در لغت‌نامه‌ی آنندراج (فرهنگ قدیمی فارسی) آمده که گاو به معنی بزرگ و خان به معنی چاه است و بنابراین گاوخونی به معنای چاه بزرگ است. البته گفته شده در گذشته روستاییان گاوهای خودشان را برای چرا به گاوخونی می‌بردند، پس گاوخونی به معنای گاوخانه هم هست.
آب زاینده‌رود، درون گاوخونی می‌ریزد و آن را به زیستگاهی مهم برای گونه‌های جانوری و گیاهی تبدیل می‌کند. پوشش گیاهی گاوخونی متنوع است و در فصل مهاجرت هم پرندگانی مانند فلامینگو و حواصیل به آن‌جا سفر می‌کنند. البته امروز دیگر نه خبری از پرندگان مهاجر هست و نه گیاهان سرسخت این منطقه! آبی که از زاینده‌رود وارد گاوخونی می‌شد، امروزه به دلایل متفاوتی کم شده است.
این موضوع همراه با اوضاع نامساعد اقلیمی، افزایش آلودگی ناشی از ورود پسماندهای کشاورزی و صنعتی، از دلایل خشک شدن گاوخونی به‌حساب می‌آیند. تالاب گاوخونی در سال 1354 در کنوانسیون بین‌المللی رامسر ثبت شده و ایران به‌عنوان عضو این کنوانسیون، حق تصویب قوانینی را نداردکه به تالاب آسیب می‌زنند، چه برسد به خشک کردن آن! ادامه‌ی این روند دردناک، گاوخونی را در فهرست تغییرات شدید اکولوژیکی قرار داده و از همه مهم‌تر پوشش گیاهی و جانوری آن را از بین برده است.
آناهیتا آزادگر، 17 ساله
خبرنگار افتخاری هفته‌نامه‌ی دوچرخه از تهران
عکس: ایران‌بوم
