
سوم: ترویج و توسعه خیریه‌ها و N.G.Oهایی با عناوین کمک به ترک معتادین و یا مددکاری اجتماعی برای حل مشکلات خانواده‌های آنان. متأسفانه امروز به جز چند مرکز وابسته به بهزیستی که آن هم در مشکلات مالی دست و پا می‌زنند تمام مراکز ترک اعتیاد پولی بوده و امکان ترک برای خانواده‌های متوسط به پایین از آن طریق میسر نیست.
چهارم، در امر پیشگیری از ابتلای جامعه در معرض آسیب (سیاست پیشگیری)، به‌نظر می‌رسد بتوان از خیل عظیم فارغ‌التحصیلان علاقه‌مند و داوطلبان خانم و آقا پس از انجام یک دوره آموزش چندهفته‌ای در قالب مؤسسات سازماندهی شده بهره فراوان برد.
پنجم، تقویت و ایجاد حساسیت بیشتر واحدهای پلیسی مبارزه با مواد‌مخدر در سراسر کشور در توجه به اطلاعیه‌های مردمی. متأسفانه به‌علت فراوانی خرده‌فروشی مواد‌مخدر در هر کوی و برزن، امروزه پاسخگویی عملیاتی به تمامی تماس‌های تلفنی و اطلاعیه‌ها با توجه به کمبود پرسنل و تجهیزات و بودجه لازم و معضل امکان برخورد قاطع قضایی(به علل موجه قانونی و بین‌المللی) وجود ندارد. به‌نظر می‌رسد با آموزش‌های تخصصی به نیروهای فعال و ضابط قضایی بسیج بتوان از آنها تحت هدایت پلیس مبارزه با مواد‌مخدر در جمع‌آوری خرده‌فروشان و ناامن کردن محلات برای آنان استفاده بهینه کرد.
* دبیر شورای اطلاع‌رسانی و تبلیغات ناجا
