این بیماری به اندازه‌ای نرم و آرام در بدن افراد رخنه و سلامت آنها را درگیر می‌کند که به گفته دکتر اسدالله رجب، رئیس انجمن دیابت ایران طبق برآورد فدراسیون بین‌المللی دیابت 48درصد افراد در منطقه خاورمیانه ازجمله کشور ما دیابت بدون تشخیص دارند و یا به‌عبارتی از هر 2نفر یک نفر از بیماری خود بی‌خبر است. بنا به گفته رئیس انجمن دیابت در ایران روزانه 500نفر به جمع دیابتی‌های کشور ما افزوده می‌شود و از آنجا که حدود 7 میلیون نفر معادل 10درصد از جمعیت ایران مبتلا به دیابت نوع یک و نوع 2هستند، می‌توان گفت که نیمی از این افراد از دیابت خود اطلاع ندارند.
دیابت شامل دیابت نوع یک و دیابت نوع 2 است. دیابت نوع یک در اثر کمبود و یا نبود انسولین در بدن به‌وجود می‌آید بنابراین افراد مبتلا به دیابت نوع یک باید انسولین دریافت کنند. این نوع دیابت که به آن دیابت جوانی نیز می‌گویند بیشتر در کودکان و نوجوانان دیده می‌شود. دیابت نوع 2در اثر اختلال کار انسولین در افراد بزرگسال رخ می‌دهد و افراد مبتلا به این نوع از دیابت اغلب توان کنترل بیماری خود را از طریق ورزش و رژیم غذایی مناسب دارند.
طبق آمارهای جهانی 90درصد بیماران دیابتی جهان مبتلا به دیابت نوع 2هستند. در سال‌های اخیر اما تغییر سبک زندگی، تغییر در روش تغذیه را نیز در پی آورده است و علاوه بر آن بی‌تحرکی مزید بر علت شده تا بروز بیماری‌هایی مانند دیابت نوع 2بیشتر در میان افراد شایع شود.
به گفته دکتر سیدمرتضی صفوی مدیرکل پیشین دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم‌پزشکی اصفهان ما از نظر تغذیه‌ای در دوران‌گذار قرارداریم؛ از یک طرف در مردم به‌ویژه کودکان مشکل لاغری و کم‌وزنی و کوتاه‌قدی را داریم و از یک سو با مشکل افزایش وزن و بروز بیماری‌های متابولیک در جامعه روبه‌رو هستیم که شامل گروه وسیعی از بیماری‌ها مثل دیابت و پرفشاری خون یا بالا رفتن چربی‌های خون و سایر بیماری‌های مشابه است.
این وضعیت در واقع حاصل عادات غذایی است که افراد به‌دلیل کمی وقت و اشتغال همزمان مردان و زنان به‌کار در خارج از خانه به غذاهای خیابانی روی آورده‌اند. به اعتقاد این متخصص تغذیه، فست فودها یکی از نشانه‌های تغییر سبک تغذیه و یکی از عوامل بروز بیماری‌های متابولیک است اما در کنار غذای فست فود که مملو از چربی اشباع‌شده است، نوشیدنی که ما آن را به نام نوشابه می‌شناسیم نیز به مشتری ارائه می‌شود که این نوشیدنی به نوبه‌خود می‌تواند زمینه بیماری بسیار خطرناکی مانند قند شود. علاوه بر این نوشابه معمولا 12درصد قند دارد درحالی‌که ماءالشعیر حاوی 4درصد قند است.
به همین دلیل استفاده از نوشابه‌های دارای قند بالا باعث می‌شود که فرد به‌تدریج دچار چاقی شود. افزون بر این دکتر صفوی معتقد است که یکی از دلایل ابتلای افراد در کشور ما به بیماری دیابت، مصرف قند، شکر و روغن بیش از حد استانداردهای جهانی است. به همین دلیل موارد ابتلا به بیماری‌های متابولیک روزبه‌روز در کشورما بیشتر می‌شود. در حال حاضر در کشور ما حدود 3میلیون دیابتی زندگی می‌کنند و به همین تعداد نیز افرادی وجود دارند که مبتلا به بیماری دیابت هستند اما خود آنها از بیماری‌شان آگاهی ندارند، بنابراین می‌توان گفت که در حدود 6میلیون بیمار مبتلا به دیابت در کشور ما وجود دارند.
این آمار بسیار هشدار‌دهنده است زیرا درصورت عدم‌پیشگیری، آمار دیابتی‌های ما در سال‌های آتی بسیار بیشتر از میزان کنونی نیز خواهد شد. متخصصان تغذیه چاقی بیش از حد را نیز به تنهایی یکی از دلایل ابتلای افراد به بیماری دیابت می‌دانند. دکتر ضیاءالدین مظهری نیز ازجمله این متخصصان است. به اعتقاد وی علاوه براینکه چاقی مخل زیبایی است، زمینه‌ساز بسیاری از بیماری‌های متابولیک ازجمله دیابت نوع دوم است.
به‌ویژه اگر انباشتگی چاقی در ناحیه شکم قرار گرفته باشد و قطر شکم، اگر در زنان بیش از 80سانتی‌متر و در مردان بالای 94سانتی‌مترباشد هم می‌تواند زمینه‌ساز دیابت نوع 2باشد و هم به سندروم متابولیک مبتلا می‌شوند. در این حالت گیرنده‌های انسولین حساسیت خود را نسبت به ورود مواد قندی از دست می‌دهند و پانکراس بیشتر تحت فشار قرار داده می‌شود تا انسولین تولید کند و افزایش حجم این ماده در خون تأثیر بسیار مخربی بر رگ‌های خون‌رسان، ارگان‌های حساس، کبد، چشم و پوست می‌گذارد. اما راهکار پیشگیری از بیماری دیابت چیست؟ نتایج تحقیقات متعدد متخصصان تغذیه این مسئله را مشخص کرده است که مصرف بیشتر فیبر می‌تواند تا حدود زیادی از ابتلا به دیابت در افراد پیشگیری کند.
اکنون توصیه به مصرف روزانه 25تا 40گرم فیبر می‌شود. فیبر در نان‌های سبوس‌دار، پوست میوه‌ها و سبزی‌ها به میزان کافی وجود دارد. عدم‌مصرف قندهای خالص مانند قندوشکر و نوشابه و آب نبات، موادی که دارای قندهای خالص هستند و میزان قند خون را به سرعت بالا می‌برند برای پیشگیری از ابتلا به دیابت ضروری است. بنابراین باید از مصرف قندهای خالص پرهیز شود و استفاده از قندهای مرکب مانند قندهایی که در نان‌های سبوس‌دار و غلات کامل یافت می‌شوند، مدنظر قرار گیرد. با افزایش مصرف میوه و سبزی از میزان مصرف قندهای خالص در بدن کاسته می‌شود و در نتیجه امکان ابتلا به بیماری قند کاهش پیدا می‌کند.
