خانه ملت نوشت: محمدضا باهنر با اشاره به دیپلماسی فعال دولت یازدهم برای تنش‌زدایی در عرصه سیاست خارجی، نگاه مجلس شورای اسلامی درباره شکل‌گیری روند دیپلماسی میان ایران و آمریکا را تشریح کرد. متن مصاحبه به شرح زیر است:
تشکیل گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریکا خط قرمز نیست
- این روزها بحث‌هایی در مورد تشکیل گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریکا در رسانه‌ها مطرح است و گمانه زنی ها در این باره منتشر شده، آیا تشکیل گروه دوستی پارلمانی خط قرمز است؟
نه این طور نیست.
از تشکیل لابی ایران در کنگره آمریکا باید استقبال کرد
- این احتمال وجود دارد قبل از تشکیل دیپلماسی رسمی میان دو دولت ایران و آمریکا دیپلماسی پارلمانی میان دو کشور شکل بگیرد؟
یکی از ضعف های دولتهای گذشته این بوده که از دیپلماسی عمومی استفاده نمی کردند، دیپلماسی رسمی محدودیت هایی دارد که دیپلماسی عمومی ندارد.دیپلماسی عمومی می‌تواند از بازی فوتبال یا رایزنی مجلس و یا لابی شروع شود من این حرف را قبول دارم. ممکن است بگویم ما در کنگره آمریکا لابی ایران عددی نخواهد بود، ولی من معتقدم اگر 5 نفر در آنجا داشته باشیم که طرفدار ایران باشند نه اینکه معتقد به نظام جمهوری اسلامی ایران باشند احساس کنند منافع خودشان یا منافع گروهشان در این است که با ایران کنار بیایند، اگر اینگونه لابی داشته باشیم این خوب است منفی نیست، بنابراین دولت باید ازدیپلماسی عمومی استفاده کند، اگر بر روی ایرانیان مقیم آمریکا خوب کار شود یک جریان قوی به نفع ایران می توانند راه بیاندازند.یکی از اشتباهات دولت گذشته این بود که از ایرانیان مقیم آمریکا به عنوان سرمایه اجتماعی استفاده نمی کردند. هنوز هم خیلی از ایرانیان مقیم آمریکا وجود دارند که واقعا دلشان برای کشورشان می تپد.
- خاتمی، احمدی نژاد و روحانی این مباحث را مطرح کردند اما در حد حرف باقی ماند؟
بله تا زمانی که در حد حرف باقی بماند فایده ای ندارد و باید عملیاتی شود.
دیپلماسی پارلمانی میان ایران و آمریکا باید قبل از دیپلماسی رسمی شکل بگیرد
- آیا گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریکا قبل از دیپلماسی رسمی شکل بگیرد بهتر است یا بعد از آن؟
نه ببینید حتماً دیپلماسی عمومی و غیر رسمی باید قبل از دیپلماسی رسمی شکل بگیرد، برای برقراری ارتباط با آمریکا اصلاً حالا حالاها روزنه ای نداریم، اعتقادی هم برای آن نداریم، شاید دیپلماسی ما از دیپلماسی اخم به دیپلماسی لبخند تغییر کرده اما من واژه ای را از یکی از دوستان شنیدم که واژه ای دقیق بود الان هیچ کس از مسئولان مملکتی ما نباید فکر کند یخ های بین ما و آمریکا در حال آب شدن است، بحث ما این است که دشمنی ما با آمریکا و دشمنی آمریکا با ما باید مدیریت شود. امروز دوران مدیریت دشمنی ها است. زمانی هست که برخی دشمنی های باخت ـ باخت است، بعضی از دشمنی ها برد ـ باخت است و بعضی از دشمنی ها اگر مدیریت شود می تواند برد ـ برد باشد ما علاقمند هستیم که فضا را به سمت برد ـ برد سوق دهیم. یعنی اینکه خودمان به دنبال بازی برد ـ باخت به نفع خودمان نیستیم از آن طرف هم اجازه نمی دهیم آمریکا بازی برد ـ باخت را به نفع خودش تمام کند، ودر بازی باخت ـ باخت هم قطعا دو طرف ضرر می کنند. بنابراین اگر این مسیر مدیریت شود هر دو طرف باید به دنبال بازی برد ـ برد باشند و این را در عمل نشان دهند وگرنه آب ما با آمریکا حتی در مسائل هسته‌ای در یک جوی نمی رود وگرنه با فضای دیپلماسی رسمی فاصله زیادی وجود دارد و اینکه برخی فکر کنند به زودی دفتر منافع ما در آمریکا یا بالعکس تبدیل به کاردار و سفارتخانه شود اینگونه نیست و هنوزموانع زیادی در پیشرو وجود دارد.
5ماه آینده، زمان تصمیم‌گیری برای تشکیل گروه دوستی پارلمانی میان ایران و آمریکا
- آیا فکر می کنید در همین مجلس اصولگرا گروه دوستی شکل بگیرد یا محول می شود به مجلس دهم؟
من فکر می کنم مذاکرات آتی ژنو که در این هفته برگزار می شود بعد از چهار ماه یک مقدار تکلیف را روشن می کند که ببینیم آمریکا به چه میزان مصمم است تا از دشمنی های خودش و از آزارهای غیر قانونی و غیر بشری که ضد ملت ایران پیش گرفته دست برداشته و سر عقل آمده ما هم آن مسیر را ادامه می دهیم، شاید در 5 یا 6 ماه آینده فضابهتر و روشن تر شود، الان در ضمن که شروع، شروع خوبی بوده ولی نباید با این طناب کسی خودش را آویزان کند این طناب هنوز بسیار سست بنیان است.
- اگر گروه دوستی پارلمانی ایران و آمریکا شکل بگیرد با توجه به اینکه یک سری از تحریم ها از طریق کنگره اعمال شده این چه میزان می تواند شرایط را برای دیپلماسی رسمی فراهم کند؟
این نوعی بازی در صحنه است، یک زمانی هست که ما فرض کنیم لابی ایران اگر در آنجا تشکیل شود یک عده ای هستند که در رفتارشان خشونت و کینه جویی بیشتر شود و به این جمع بندی برسیم که در آنجا لابی نداشته باشیم بهتر است این مباحث در میدان عمل پیش می رود و یک تحلیل قاطع نمی توان ارائه کرد.
- آیا اصولگرایان نمی خواهند تشکیل این گروه دوستی پارلمانی را در زمان حضورشان در مجلس نهم پیش ببرند؟
نه ما می خواهیم که چهار یا پنج ماه از دیپلماسی رسمی بگذرد و علامت های مشخصی را از دولت آمریکا دریافت کنیم و درآن علامت ها قانع بشویم که آنها قبول کرده که بازی برد ـ برد باشد.اگر این علامتها به اندازه کافی بود ما قدم های بعدی را بر می داریم ولی اگر واشنگتن قرار باشد به دنبال یک بازی برد ـ باخت به نفع خودش باشد همان مسیر گذشته تکرار می شود و ما هم همان بازی برد ـ باخت به نفع خودمان را دنبال می کنیم.
موضع‌گیری لاریجانی ضد آمریکا پاسخی به خصومت‌های کنگره است
- در موضع گیری های دکتر لاریجانی دیده می شود که از سخنان تندی خطاب به آمریکا استفاده می کنند، آیا این لحن پاسخی به خصومت ها کنگره در قبال ایران است؟
این طبیعی است.
- یعنی این موضوع را شما تأیید می کنید؟
می خواهم بگویم اصلا سیاست ما از دو دیپلماسی لبخند و اخم تشکیل شده اینکه هر کدام از این دو با چه غلظتی باشد بستگی به میزان عمل و رفتار متقابل دارد ما رصد می کنیم و بر همان اساس تصمیم گیری می کنیم. دیپلماسی در دولت نهم و دهم دیپلماسی اخم بود و در دولت اصلاحات دیپلماسی لبخند بود که هر کدام را افراط و تفریط می دانیم در صحنه عمل باید از این دو دیپلماسی استفاده کرد و میزان غلظت به صحنه مبارزه و کار بستگی دارد.
زمان اوباما برای تنش‌زدایی با ایران کم است / استفاده نکند وضع بدتر از گذشته می‌شود
- نگاه نظام به شکل ورود دولت به عرصه تنش زدایی با آمریکا چیست؟ به نظر شما در سه سال آینده که اوباما و روحانی در مدت زمانی مشترک مسئولیت اداره امور اجرایی دو کشور را بر عهده دارند، روابط ایران و آمریکا تعیین تکلیف شود؟
دولت اوباما از نظر زمانی، وقت کمی دارد و ما هم خیلی وقت طولانی نداریم، ما قدم های اولیه را برداشته ایم و منتظر پاسخ های آمریکا هستیم اگر این فضای که شروع شده از سوی سردمداران آمریکا عقلایی مدیریت شود امید هست که کار جلو برود اما اگر با شکست رو به رو شود وضع از گذشته بهتر نمی شود که هیچ بدتر هم می شود.
نگاه نظام در تنش‌زدایی با آمریکا مرحله به مرحله است
- شما اعتقاد دارید نگاه نظام مرحله به مرحله است؟
بله، حتما اینگونه است، مقام معظم رهبری هم فرمودند "من مخالفتی با مذاکره ندارم اما به آمریکا بی اعتمادم" آمریکایی ها باید اعتماد سازی کنند، همانگونه که آنها از ما می خواهند اعتماد سازی کنیم. ما حرف آنها را درک می کنیم آنها نیز باید حرف ما را بفهمند، اگر اینگونه شود قطعا به سمت بازی برد ـ برد حرکت می کنیم.
در رابطه با آمریکا، هر کس از رهبری جلو یا عقب بیفتد خطا کرده است
- در مورد رابطه با آمریکا سه دیدگاه وجود دارد طیفی که پشت سر مقام معظم رهبری هستند و فرمایشات و رهنمودهای ایشان را دنبال می کنند، طیف دوم بی محابا و مشتاقانه وارد صحنه شده اند و طیف سوم اعتقاد دارند تا ابد باید دشمنی با آمریکا را ادامه داد، پاشنه آشیل هر کدام از طیف‌های دوم و سوم که افراط و تفریط می کنند چیست؟
اگر بخواهیم شرعی به مسئله نگاه کنیم اگر کسی از رهبری جلو یا عقب بیفتد خطا کرده است، اگر قانونی هم بخواهیم نگاه کنیم تصمیم نهایی در این سیستم طبق قانون اساسی بر عهده شورای عالی امنیت ملی است که آن هم تصمیماتش فقط با اجازه و امضاء رهبرمعظم انقلاب قابل اجراست.اگر بخواهیم شرع و قانون را کنار بگذاریم هیچ کس در داخل و خارج از کشور تردیدی ندارد که رهبر ایران فردی بسیار دوراندیش و دقیق است و به موقع مسائل را بیان می کند، پس چه از لحاظ شرعی و چه قانونی چه از نظر رجوع به کارشناس به هر سه دلیل باید همه فعالان سیاسی با رهبرمعظم انقلاب هماهنگ باشند، البته به طور طبیعی نظراتشان را ارائه می کنند و رهبر معظم انقلاب تمام آنها را گوش می کند و در جلسات خصوصی ممکن است بحث و استدلال شود همه اینها سرجایش است و مقدمات تصمیم است اما تصمیمی که رهبر معظم انقلاب اتخاذ می کنند همان باید اجرا شود.
- آنهایی که پیشرو هستند و مشتاقانه جلو می روند چه آسیبی به نظام می زنند؟
اگر آمریکا احساس کند تحریم ها ما را به زانو در آورده، به طور طبیعی خشن تر می شوند و ما منافع ملی خودمان را از دست می دهیم یا بالعکس اگر آمریکا احساس کند که فشار افکار عمومی حاکم عوام و خواص جامعه بر روی دولت وجود دارد که برمذاکره با واشنگتن پافشاری می‌کند تا مسئله حل شود باز هم به ضرر منافع ملی ما خواهد بود بنابراین کسانی که بی محا جلو می روند و افکار عمومی را تحریک می کنند که اگر رابطه با آمریکا برقرار شود بسیاری از مشکلات حل می شود، خودآگاه یا ناخودآگاه آب در آسیاب آمریکا می ریزند و حتما به نفع منافع ملی ما نیست که برخی جلو بروند و برای آمریکا غش کنند. در واقع قضیه ارتباط یا عدم ارتباط ما با آمریکا هیچ کدامش جز حرام ها و واجبات شرعی نیست. آنچه برای ما حرام است، دست برداشتن از آرمان ها ، اصول، ارزش ها و خط امام(ره)، خط رهبری و منافع ملی است و آن چیزی که برای ما حلال و و واجب است دفاع از میراث انقلاب است اگر زمانی دیدیم با دفاع از میراث انقلاب می شود با آمریکا ارتباط برقرار کرد، رابطه برقرار می کنیم و هر نوع نظرسنجی و یا رجوع به افکار عمومی در این نوع مباحث استراتژیک بسیار غیر عقلایی و بی‌تدبیری است و با رویه دولت تدبیر همخوانی ندارد.
