سوئد چندفرهنگی در پایان راه

خودروها و اتوبوس‌ها و ساختمان‌های عمومی به آتش کشیده شدند و به سمت پلیس سنگ پرتاب شد. آنچه در سوئد گذشت، پیامد قابل پیش‌بینی الگوی ناکام چندفرهنگی در این کشور بود که در آن مهاجران جذب جامعه نمی‌شوند.

ماجرا وقتی شروع شد که پلیس در محله مهاجرنشین حومه استکهلم که عمدتا مسلمانان ساکن آن هستند، به ضرب گلوله یک مرد مسن را کشت. جزئیات دقیق این واقعه نامشخص است. پلیس می‌گوید که برای دفاع از خود به این مرد 69ساله که ملیتش هم اعلام نشده، شلیک کرده‌است. 2روز بعد سازمانی که متعلق به مهاجران جوان مسلمان است فراخوانی برای تظاهرات علیه پلیس داد و خواستار تحقیقات مستقل و عذرخواهی رسمی به‌خاطر این واقعه شد. 4روز بعد معترضان در حومه غربی استکهلم که مهاجرانی از آفریقا و خاورمیانه دارد دست به تظاهرات و شورش زدند. خودروها و ساختمان‌ها به آتش کشیده شد، شیشه‌ها شکسته و با بطری و سنگ به سمت پلیس حمله شد. خیلی زود این اعتراض‌ها و شورش به 15نقطه دیگر گسترش یافت.

این ناآرامی‌ها که شباهت زیادی به شورش در سال2005 در فرانسه داشت، سوئدی‌ها را در حیرت فرو برد. سوئدی‌ها مدت‌ها بود که چشمشان را روی سیاست‌های مهاجرتی بسته بودند. آمار دقیقی از شمار مسلمانان در سوئد وجود ندارد اما وزارت خارجه آمریکا در سال2011 گزارش داد که اکنون بین 450 تا 500هزار مسلمان در این کشور حضور دارند که 5درصد کل جمعیت 9/5 میلیونی سوئد را تشکیل می‌دهند. مهاجرت مسلمانان به سوئد نتیجه سیاست درهای باز پناهندگی این کشور است که یکی از بازترین سیاست‌ها در دنیا به‌شمار می‌آید. مثلا در دهه1990، سوئد به حدود 100هزار مهاجر که از جنگ‌های بالکان فرار کرده بودند پناهندگی داد. سوئد از عراق هم در سال‌های اخیر مهاجران زیادی جذب کرده‌است. اکنون 120هزار عراقی در سوئد زندگی می‌کنند. در حقیقت عراقی‌ها چه مسلمان و چه مسیحی، اکنون دومین اقلیت قومی بزرگ در سوئد هستند. اقلیت قومی نخست فنلاندی‌هایند.

این اواخر سوئد به هزاران مهاجر از افغانستان، سومالی و سوریه در کنار مهاجرانی از آذربایجان، بنگلادش، کامرون، کنگو، مصر، اریتره، ایران، اردن، قزاقستان، قرقیزستان، لبنان، لیبی، مالی، موریتانی، مراکش، نیجریه، پاکستان، عربستان، سودان، تونس، ترکیه، ازبکستان و یمن اقامت داده‌است. سوئد به این دلیل برای پناهجویان جذابیت دارد که به مهاجران هنگام ورود به کشور، مسکن رایگان و مزایای رفاه اجتماعی می‌دهد اما بسیاری از مهاجران از آفریقا، آسیا و خاورمیانه در یافتن شغل در سوئد دچار مشکل جدی می‌شوند. در نتیجه بسیاری از مهاجران به جای جذب درون جامعه سوئد از این جامعه طرد می‌شوند و معمولا در محله‌هایی زندگی می‌کنند که بخش عمده جمعیت آن غیرسوئدی هستند؛ یعنی در انزوا زندگی می‌کنند. به این ترتیب سوئد در سال‌های اخیر شاهد ایجاد جوامع موازی درون جامعه اصلی بوده‌است. سوئدی‌ها به مناطق مهاجرنشین رفت‌وآمد نمی‌کنند، مهاجران هم حق ورود به مناطق سوئدی‌نشین را ندارند.

در محلات مهاجرنشین، قوانین خاص مهاجران اجرا می‌شود که مقامات محلی و دولتی کنترلی بر آن ندارند. با این حال در سال‌های اخیر ماهیت چندفرهنگی سوئد و جامعه چندملیتی آن به دلایل زیادی زیر سؤال رفته و درباره مهاجرت تردید جدی ایجاد شده‌است. اخیرا وزیر امور مهاجرت سوئد از سخت‌تر‌شدن قوانین مهاجرت این کشور برای کم‌کردن شمار مهاجران تازه‌ وارد خبر داده ‌است.