هفته گذشته، فاضل از رواج افراط‌گونه آنژیوگرافی‌های قلبی خبر داد و گفت که سالانه مبالغ زیادی صرف خرید تجهیزات مربوط به آن می‌شود ولی آثاری مشهود از اقدامات عمومی‌برای پیشگیری از بیماریهای قلبی و عروقی مشاهده نمی‌شود.
تقریبا همزمان با اشاره دکتر فاضل، معاون سلامت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز بر ضرورت تدوین دستورالعمل و راهنمای انجام اقدامات درمانی تهاجمی‌در بیماریهای عروق کرونر تاکید کرد و اعلام شد که دکتر سید موید علویان با ارسال نامه‌ای به رئیس انجمن جراحان قلب ایران و رئیس انجمن قلب و عروق ایران خواستار ارائه نظرات کارشناسی این افراد در مورد نحوه مدیریت و کاربرد اقدامات درمانی تهاجمی‌و استنت‌گذاری در بیماریهای عروق کرونر در قالب راهنمای بالینی شده است.
در حالیکه معاون وزیر بهداشت و رئیس فرهنگستان علوم پزشکی از بالا رفتن آمار استفاده از روشهای تهاجمی‌نظیر آنژیوگرافی و وجود خطرات مختلف در این روشها برای بیماران خبر دادند، دکتر محمد رضا محمد حسنی، فوق تخصص قلب و دبیر انجمن آترو اسکلروزیس ایران با اشاره به اینکه آنژیوگرافی یک اصطلاح کلی است که می‌تواند برای تشخیص بیماریهای عروقی در هر ناحیه از بدن مورد استفاده قرار گیرد، به همشهری می‌گوید: «یک نوع از آنژیوگرافی مربوط به عروق قلب است بنابراین در مورد این نوع آنژیو با توجه به حساسیت عروق کرونر ممکن است موارد زیادی از آنژیو که پزشک انجام می‌دهد با جواب طبیعی همراه باشد.»
وی در ادامه می‌گوید: «بر همین اساس اظهار نظر در مورد آنژیوگرافی باید بر پایه آمار و اطلاعات دقیق باشد.»
این متخصص قلب با اشاره به اینکه بیماریهای قلبی حجم بسیار بالایی دارند و بار درمانی سنگینی را به جامعه تحمیل می‌کنند، در ادامه می‌گوید: «در حال حاضر برای یک جمعیت 70 میلیونی در کشور فقط 1500 متخصص قلب وجود دارد این درست است که ما باید بر اساس شرایط اقتصادی و اجتماعی هر کشوری کمیته‌هایی را تشکیل دهیم که در آنها برای پزشکان راهنماهای تشخیصی و آماری تایین شود. جای خالی این اقدام در کشور ما خالی است ولی با توجه به محدودیت امکانات و تعداد کم پزشکان نمی‌توانیم به همین راحتی بگوییم که بیشتر اعمال آنژیوگرافی در کشور بی‌مورد انجام می‌شود.»
فرمول‌های تایید شده
به طور کلی در تمام دنیا انجام همه اقدامات تشخیصی و درمانی برای بیمار بر اساس فرمولی که در چهار کلاس طبقه‌بندی می‌شود، صورت می‌گیرد. در کلاس یک اقدام درمانی حتما باید برای بیمار انجام شود، در کلاس دو بهتر است که اقدام درمانی انجام شود ولی اگر انجام نشود هم مانعی ندارد، در کلاس سه انجام ندادن اقدام درمانی برای بیمار اولویت دارد و در کلاس چهار اقدام درمانی نباید به هیچ وجه صورت گیرد.
دکتر مسعود قاسمی، رئیس انجمن قلب و عروق ایران در این مورد می‌گوید: «بیماران کاندید برای عمل آنژیوگرافی باید قبل از این عمل تست‌های تشخیصی در جهت ضرورت یا عدم ضرورت آنژیو انجام دهند، یا اینکه تظاهرات بالینی یا تغییرات آنزیمهای قلبی یا نوار قلب آنها در شرایطی باشد که پزشک آنژیو را ضروری بداند. بنابراین آنژیو فقط در شرایط خاص انجام می‌شود و ضروری نیست.»
وی در ادامه می‌گوید: «برای نمونه قبل از عمل آنژیو تعدادی از بیماران باید تحت تست ورزش و یا اسکن تالیوم قرار گیرند اگر تست ورزش آنها مشکوک باشد یا اسکن تالیومشان مثبت باشد بیمار باید حتما آنژیوگرافی شود.»
دکتر قاسمی‌به مواردی که بیمار با درد شدید در سینه مراجعه می‌کند اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: «در این شرایط ما دیگر نمی‌توانیم از بیمار تست ورزش بگیریم و باید سریعا او را آنژیوگرافی کنیم.»
به گفته دکتر قاسمی‌در حال حاضر در دانشگاه‌های کشور تمام متخصصان قلب این اصول را فراگرفته‌اند و اگر هم در هر قسمتی پزشکی کار اضافه‌ای برای بیمار انجام می‌دهد باید مورد سوال قرار گیرد. ولی به نظر می‌رسد ارزیابی نحوه آنژیوگرافی بدون در نظر گرفتن اینکه پزشک متخصص قلب موظف به تصمیم‌گیری نهایی برای آنژیوگرافی است کار درستی نیست.
این یک روش استاندارد است
پزشکان همواره تاکید می‌کنند پیشگیری بهتر از درمان است و این واقعیتی انکار‌ناپذیر است. این البته در صورتی است که اوضاع بدتر نشده و حمله قلبی یا سکته مغزی روی نداده باشد.
بطور معمول داخل دیواره سرخرگ‌ها صاف و انعطاف‌پذیر است که امکان حرکت جریان خون را به راحتی فراهم می‌کند. اما گاهی با گذشت زمان تجمع باقیمانده ذرات چربی در داخل دیواره رگ منجر به تشکیل یک پلاک عروقی می‌شود.
زمانی که این روند (که آترواسکلروزیس نام دارد) دو سرخرگ کرونر را دربرگیرد، نتیجه بیماری عروق کرونر خواهد بود.
ادامه تشکیل این رسوب باقیمانده‌های چربی در دیواره عروق، باعث باریک‌تر شدن سرخرگ‌ها شده و جریان خون کاهش می یابد.این پلاک‌ها می‌توانند جریان خون سرخرگی را به حدی کاهش دهند که باعث آنژین یا حمله قلبی شوند.
برای جلوگیری از وقوع حمله قلبی ناشی از انسداد عروق امروزه روشهای تشخیصی و کارآمدی وجود دارد. متخصصان قلب و عروق معتقدند که یکی از مطمئن‌ترین روشها برای تشخیص وجود گرفتگی در عروق کرونر آنژیوگرافی است.
آنژیوگرافی یکی از اقدامات تهاجمی‌قلبی به شمار می‌رود به این صورت که کاتتر یا لوله‌ای باریک از طریق سیاهرگ یا سرخرگ‌های پا یا دست به سمت قلب هدایت شده و مستقیماً اندازه‌گیری‌ها و تصویربرداری‌های لازم را انجام می‌دهد.
همچنین در صورتی که فردی دچار آنژین صدری، درد در ناحیه قفسه سینه، تنگی آئورت یا نارسایی قلبی که علت آن مشخص نیست شده باشد معمولا متخصص قلب انجام عمل آنژیوگرافی را به او توصیه می‌کند. به کمک آنژیوگرافی تعداد عروق کرونر مسدود شده، محل انسداد، و میزان آن مشخص می‌شود که آگاهی از این موارد به پزشک امکان می‌دهد نحوه درمان را تعیین کند.
در میان کشمکش میان موافقان و مخالفان انجام روشهای تهاجمی، در حال حاضر از یک سو مقالات جدیدی منتشر شده است که در نتایج پژوهش و مراقبت شش ساله50 مرکز قلب در کانادا و آمریکا اعلام نمودند تفاوت معنی‌داری در میزان مرگ و میر و سکته قلبی و حمله مغزی بین دو گروه مورد مطالعه تحت درمان دارویی با درمان‌های تهاجمی‌کرونری وجود ندارد، از سوی دیگر نگرانی‌های FDA در مورد افزایش مرگ و میر بدنبال استفاده از استنت‌های آزادکننده دارو در مقایسه با عمل جراحی عروق کرونر ابراز شده است که توسط نمایندگان پنج هزار جراح از سراسر جهان از طریق جامعه جراحان توراسیک آمریکا تایید شده است.
احتمالا بر اساس همین نتایج است که معاون وزارت بهداشت و درمان در مورد خطرات روشهای تهاجمی‌درمان بیماریهای عروق کرونر قلب هشدار داده است. اگرچه به نظر می‌رسد آگاه سازی بیماران در این زمینه نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
