این در حالی است که بازار شب عید امسال متاثر از برخی مسائل سیاسی و اقتصادی با شرایط خاصی مواجه است. مباحث مطرح در زمینه واردات برخی کالاهای اساسی با ارز مرجع یا مبادله‌ای، انتظارات تورمی ناشی از زمزمه‌های اجرای مرحله دوم قانون هدفمندی یارانه‌ها و رشد تخلفات صنفی در عرضه کالاها از یک سو و افزایش هزینه تمام‌شده تولید و واردات سایر کالاها با ارز مبادله‌ای یا آزاد از سوی دیگر، عملا زمینه افزایش حدود دو برابری قیمت برخی اقلام مصرفی و کالاهای اساسی را فراهم کرده است. این شرایط موجب شده تا بسیاری از عرضه‌کنندگان کالاها و محصولات تولید داخل نیز با سوار شدن بر موج گرانی سایر کالاها اقدام به افزایش رسمی و غیررسمی قیمت کالاها و خدمات کنند. روی دیگر سکه تنظیم بازار شب عید امسال، استفاده از ابزارهایی برای ساماندهی قیمت و عرضه کالاهاست که طی یک دهه اخیر همواره محور اصلی این سیاست‌ها بوده است. امسال نیز برپایی نمایشگاه‌های فروش بهاره در 400نقطه کشور، اجرای طرح فروش فوق‌العاده کالا در فروشگاه‌های منتخب و افزایش عرضه برخی کالاها با قیمت‌هایی به نسبت پایین‌تر از قیمت‌های خرده‌فروشی سطح شهر محور اصلی سیاست‌های تنظیم بازار شب عید اعلام شده است.
این در حالی است که این شیوه تنظیم بازار شب عید، امسال نسبت به سال‌های گذشته با چالش‌های تازه‌ای به‌دلیل افزایش نرخ دلار، صرفه صادراتی برخی کالاها و یا قاچاق کالاهای اساسی وارداتی با ارز مرجع مواجه بوده و به‌طور مثال هنوز چانه‌زنی بر سر عرضه آجیل و خشکبار در نمایشگاه‌های فروش بهاره و احتمال توقف صادرات پسته به‌دلیل رشد بی‌رویه قیمت‌ها ادامه دارد و اتحادیه‌های صنفی نیز با تنگناهای بیشتری برای تأمین و عرضه کالاها به نرخ مصوب مواجه هستند. دیدگاه‌های علی پورکاوه، مدیرکل تأمین و توزیع کالای وزارت صنعت، معدن و تجارت را می‌خوانید.
- با توجه به تغییر و تحولات اقتصادی مانند افزایش نرخ ارز و موانع پیش روی تأمین کالاهای اساسی و مصرفی، وزارت صنعت چه برنامه‌ای برای تنظیم بازار شب عید این کالاها دارد؛ آیا این شرایط تغییری در برنامه‌های تنظیم بازار نسبت به سال گذشته ایجاد کرده است؟
محور اصلی تنظیم بازار شب عید همان برنامه‌هایی است که طی چند سال گذشته اجرا شده است با این تفاوت که امسال تلاش کرده‌ایم تا این برنامه‌ها با شدت و حدت بیشتر و به شکل دقیق‌تری اجرایی شود تا بیشتر در تنظیم بازار مؤثر باشد. بر این اساس ضمن آنکه امسال حدود 400نمایشگاه فروش بهاره برای عرضه مستقیم کالا در سراسر کشور با 40هزار غرفه برپا خواهد شد، تلاش کرده‌ایم تا همه این نمایشگاه‌ها حداقل یک غرفه برای عرضه کالاهای اساسی داشته باشند. در کنار این امسال برای تنظیم بازار شب عید، اصناف و تشکل‌های تولیدی هماهنگی بسیار خوبی داشته‌اند تا با وجود تغییرات قیمتی کالاهای خود متاثر از افزایش هزینه تمام‌شده تولید، تخفیف‌های مناسب و ویژه‌ای را برای رضایت مشتریان در این نمایشگاه‌ها اعمال کنند و با فعال کردن فروش‌های بهاره میزان عرضه کالاها را افزایش دهند.
- آیا تدابیری برای تأمین مواداولیه ارزان‌قیمت برای برخی واحدهای تولیدی مانند تولیدکنندگان شیرینی و شکلات درنظر گرفته‌اید تا این امر منجر به کاهش هزینه تمام‌شده تولید و تخفیف بیشتر به مصرف‌کنندگان شود؟
تأمین مواداولیه تولید این صنایع مانند روغن‌نباتی، شکر و. . . را بر مبنای نرخ ارز مرجع هدف‌گذاری کرده‌ایم تا کالای نهایی را با قیمت مناسب به‌دست مصرف‌کننده برسانیم.
- چه راهکار دیگری برای تأمین و توزیع کالاهای مورد نیاز در بازار در شب عید انجام داده‌اید؟
برای روان‌سازی تأمین و توزیع کالاهای مورد نیاز تنظیم بازار شب عید در زمینه شبکه حمل‌ونقل نیز با استفاده از شبکه حمل‌ونقل بخش خصوصی و توانمندی‌های دو شرکت بازرگانی دولتی و پشتیبانی امور دام هماهنگی‌هایی برای تسهیل انتقال کالا در ایام پایانی سال صورت گرفته است. با توجه به محدودیت‌های ترافیکی که در روزهای پایانی سال اعمال می‌شود و ممکن است این محدودیت‌ها منجر به کمبود کالا در برخی شهرستان‌ها شود و زمینه تغییرات قیمتی را فراهم سازد، سعی کرده‌ایم تا با رفع مشکلات احتمالی شبکه حمل‌ونقل تأثیر این مولفه بر نابسامانی بازار را کاهش دهیم.
- تأمین میوه و مرکبات مورد نیاز شب عید امسال نسبت به سال گذشته چه تغییراتی داشته است؟
ذخیره‌سازی و تأمین میوه و مرکبات شب عید امسال نسبت به سال گذشته 10درصد افزایش یافته و هماهنگی‌هایی برای رفع مشکلات احتمالی انتقال این محصولات به بازار مصرف صورت گرفته است. بر این اساس از پنج اسفند‌ماه حمل میوه و مرکبات ذخیره‌سازی شده از محل انبارها و سردخانه‌ها به مراکز استان‌ها آغاز می‌شود تا در بازار شب عید توزیع شود.
- با این روند، قیمت میوه و مرکبات شب عید امسال نسبت به سال گذشته چگونه خواهد بود؟
همانند هر سال قیمت میوه و مرکبات ذخیره‌سازی‌شده برای تنظیم بازار شب عید در ایام پایانی سال و با توجه به شرایط بازار تعیین می‌شود. نکته قابل توجه آن است که امسال نیاز بازار شب عید به میوه و مرکبات به‌طور صد درصد از طریق محصولات تولید داخل تأمین شده است. در واقع مباشرین بخش خصوصی نسبت به خرید و ذخیره‌سازی میوه و مرکبات شب عید اقدام کرده‌اند. همچنین واردات میوه و مرکبات نداشته‌ایم و بازار میوه و مرکبات شب عید امسال از طریق ذخیره میوه‌های تولید داخل تامین می‌شود.
- میوه و مرکبات ذخیره شده برای تنظیم بازار شب عید از چه زمانی به بازار عرضه خواهد شد؟
این محصولات را در اختیار استان‌ها قرار می‌دهیم و معمولا از دهه سوم اسفند‌ماه توزیع میوه و مرکبات آغاز می‌شود. گرچه در برخی استان‌ها مانند مازندران، گیلان و گلستان ممکن است توزیع این میوه‌ها دیرتر و از 28تا 29و در برخی دیگر از استان‌ها از 20 اسفند‌ماه آغاز شود. در واقع مدیریت توزیع سیب و مرکبات شب عید متنوع و در اختیار استان‌هاست تا با توجه به نیاز بازار نسبت به عرضه اقدام کنند.
- چه سازوکار مشخصی برای مقابله با افزایش بی‌رویه قیمت گوشت( قرمز و مرغ) و برنج و تنظیم بازار این فراورده‌ها مدنظر قرار گرفته است؟
برای مقابله با گرانی گوشت قرمز و مرغ نمایشگاه عرضه مستقیم مواد غذایی در مصلای تهران را راه‌اندازی کرده‌ایم و با برنامه‌ریزی انجام شده در این نمایشگاه 30هزار تن مرغ، 10هزار تن گوشت و 30هزار تن برنج توزیع می‌شود. در نمایشگاه‌های بهاره نیز30هزار تن گوشت مرغ، 10هزار تن گوشت قرمز، 100هزار تن سیب و پرتقال، 30هزار تن برنج و 10هزار تن شکر به قیمت دولتی و مصوب عرضه خواهد شد که قیمت هر کیلوگرم برنج سه هزار و 800تومان، مرغ منجمد پنج هزار و 100تومان و گوشت قرمز منجمد 16هزار و 500تومان است. عرضه گوشت مرغ ادامه خواهد یافت تا جایی که قیمت این محصول به پنج هزارو 500تومان کاهش یابد. تولید گوشت قرمز از محل پروار‌بندی‌های داخلی تا اسفند‌ماه به بازار عرضه خواهد شد ضمن اینکه برای واردات گوشت گرم لاشه و دام زنده از کشورهای همسایه برنامه‌ریزی لازم انجام شده و به‌صورت ویژه نیز لاشه گرم گوشت قرمز از کشور استرالیا وارد کشور شده است. همچنین تلاش داریم تا با افزایش عرضه، قیمت برنج خارجی در بازار کاهش یابد و بر این اساس با افزایش عرضه برنج خارجی قیمت برنج ایرانی در بازار نیز متعادل خواهد شد.
- با توجه به افزایش هزینه تمام‌شده تولید، قیمت‌گذاری کالاها در نمایشگاه‌های عرضه مستقیم بر چه مبنایی صورت می‌گیرد؛ آیا امکان تثبیت قیمت‌ها و اعمال تخفیف‌های کالایی وجود دارد؟
کار‌گروه تخصصی قیمت‌گذاری کالاهای قابل عرضه در نمایشگاه‌های فروش بهاره با حضور نمایندگان سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، شورای اصناف و اتحادیه‌های ذی‌ربط تشکیل شده و کسانی که علاقه‌مند به شرکت در این نمایشگاه‌ها هستند نمونه کالاهای خود را به این کار‌گروه ارسال می‌کنند و پس از کارشناسی و قیمت‌گذاری با کد مشخصی برای عرضه در نمایشگاه معرفی می‌شوند.
- آیا مبنای قیمت‌گذاری کالاها در نمایشگاه قیمت‌های روز بازار بوده یا این کار براساس قیمت‌های مصوب صورت گرفته است؟
مبنای قیمت‌گذاری، بهای تمام‌شده کالاها با درنظر گرفتن سود منطقی برای عرضه‌کنندگان در نمایشگاه‌های فروش بهاره است.
- به‌طور مشخص قیمت تمام‌شده کالایی مانند پوشاک چگونه محاسبه شده است؟
اطلاعی از برآورد قیمت پوشاک یا سایر کالاها ندارم چرا که برآورد قیمت تمام‌شده کالاهای قابل عرضه در نمایشگاه‌های فروش بهاره پس از بررسی هزینه تمام‌شده تولید و در نظر گرفتن سود منطقی توسط کار‌گروه‌های تخصصی انجام می‌شود.
- طی دو‌ماه گذشته قیمت آجیل و خشکبار سیر صعودی به‌خود گرفت و اکنون در آستانه شب عید قیمت این محصولات دو برابر شده است؛ با این روند، قیمت آجیل و خشکبار در نمایشگاه‌های بهاره بر چه مبنایی تعیین و اعمال خواهد شد؟
قیمت آجیل و خشکبار قابل عرضه در نمایشگاه‌های فروش بهاره نیز توسط اتحادیه ذی‌ربط به کار‌گروه اعلام و پس از بررسی و تعیین قیمت تمام‌شده و سود معقول، این قیمت‌ها برای عرضه آجیل و خشکبار در نمایشگاه اعلام خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه از شرکت‌کنندگان در نمایشگاه‌های بهاره هزینه اندکی بابت اجاره غرفه دریافت می‌شود و نرخ اجاره غرفه‌ها بسیار پایین است این موضوع خود می‌تواند در کاهش قیمت تمام‌شده کالاهای قابل عرضه در نمایشگاه به‌خصوص آجیل و خشکبار و کالاهای اساسی مؤثر باشد.
- با توجه به افزایش بی‌رویه قیمت برخی کالاهای اساسی و مواد پروتئینی در خرده‌فروشی‌های سطح شهر متاثر از افزایش نرخ دلار، افزایش هزینه تمام‌شده تولید یا تخلف عرضه‌کنندگان کالا ،چه تدابیری برای فراهم شدن امکان عرضه کالاها با تخفیف ویژه در نمایشگاه‌ها مدنظر قرار گرفته است؟
کالاهای اساسی که عموم مردم خرید می‌کنند با نرخ ارز مرجع قیمت‌گذاری شده و چه در نمایشگاه‌های فروش بهاره یا مراکز خرده‌فروشی سطح شهر عرضه این کالاها بیش از نرخ‌های مصوب تخلف است. بر این اساس سعی کرده‌ایم غرفه‌ها را به‌طور رایگان در اختیار عرضه‌کنندگان کالاهای اساسی در نمایشگاه‌ها قرار دهیم تا این موضوع عاملی در افزایش قیمت کالاها در عرضه مستقیم نباشد. در مورد سایر کالاها نیز به فراخور اولویت کالاها استان‌ها نسبت به مدیریت کاهش قیمت تمام‌شده عرضه کالاها اقدام خواهند کرد.
- با توجه به نوسان شدید قیمت کالاهای اساسی رویکرد اصلی در تنظیم بازار شب عید این کالاها چیست؟
برنامه‌ریزی و هدف‌گذاری در مورد کالاهای اساسی آن است که تغییر در قیمت این کالاها در بازار شب عید ایجاد نشود. بر این اساس هدف‌گذاری کرده‌ایم تا در بازار شب عید با روان‌سازی سه ابزار تأمین، توزیع و نظارت بر کالاهای اساسی تا فروردین‌ماه سال آینده و حتی پس از آن افزایش قیمتی در این کالاها صورت نگیرد اما در زمینه سایر اقلام و کالاها باید دستگاه‌های نظارتی و سایر نهاد‌های ذی‌ربط پاسخگو باشند و این موضوع از حوزه اختیارات معاونت بازرگانی داخلی خارج است.
- اما اکنون افزایش رسمی و غیررسمی قیمت کالاهای اساسی را نیز شاهد هستیم و همواره قیمت‌های بازار از قیمت‌های مصوب جلوتر است؛ علت چیست؟
افزایش رسمی چندانی در قیمت کالاهای اساسی طی چند‌ماه اخیر نداشته‌ایم، گرچه ممکن است گرانی یا گرانفروشی در بازار این کالاها را به دلایلی غیر از بحث تأمین و توزیع شاهد بوده‌ایم که در این زمینه نیز اگر افزایش قیمتی به‌دلیل بهای تمام‌شده یا سایر عوامل تولید صورت گرفته باشد دستگاه‌های نظارتی موظف به پیگیری این موضوع و برخورد با متخلفان هستند.
- به‌رغم ذخایر مطمئن کالایی و نبود هیچ مشکلی برای تأمین ارز مورد نیاز واردات کالاهای اساسی، علت نابسامانی قیمت و عرضه این کالاها چیست؟
در تغییر قیمت‌ها علل و عوامل مختلفی دخالت دارند که سیاستگذاری و برنامه‌ریزی برای مدیریت برخی از این عوامل در حیطه اختیارات ما نیست. با وجود این معاونت بازرگانی داخلی وزارت صنعت تلاش کرده است تا کاهش تأمین، ضعف نظارت یا مشکلات توزیع کالاهای اساسی منجر به افزایش قیمت این کالاها نشود.
- آیا صادرات و قاچاق کالاهای اساسی عامل افزایش قیمت‌های اخیر نیست؟
نه. این موضوع تأثیری نداشته است چرا که بلافاصله با ابلاغ مصوبه‌ای، خروج کالاهای وارداتی با ارز مرجع و مبادله‌ای از کشور ممنوع شد و گمرکات و استان‌های مرزی در این زمین فعال شده و به وظایف خود عمل کردند. در این شرایط می‌توان گفت تأثیرپذیری قیمت کالاهای وارداتی با ارز مرجع و مبادله‌ای به‌دلیل خروج این کالاها از کشور، حداقل اکنون موضوعیت چندانی ندارد چرا که گمرکات کشور به این موضوع حساس شده و رصد صادراتی کالاها نیز گواه این موضوع است که خروج این کالاها چندان قابل اعتنا نیست تا بتوان قاچاق یا صادرات رسمی این کالاها را عامل نابسامانی قیمت و عرضه این کالاها در بازار قلمداد کرد.
- کنترل قیمت و کیفیت کالاهای عرضه شده در نمایشگاه‌های فروش بهاره چگونه خواهد بود؟
نظارت بر قیمت‌های مصوب اعلام‌شده در نمایشگاه‌های فروش بهاره توسط بازرسان اصناف و سازمان بازرگانی استان تهران صورت خواهد گرفت و علاوه بر این ستادهای بازرسی ویژه در این نمایشگاه‌ها مستقر می‌شوند تا درصورتی که مصرف‌کنندگان نسبت به قیمت عرضه کالا در این نمایشگاه‌ها شکایتی داشته باشند در اسرع وقت بررسی و رسیدگی شود. همچنین کیفیت کالاهای عرضه‌شده در نمایشگاه‌ها توسط کار‌گروه‌های ذی‌ربط بررسی و تأیید شده است و فروشندگان ملزم هستند کالاهای قابل عرضه را مطابق با نمونه کالاهایی که بر سر‌در غرفه‌ها پلمب و نصب شده، به مشتریان عرضه کنند. بر این اساس احتمال تخلف در قیمت و عرضه کالاها در نمایشگاه‌های فروش بهاره به حداقل خواهد رسید و مردم نیز می‌توانند تخلفات احتمالی فروشندگان کالا را به ستادهای بازرسی مستقر در نمایشگاه اطلاع دهند.
