برعکس اشتیاق پاستورنشینان دوره گذشته که این اواخر حضور خانوادگی‌شان در نیویورک حاشیه‌ساز شده بود، صف‌گرفتن ویزای آمریکایی در دولت روحانی خیلی بلند نبود و کل هیأت همراه در این سفر را حدود 50 تا 60 نفر تخمین زده‌اند. این درحالی است که پس‌لرزه‌های آخرین سفر احمدی‌نژاد به نیویورک با آن هیأت بلند بالا تا چندی پیش از بهارستان احساس و پرونده سفرهای پرماجرای او به نیویورک از مجلس پیگیری می‌شد.
در این میان سبقت رسانه‌های غربی از انتشار اخبار احتمالی درباره محتوای سخنرانی روحانی و جزئیات پیشنهادی وی برای لغو تحریم‌ها، جهان را بیقرار شنود سخنرانی کرده است که بند‌بند آن می‌تواند اثبات دوباره آغاز فصل تازه‌ای در سیاست خارجی ایران باشد.
لغو برخی تحریم‌ها قبل از سفر
یک روز قبل از سفر محمدجواد ظریف به نیویورک یعنی 25شهریور و چند روز مانده به حضور روحانی در نیویورک مجله آلمانی اشپیگل به نقل از منابع اطلاعاتی مدعی شد که ایران احتمالا حاضر است در قبال لغو گسترده تحریم‌ها، فعالیت سایت فوردو را تعلیق کند.
در این گزارش آمده بود که این روند حتی ممکن است به برقراری روابط دیپلماتیک تهران- واشنگتن بینجامد. مقاله اشپیگل که روز دوشنبه 25شهریور منتشر شد به‌نقل از منابع اطلاعاتی بی‌نام مدعی شد رئیس‌جمهور جدید ایران آماده است در برابر لغو گسترده تحریم‌ها با تعلیق فعالیت سایت غنی‌سازی فوردو موافقت کند.
اشپیگل مدعی شد از طریق منابع اطلاعاتی خود مطلع شده که حسن روحانی احتمالا آماده است تا فعالیت سایت غنی‌سازی فوردو را تعلیق کند و به بازرسان بین‌المللی اجازه دهد بر برداشته شدن سانتریفیوژها نظارت کنند. در مقابل، او می‌تواند از ایالات متحده و اروپا برداشته‌شدن تحریم‌ها علیه جمهوری اسلامی، لغو تحریم صادرات نفت و صدور مجوز فعالیت‌های بین‌المللی بانک مرکزی ایران را درخواست کند.
البته در 10 روز آخر منتهی به سفر روحانی به نیویورک، ایران پیروزی‌های حقوقی زیادی در دادگاه اتحادیه اروپا داشت که منجر به رفع تحریم‌های کشتیرانی و چند بانک شد. رفع تحریم‌های اتحادیه اروپا علیه ایران منهای رفع تحریم‌های مربوط به امداد‌رسانی و ورزش ایران از سوی وزارت خزانه‌داری آمریکا بود؛ انگار که قفل تحریم‌ها یک به یک باز و یخ تحریم‌ها در گرمای اعتدال‌گرایی دولت جدید آب شده باشد. این اخبار جملگی زمینه را برای حضور کم‌تنش هیأت ایرانی در آمریکا فراهم کرد.
سخنرانی روحانی
در 8 سال گذشته سخنرانی‌های محمود احمدی‌نژاد در اجلاس سازمان ملل با حاشیه‌های زیادی همراه بود. حالا اما بعد از 8 سال رئیس‌جمهور با چهره‌ای اعتدال‌گرا به سازمان ملل قدم می‌گذارد. این حضور از آن جهت حائز اهمیت است که پیش از سفر روحانی به نیویورک، ماجرای نامه‌نگاری‌های اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا و دیوید کامرون، نخست‌وزیر انگلیس با روحانی فاش شده و رسانه‌های انگلیسی و آمریکایی انتظار اتفاق مهمی را در اجلاس نیویورک می‌کشند؛ اتفاقی در حد دیدار روسای جمهور ایران و آمریکا. اگرچه محمدجواد ظریف، وزیر خارجه کشورمان هر نوع دیداری با مقامات آمریکا را تکذیب کرده اما گاردین مدعی شده است این دیدار می‌تواند دیدار اتفاقی در کریدور و راهروهای سازمان ملل باشد. نگاه‌ها از سوی دیگر به سخنرانی رئیس‌جمهور است. او قرار است 2سخنرانی در این اجلاس داشته باشد؛ یکی در قامت رئیس‌جمهور ایران و دیگری رئیس جنبش عدم‌تعهد.
روزنامه اشپیگل در گمانه‌زنی‌های خود به محتوای سخنرانی روحانی در سازمان ملل هم اشاره کرده است. او نوشته که روحانی قصد دارد جزئیات یک پیشنهاد هسته‌ای را در جریان سخنرانی خود در برابر مجمع عمومی سازمان ملل اعلام کند. محمدجواد ظریف، وزیر خارجه در دیدار یکشنبه آینده خود با کاترین اشتون، دیپلمات ارشد اتحادیه اروپا، در نیویورک کلیات این پیشنهاد را مطرح می‌کند. درصورتی که وی (رئیس‌جمهور ایران) حاضر شود چنین امتیازات گسترده‌ای را ارائه دهد، روند مذاکرات به طرز قابل‌قبولی حتی ممکن است به از سرگیری روابط دیپلماتیک دوجانبه با واشنگتن منجر شود.
دیدارهای روحانی
این خبر‌سازی اشپیگل شاید معطوف به سخنرانی علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی کشور در ژنو باشد؛ آنجا که او در مورد آمادگی ایران برای بسط و ارتقای همکاری‌ها اطمینان داد و گفت که ایران برای گسترش همکاری‌ها با آژانس آماده است. از سوی دیگر باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا روز یکشنبه از مکاتبه با همتای ایرانی‌اش خبر داد. برخی رسانه‌ها گمانه‌زنی کرده‌اند که این نامه‌نگاری می‌تواند راه را برای نخستین دیدار سران 2 کشور بعد از انقلاب 1357ایران هموار کند.
روزنامه‌های انگلیسی‌زبان در آستانه سفر روحانی به نیویورک، رد و بدل‌شدن نامه بین باراک اوباما و حسن روحانی را نشانه احتمال ملاقات تصادفی این دو رئیس‌جمهور دانسته بودند و روزنامه گاردین در این باره نوشت تبادل نامه بین باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا و حسن روحانی، رئیس‌جمهور ایران، زمینه را برای ملاقات احتمالی این دو مقام بلندپایه در مجمع عمومی سازمان ملل که هفته آینده در نیویورک برگزار می‌شود، فراهم کرده است. درصورتی که این دیدار انجام شود، این نخستین ملاقاتی خواهد بود که پس از انقلاب اسلامی بین روسای جمهور ایران و آمریکا انجام می‌شود. همان روز سوزان ملونی، مشاور سابق وزارت خارجه آمریکا در گفت‌وگو با روزنامه فایننشال‌تایمز گفت: انتظار داریم که نمایندگان ایران و آمریکا در نیویورک با هم دیدار کنند.
نظرات روحانی در باب ضرورت تغییر در سیاست خارجی زمینه افزایش گمانه‌زنی‌ها درخصوص دیدار وی با رهبران جهان را بیشتر کرده است. شیخ دیپلمات که پس از انتخاب به‌عنوان رئیس دولت یازدهم از شروع فصلی تازه در سیاست خارجی ایران صحبت کرد حالا رهبران جهان را مشتاق آشنایی با این رویه جدید خود کرده است. البته مصاحبه اوباما با شبکه ای‌بی‌سی و اذعان به اینکه نامه‌هایی بین او و حسن روحانی رد و بدل شده است، احتمال این دیدار را بیش از همیشه تقویت کرد.
فصل جدیدی از روابط با انگلیس
روزنامه انگلیسی گاردین با توجه به برنامه دیدار ظریف و ویلیام هیگ در نیویورک، نوشت: برنامه‌ریزی برای این ملاقات، خوش‌بینی‌ها را در مورد دولت روحانی افزایش داده است. روحانی که تحصیلات خود را در دانشگاه گلاسکو به پایان رسانده، چهره‌های باتجربه را برای کابینه خود برگزیده و به این ترتیب زمینه را برای راهکار دیپلماتیک در مورد بن‌بست هسته‌ای ایران، هموارتر کرده است. این درحالی است که پیش از این وزیر خارجه ایران احتمال هر نوع دیدار مستقیم بین ایران و آمریکا را در حاشیه نیویورک منتفی دانسته بود. ظریف قبل از سفر به نیویورک در نخستین مصاحبه‌خود با المیادین به‌عنوان یک رسانه عرب زبان غیرایرانی، در پاسخ به سؤالی درباره رابطه با آمریکا در عین اینکه گفته بود ایران اعتمادی با آمریکا ندارد این را هم گفته بود که آماده اعتماد‌سازی با آمریکا هستیم.
وزیر امور خارجه کشورمان توضیح داده بود که برای جلب اعتماد آمریکا درخصوص برنامه هسته‌ای آمادگی داریم و از آمریکا می‌خواهیم که اراده صادقانه خود را در صلح نشان دهد و دست از زبان تهدید بردارد. او در مورد پرونده هسته‌ای ایران هم گفت: چنانچه جدیت و درایت در طرف مقابل وجود داشته باشد، این مسئله قابل حل است.
اظهارات ظریف منهای پیام توییتری او به یهودیان به مناسبت سال نو بود. بعد از انتشار پیام تبریک او در فضای مجازی سایت نشریه «تایم» با اشاره به این موضوع نوشت که ظریف ضمن تبریک سال نو به یهودیان، در پاسخ به یک نظر نوشته ایران هیچ‌گاه واقعه هولوکاست را انکار نکرده است. ظریف در توییتر خود در پاسخ به فردی که از وی درباره انکار هولوکاست پرسیده، پاسخ داد: ایران هرگز این واقعه را انکار نکرده است. مردی که تصور می‌شد این واقعه را انکار کرده، اکنون دیگر رفته است. سال نو مبارک.
پیام تبریک توییتری ظریف مدتی قبل از حضور هیأت ایرانی در اجلاس نیویورک مورد توجه جامعه جهانی قرار گرفت؛ به‌ویژه از آن جهت که سخنرانی‌های رئیس‌جمهور سابق ایران درباره نفی شعار هولوکاست در صحن سازمان ملل همیشه جنجال‌آفرین بوده است. این پیام نشان داد هیأت ایرانی در فضای تعقل و بدون جنجال آماده مذاکره بر مبنای منافع ملی خود است.
علاوه بر دیداری که ظریف با ویلیام هیگ، وزیر خارجه انگلیس دارد و این می‌تواند فصل جدیدی از روابط 2 کشور بعد از تسخیر سفارت این کشور در ایران را باز کند، دیدار او با کاترین اشتون می‌تواند فصل جدیدی از مذاکرات ایران و گروه 1+5 باشد. این دیدار از آن جهت اهمیت دارد که برای نخستین بار در تاریخ پرونده هسته‌ای ایران، مذاکرات از شورای‌عالی امنیت ملی به وزارت خارجه و دستگاه دیپلماسی سپرده شده است.
ظریف قبل از ترک تهران در پیام فیس بوکی خود اعلام داشت که در این سفر با برخی وزرای خارجه و احتمالا گروه1+5 دیدار خواهد کرد. با توجه به حضور وزرای خارجه کشورهایی چون چین، روسیه، آلمان، فرانسه و انگلیس که در اجلاس حضور دارند گفت‌وگو و دیدار او با این مقامات می‌تواند سطح مذاکرات را به‌عنوان نخستین دور از مذاکرات غیررسمی ایران و 1+5 تا سطح وزرای کشورهای مقابل بالا ببرد؛ موضوعی که روحانی بارها در مبارزات انتخاباتی‌اش از آن به‌عنوان یکی از اهداف خود نام برده بود و از اینکه مذاکرات هسته‌ای در زمان جلیلی به سطح معاونان و کارشناسان گروه 6 تقلیل پیدا کرده بود، انتقاد می‌کرد.
مطابق برنامه از پیش تعیین شده روحانی بامداد سوم مهرماه و در جمع سران کشورهای عضو مجمع عمومی سازمان ملل متحد به سخنرانی خواهد پرداخت. او همچنین در روز اجلاس خلع سلاح اتمی که مصادف با چهارم مهرماه است به‌عنوان رئیس جنبش غیرمتعهدها سخنرانی خواهد کرد و قرار است در جمع وزرای خارجه عضو جنبش عدم‌تعهد هم صحبت کند. اما ملاقات روحانی با سران کشورهای حاضر در اجلاس یکی از مهم‌ترین فصول سفر وی به نیویورک است.
چه اینکه این دیدارها بهترین فرصت برای رایزنی او با مقامات کشورهایی است که دنباله آمریکا نقش برجسته‌ای در تحریم‌های اخیر کشورمان داشتند. گرچه دیدار احتمالی او با اوباما تکذیب شد اما ظن آن می‌رود که اخبار خوب قبل از حضور وی در نیویورک آمادگی سران کشورهای دنیا را برای شنیدن منطق ایران بیش از همیشه فراهم کرده باشد و این نخستین سفر ریاست‌جمهوری دوره یازدهم پربارتر از همه سفرهای روسای جمهور قبل باشد.
