گران‌شدن دلار پاسخ بهانه‌وار بسیاری از فروشندگان به سؤال مشتریانی است که می‌پرسند چرا اینقدر گران است؟ قدر مسلم گرانی سکه و دلار بیش از آنکه از این منظر بازار را متاثر کرده باشد، تأثیر روانی و انتزاعی بر ملتهب‌شدن بازار اقتصادی ایران داشته است.
در واقع صاحبان مشاغل آزاد چندی است که با اوج گرفتن قیمت‌ها، رقم‌های خود را بالا می‌برند تا از این رهگذر هزینه‌های به‌بار آمده را تأمین کنند. اما در این شرایط تکلیف حقوق‌بگیرانی که توان تغییر منبع درآمدی‌شان را ندارند چیست؟ آیا 70هزار تومان پیش‌بینی‌شده دولت برای هر ایرانی کفاف مخارج را خواهد داد؟
هرچند افزایش قیمت کالاهای اساسی در ایام پایانی سال جزو رسوم هرساله شده است اما گرانی‌های امسال جنسی متفاوت از سال‌های پیش دارد. زمزمه حذف برخی اقلام خوراکی عیدانه مانند آجیل بین اعضای خانواده یکی از تفاوت‌های نوروز سال92 با سال‌های قبل است.
تفاوت دیگری که در ماه‌های گذشته مردم را گیج و سردرگم کرده، گسترده‌شدن دامنه قیمت‌های غیررسمی است. تا پیش از این برای به‌دست‌آوردن میانگین قیمت محصولات کافی بود قیمت چهار منطقه شمال، جنوب، غرب و شرق شهر را گرفته و عدد مابین را به‌دست آورد اما اکنون تفاوت قیمت‌ها به حدی است که حتی دومغازه خرده‌فروشی را با قیمت یکسان نمی‌توان پیدا کرد.
متأسفانه نبود نظارت و کنترل بر واحدهای صنفی موجب شده است تا اسب افسارگسیخته گرانی با سرعت هرچه بیشتر بتازد و با نزدیک شدن به پایان سال، نگرانی‌های بیشتری را برای قشر مصرف‌کننده به‌وجود آورد. در چنین شرایطی کارشناسان و نمایندگان مردم در مجلس، علت‌های متعددی را برای گرانی شدید اقلام مورد نیاز مردم برمی‌شمارند که عدم‌کنترل و نظارت بر بازار، اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و اعمال برخی تحریم‌های یکجانبه علیه ایران از مهم‌ترین آنهاست.
با وجود آنکه دولت مانند سال‌های گذشته تلاش کرده تا با ذخیره‌سازی اقلام اساسی و پیش‌بینی برگزاری نمایشگاه‌های عرضه مستقیم، بازار پایانی سال را دور از تلاطم نگه دارد اما حتی اگر قیمت‌ها در سطح فعلی هم باقی بماند، به‌طور یقین سبد کالایی خانوار نسبت به سال‌های گذشته سبک‌تر خواهد بود.
متمولین آجیل‌دار
از بین تمام خوراکی‌های سفره هفت‌سین، آجیل دور از دسترس‌تر از سایر اقلام به‌نظر می‌رسد. قیمت پسته، بادام و فندق حتی در بازار مولوی هم از 40تا 55هزار تومان در نوسان است. بادام هندی نیز رکورددار مغزهاست و هر کیلوی آن 70هزار تومان به فروش می‌رسد. با این رقم‌ها تهیه یک آجیل چهار‌مغز درصورتی که از هر یک تنها یک کیلو خریداری شود، هزینه‌ای بالغ بر 200هزار تومان برای خانوار دربر دارد.
بسیاری از خانواده‌ها که درآمدی بر مبنای پایه حقوق سال 91، یعنی 389هزار تومان دارند، این کالا را امسال در هفت‌سین‌شان نخواهند داشت. برخی هم در پی نوسان قیمت کالاهای مورد نیاز شب عید با پیش‌بینی افزایش احتمالی قیمت‌ها زودتر نسبت به خرید مایحتاج خود اقدام کرده‌اند که البته آنها نیز با سبدی سبک‌تر از سال‌های قبل به منزل بازگشته‌اند. علی رضایی که برای خرید برخی اقلام غذایی به خیابان مولوی مراجعه کرده است با ابراز نارضایتی از قیمت‌های متفاوت اقلامی مانند برنج، روغن‌نباتی، قندوشکر، گوشت قرمز و مرغ می‌گوید: تا پیش از این برای بسیاری از مواد‌غذایی به خیابان مولوی مراجعه می‌کردم چراکه به‌دلیل عرضه عمده این محصولات در فروشگاه‌های این منطقه، قیمت این کالاها نسبت به قیمت‌های سطح شهر کمتر و از ثبات بیشتری برخوردار بود اما در یک‌ماه گذشته قیمت اغلب مواد‌غذایی افزایش‌یافته و کالاهای مشابه با نرخ‌های متفاوت به مردم عرضه می‌شود.
میوه؛ غیرقابل پیش‌بینی
میوه، همیشه پر سروصداترین محصول بازار شب عید بوده است. نوسانات زیاد این محصولات همواره مسئولان را برای تأمین میوه ایام پایانی سال بر سر دو راهی واردات و تأمین از طریق نیاز داخل قرار داده است. امسال به‌دلیل باردهی مناسب محصولاتی نظیر سیب، نارنگی و پرتقال قیمت‌ها تا‌ماه گذشته در حالت تعادلی پیش می‌رفت اما این تعادل چندان دوام نیاورد و میوه‌فروشان نیز با شنیدن بوی عید، اتیکت قیمت‌هایشان را عوض کرده‌اند. قیمت میوه‌های پرمصرفی نظیر سیب، پرتقال و نارنگی بین یک‌هزار و 500 تا سه هزار تومان است، این در حالی است که قیمت بعضی از میوه‌ها در مغازه‌های مناطق شمالی شهر به 12هزار تومان نیز می‌رسد.
نایب‌رئیس خانه کشاورز و عضو هیأت مدیره باغداران، میزان تولید انواع مرکبات را در سال‌جاری یک میلیون و 700هزار تن اعلام کرده و می‌گوید امسال مشکلی بابت تأمین میوه شب عید و نیاز به واردات وجود ندارد اما هیچ اشاره‌ای به چگونگی قیمت میوه در پایان سال نمی‌کند. در واقع نه‌تنها عضو هیأت مدیره باغداران از قیمت‌ها سخنی به میان نمی‌آورد بلکه مسئولان تنظیم بازار نیز امسال فقط به اعلام آمار ذخیره‌سازی اکتفا کرده و سخنی از قیمت‌ها به میان نیاورده‌اند. در این شرایط شاید غیرقابل پیش‌بینی‌ترین محصول، میوه باشد.
شیرین‌ترین عضو سفره هفت‌سین، گویا کمی باثبات‌تر از دیگر همنشینانش خواهد بود. نایب‌رئیس اتحادیه قنادان تهران وعده می‌دهد که قیمت‌ها تا شب عید افزایش نمی‌یابد. محمد نصرتی خاطرنشان می‌کند: قیمت‌های جدید پنج نوع شیرینی پرمصرف مشخص شده است؛ به‌طوری که شیرینی‌تر خامه‌ای درجه یک کیلویی 8000تومان، گل محمدی کیلویی 6000تومان، زبان یا پاپیونی کیلویی 6500تومان، برنجی کیلویی 6500تومان و کیک یزدی کیلویی 5400تومان است.
هر حلب روغن نباتی؛ 22هزار تومان
اما روغن نباتی که در چند‌ماه گذشته افزایش نرخ داشته است، کماکان به روند افزایش قیمت انفجاری خود ادامه می‌دهد و هر حلب پنج کیلوگرمی روغن نباتی از قیمت سه‌هزار تومان به 18هزار و 500تومان در‌ماه گذشته و این‌ماه نیز به 22هزار تومان افزایش یافته است. دبیر انجمن روغن نباتی دلیل این امر را محدودیت‌های ارزی و همچنین حذف اولویت ارزی بسته‌بندی برای واردات حلب روغن می‌داند.
در کنار روغن 22هزار تومانی، جای برنج هفت‌هزار و 500تومانی را نیز به سختی می‌توان در سبد کالا حفظ کرد. قیمت غذای غالب ایرانیان که در فصل برداشت( البته بهترین نوع آن) به پنج هزار و 500تومان هم نمی‌رسید اکنون با دو هزار تومان افزایش قیمت روبه‌رو شده است. این قیمت نیز طبق روال هر ساله، در شب عید افزایش 10درصدی قیمت را تجربه خواهد کرد.
تأثیر2 درصدی نمایشگاه در تورم عید
برگزاری نمایشگاه عرضه مستقیم کالا، فروش فوق‌العاده و تزریق محصولات ذخیره‌سازی شده از تمهیدات تکراری دولت است. این اقدامات اگرچه مشتریانی از قشر کارگر و کم‌درآمد را به سوی خود جذب می‌کند اما بنا به گفته کارشناسان، تخفیفی که در این نوع عرضه لحاظ می‌شود، تأثیری دو درصدی در کنترل تورم حاکم بر بازار دارد.اما درهرحال دولت برای امسال توزیع 180هزار تن کالای اساسی را تدارک دیده است. این میزان کالا قرار است توسط 400نمایشگاه بهاره با 40هزار غرفه در کل کشور توزیع شود.
حسن رادمرد، معاون بازرگانی داخلی وزیر صنعت، معدن و تجارت می‌گوید:«30هزار تن گوشت مرغ، 10هزار تن گوشت قرمز و 30هزار تن برنج از طریق نمایشگاه‌های بهاره فروشگاه‌های زنجیره‌ای و سایر شبکه‌های توزیع در ایام پایانی سال در اختیار مردم قرار می‌گیرد. همچنین 100هزار تن میوه و مرکبات مورد نیاز مردم از طریق نمایشگاه‌های بهاره، میادین میوه و تره‌بار و شبکه‌های توزیع منتخب توزیع می‌شود.علاوه بر آن 10هزار تن شکر نیز مختص صنف و صنعت در این ایام توزیع می‌شود تا هیچ‌گونه افزایش قیمتی درخصوص شیرینی و شکلات نداشته باشیم».
