دولت‌های نهم و دهم در سخت‌ترین شرایط چه از نظر روابط خارجی و چه از نظر مسائل هسته‌ای سکان سیاست خارجی را در دست گرفتند. کشورهای غربی هر روز فشارهای خود را بر جمهوری اسلامی ایران افزایش می‌دادند و البته برنامه هسته‌ای صلح‌آمیز کشورمان نیز هر روز گسترش بیشتری پیدا می‌کرد حال آنکه طرف‌های غربی خواستار آن بودند که ایران فعالیت‌های هسته‌ای خود را به‌طور کامل به حالت تعلیق درآورد اما طی 8 سال گذشته جمهوری اسلامی همواره بر مواضع اصولی و کلی خود در کنار سیاست صلح، امنیت و عدالت برای همه کشورها پافشاری کرد و در همه عرصه‌های بین‌المللی حضوری گسترده و فعال همراه با مشارکت جدی داشت. این مشارکت همواره با مقاومت و ایستادگی در برابر زورگویی‌ها بود که نهایتا موجب تثبیت حقوق هسته‌ای در عرصه سیاست خارجی شد و دستاورد آن را امروز شاهد هستیم که تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ما همواره با دست بالا در مذاکرات حاضر می‌شود و خواسته‌های مشروع و قانونی خود را مطالبه می‌کند. همین سیاست ایستادگی باعث شده که کشورهای طرف مذاکره ایران برخلاف گذشته، امروز خواسته‌های خود را به شکل محسوسی تقلیل دهند. این موضوع به خوبی ثابت می‌کند که خط‌مشی ایستادگی که همواره خط‌مشی کلی سیاست‌های دولت بود مثمرثمر واقع شده و نتیجه آن عزتمندی و داشتن دست بالا برای جمهوری اسلامی ایران در سطح منطقه و بین‌الملل بوده است.
- در دولت‌های نهم و دهم ما شاهد بودیم که ایران از شرکای اروپایی خود که سال‌ها با آنها همکاری می‌کرد کناره گرفت و به سمت کشورهای آسیایی و آفریقایی رفت که شاید وزنه‌ای در معادلات جهانی نبودند. به‌نظر شما آیا می‌شد در این زمینه بهتر عمل کرد؟
همیشه در هر زمینه‌ای قطعا می‌شود عملکرد بهتری داشت و راه‌های دیگری را هم رفت اما باید به این نکته توجه کرد که ما با یک هجمه همه‌جانبه سیاسی، اقتصادی و تبلیغاتی مواجه بودیم و لذا جمهوری اسلامی ایران برای پیشبرد اهداف خود از هر راه قانونی‌ای که مقدور بود استفاده کرد تا دشمن را در اهداف خود ناکام بگذارد. واقعیت این است که جمهوری اسلامی ایران برای احقاق حقوق هسته‌ای خود در عرصه بین‌المللی و تثبیت خود در سطح منطقه‌ای به‌عنوان یک قدرت بزرگ، وارد چالش و مقابله با کشوری مانند آمریکا شده است که از ابتدا مخالف پیشبرد برنامه‌های هسته‌ای ایران بود؛ به‌طور قطع ایستادگی بر مواضع هزینه‌هایی را هم در بر دارد. آمریکا تلاش کرد تا همپیمانان خود را برای فشار بر جمهوری اسلامی ایران همسو کند و در نتیجه تحریم‌های اقتصادی و سیاسی مختلفی بر جمهوری اسلامی ایران از سوی آمریکا و همپیمانان اروپایی این کشور اعمال شد.
اگرچه ایران همواره بر روابط همراه با همکاری و احترام متقابل با مجموعه غرب تأکید کرده است اما برای مقابله با تحریم‌ها و فشارهای آنها نیاز به راه‌های جدید داشت و لذا جهت‌گیری‌های جدیدی در سیاست خارجی صورت گرفت تا نشان دهد ایران به غرب متکی نیست. جالب است که این سیاست تجربیات و دستاوردهای جدیدی را نیز برای ما به همراه داشت.
- پس از تعطیلی سفارت انگلیس در تهران شاهد بودیم که نزدیک به انتخابات ریاست‌جمهوری یازدهم پالس‌های مختلفی از سوی این کشور فرستاده شد و حتی پس از انتخابات ویلیام هیگ با آقای صالحی گفت‌وگو کرد اما چند روز قبل آقای هیگ اظهارات متناقضی درباره ایران داشت؛ شما این مسئله را چطور تحلیل می‌کنید؟
براساس مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال1390 وزارت امور خارجه موظف شد تا روابط با کشور انگلستان را تا سطح کاردار کاهش دهد اما مقامات انگلستان به‌صورت یکجانبه اقدام به قطع روابط میان 2 کشور کردند. برای همین در مرحله اول این کشور است که باید پیشقدم شود و اگر خواهان احیای روابط است باید با تغییر رویکردها و موضع گیری‌های خود براساس احترام متقابل زمینه‌های آن را فراهم کند. همانطور که جناب آقای روحانی، رئیس‌جمهور محترم هم گفتند تعاملات سازنده با جهان از جایگاه برابر و براساس منافع متقابل که باعث اعتمادآفرینی شود همواره مورد تأکید ماست و با این چارچوب هرگونه گام مثبت و همراه با حسن نیتی را پاسخ مساعد و متناسب خواهیم داد اما درخصوص رفتارهای ضد و نقیض در رابطه به ایران که اخیرا شاهد بودیم باید گفت که به هر حال این اقدامات و موضع‌گیری‌های ضد ونقیض از سوی برخی کشورهای غربی به خصوص آمریکا مسبوق به سابقه است؛ اخیرا شاهد بودیم که از طرفی نمایندگان کنگره بر رابطه متقابل با ایران پس از روی کار آمدن رئیس‌جمهور جدید تأکید و از سوی دیگر برای افزایش تحریم‌ها تلاش می‌کنند. به‌نظر می‌رسد که اینگونه رفتارها به مقامات انگلیسی نیز سرایت کرده که باعث شده مواضع دوپهلو و سردرگمی را از خود بروز دهند. جای تأسف است که نمی‌توان رفتار باثباتی را از طرف‌های غربی شاهد بود و آنچه ملاحظه می‌شود بیشتر حاکی از سردرگمی در بین آنهاست.
- با توجه به حضور گسترده مهمانان خارجی در مراسم تحلیف آقای روحانی به‌عنوان رئیس‌جمهور که نخستین بار بود در تاریخ جمهوری اسلامی صورت می‌پذیرفت، آیا می‌توانیم فصل جدیدی در روابط خارجی ایران متصور باشیم؟
حضور گسترده مهمانان خارجی در مراسم تحلیف رئیس‌جمهور محترم نشان داد که برخلاف تبلیغاتی که علیه جمهوری اسلامی ایران صورت می‌گیرد، جمهوری اسلامی از جایگاه خوب و بسیار مناسبی در سطح جهان برخوردار است. دعوت از مقامات خارجی برای شرکت در مراسم تحلیف اگرچه در سراسر دنیا مرسوم است اما برای نخستین‌بار بود که در تاریخ سی‌وچند‌ساله جمهوری اسلامی صورت می‌گرفت. ما از همه کشورها به غیر از آمریکا برای حضور در این مراسم دعوت کردیم و حضور 55 نفر از مقامات کشورهای مختلف که در بین آنها 11رئیس‌جمهور، 2 نخست‌وزیر، 7 رئیس مجلس و دیگر مقامات که همگی از سطح وزیر به بالا بودند نشان می‌دهد همه تلاش‌ها برای منزوی نشان دادن ایران نقش بر آب است و ایران توانست به خوبی با برگزاری انتخابات و مراسم‌های تنفیذ و تحلیف، نشان دهد که دمکراسی آن هم به‌صورت فعال و پویا در کشور وجود دارد که اتفاقا مورد احترام جهانیان است. باید به این نکته توجه داشت که جمهوری اسلامی ایران هم در مقابل فشارهای اقتصادی دوام آورده و هم در مقابل فشارهای سیاسی و اجازه نداده که نظام در کلیت خود در دنیا منزوی شود بلکه برعکس نشان داده که از احترام و مشروعیت بالایی هم در سطح منطقه و هم در سطح بین‌المللی برخوردار است؛ این مسئله‌ای است که آمریکا و کشورهای همراستا با آن باید بفهمند.
- عربستان سعودی مانع عبور هواپیمای عمرالبشیر، رئیس‌جمهور سودان که برای مراسم تحلیف رئیس‌جمهور به ایران دعوت شده بود، شد. آیا وزارت امور خارجه در این رابطه اقدامی انجام داد؟
همانطور که اشاره کردید قرار بر آن بود که آقای عمرالبشیر برای حضور در مراسم تحلیف به ایران سفر کنند که ما از طریق سفارت آن کشور در تهران، متوجه شدیم که عربستان سعودی اجازه پرواز هواپیمای رئیس‌جمهور سودان در فضای خود را نداده است. این اقدام در حالی صورت گرفت که ظاهرا همه مجوزهای لازم برای این امر گرفته شده بود. مقامات عربستانی پس از پیگیری اعلام کرده‌اند که اطلاع نداشتند هواپیما حامل آقای عمرالبشیر بوده است از همین رو اجازه عبور را صادر نکردند. با اینکه عدم‌حضور رئیس‌جمهور سودان در این مراسم بسیار مایه‌تأسف است اما ما از آقای عمرالبشیر با اینکه سفرشان نیمه کاره ماند بسیار تشکر و قدردانی می‌کنیم.
- به کارشکنی‌های عربستان سعودی اشاره شد؛ چند‌ماه پیش شاهد بودیم که 2نفر از زائران ایرانی در عربستان کشته شدند و پس از آن نیز یکی از کارمندان سفارت این کشور در تهران که حالت طبیعی نداشت باعث مرگ یکی از شهروندان ما شد. پرونده آنها در چه مرحله‌ای است؟
این دو پرونده از طریق مقامات 2 کشور بررسی و زوایای حوادث مورد توجه قرار گرفت. پس از پیگیری‌های لازم معلوم شده که هردو اتفاق به‌صورت عمدی نبوده لذا بهتر است مسئله را سیاسی نکنیم و اجازه دهیم پیگیری‌های حقوقی و رایزنی‌های سیاسی در آرامش دنبال شود.
- چندی پیش اعلام شد که 7 تبعه اسلواک در ایران به جرم جاسوسی دستگیر شده‌اند. الان این مسئله در چه مرحله‌ای قرار دارد؟
اوایل تیر‌ماه بود که 7 نفر از شهروندان اسلواک که به‌عنوان توریست و با ویزای توریستی به ایران سفر کرده بودند در حال پرواز و فیلمبرداری از برخی مناطق ممنوعه توسط دستگاه‌های مربوط بازداشت شدند. این افراد اگرچه مجوز پرواز با گلایدر را نیز داشتند اما به‌خاطر به همراه داشتن وسایل نامتعارف و پرواز بر مناطق نامتعارف دستگیر شدند که همان موقع نیز سفیر این کشور در تهران در جریان وضعیت آنها قرار گرفت و ملاقات‌های کنسولی طبق کنوانسیون وین با این افراد انجام و دسترسی‌های کنسولی داده شد. هم‌اکنون نیز پرونده آنها در دستگاه قضایی است اما نکته قابل‌توجه این است که چون تا‌کنون اقدامات جاسوسی از سوی این 7شهروند اسلواک ثابت نشده بهتر است عنوان جاسوس را بر آنها نگذاریم تا تکلیف پرونده مشخص شود.
