داوران بحث می‌کردند و تماشاگران دست می‌زدند. همه نگاه‌ها به تابلوی الکترونیکی بود. یک ثانیه زمانی بود که او را از برد و مدال احتمالی المپیک دور می‌کرد. یک ثانیه اما چقدر طول می‌کشد؟ برای شین به اندازه‌ای بود که نوک شمشیر حریفش به او بخورد و وداعی دردناک داشته باشد. در رقابت‌های المپیک، یک ثانیه معمولا زمان سرنوشت‌سازی است. حتی بزرگ‌ترین ورزشکاران هم ممکن است در این جنگ ثانیه‌ها بازنده باشند. 24ساعت بعد از اتفاق دراماتیک شمشیربازی، دو شناگر در فینال 200متر پروانه دست‌شان را همزمان به دیواره استخر زدند. در این رقابت مایکل فلپس، پرافتخارترین ورزشکار المپیک مجبور شد به مدال نقره بسنده کند. زمان یک دقیقه و 53ثانیه و یک صدم ثانیه فلپس تنها یک بیستم ثانیه بیشتر از چاد لوکلو از آفریقای جنوبی بود. چهار سال قبل از آن اما در المپیک پکن یک پایان همزمان دیگر به نفع فلپس تمام‌شده بود؛ هفتمین طلای او در المپیک (که با رکورد مارک اسپیتز برابری کرد) با اختلاف یک صدم ثانیه به‌دست آمد.
چنین اختلاف زمانی در زمان فیثاغورث باورکردنی نبود. برای ورزشکاران یونان باستان زمان‌سنجی اهمیت داشت نه زمان. کشتی‌گیران و بوکسورها به فکر لحظه مناسب بودند تا رقیب را به زمین بزنند یا مشت را به‌صورت حریف برسانند. برنده همیشه قابل تشخیص بود و بدون جنجال. حتی در مسابقه ارابه رانی هم ممکن نبود که دو رقیب شانه به شانه یکدیگر به خط پایان برسند و در 12دور مسابقه برخوردها و سقوط‌های زیادی اتفاق می‌افتاد. در بازی‌های سال 482پیش از میلاد، 41ارابه شرکت کرده بود که تنها یکی از آنها به خط پایان رسید.براساس یادداشت‌هایی که «آرمان‌دانگور» از المپیک یونان باستان دارد، ورزشکاران تمایلی برای نمایش بهتر یا رقابت سریع‌تر نداشتند. ورزشکاران رژیم غذایی ویژه‌ای داشتند و تا سرحد خستگی تلاش می‌کردند ولی تنها در حدی که در آن روز از دیگران بهتر باشند. اندازه‌گیری دقیقی صورت نمی‌گرفت و رکوردهایی ثبت نمی‌شد (روایت پرش 55پایی فایلوس، ورزشکار اهل کروتون به هیچ وجه قابل اعتنا نیست). هیچ استانداردی هم اعمال نمی‌شد. قطر دیسک می‌توانست از 5/5تا 13/5اینچ باشد. هر دولتشهر تعریف خودش از «استادیون» (دوی سرعت) داشت. در المپیا دوندگان 192متر ، در دلفی 177متر، در اپیدوروس 181متر و در پرگامون 210متر می‌دویدند.
استانداردهای دوکوبرتن
وقتی پیر دوکوبرتن فرانسوی، پایه‌گذار المپیک مدرن، نخستین دوره این بازی‌ها را در سال 1896در آتن افتتاح کرد، وجهی ریاضی هم به آن بخشید. وزن‌ها و مسافت‌ها، هر چهار سال به چهار سال از شهری به شهر دیگر بدون تغییر می‌ماند. رشته‌های جدید مثل پنجگانه مدرن (توسط کوبرتن اختراع شد) که از المپیک 1912استکهلم وارد بازی‌ها شد، شرکت‌کنندگان را براساس امتیازات رده‌بندی می‌کند. قوانین فعلی پنجگانه برای خراش ضربه شمشیر روی لباس حریف تا اختلاف یک ثانیه در استخر امتیاز مشخصی دارد.
استفاده از اعداد در اندازه‌گیری براساس واحدهای مشخص، منجر به پیدایش نخستین رکوردها شد. اهمیت رکورد در جنبش المپیک دوکوبرتن، معادل جاذبه در مکانیک نیوتن است. این اعداد انتزاعی نشانگر شاهکارهای توانایی‌های انسان است که در سال‌های دور در قصاید پیندار از آنها تمجید می‌شد. ولی برخلاف اشعار شاعر یونان باستان، اعداد بین‌المللی هستند. استارت‌های اشتباه، مصدومیت‌ها و تشویق‌های تماشاگران در این اعداد لحاظ نمی‌شود. براساس آن، ما می‌توانیم رکوردشکنی مایکل فلپس در شنای 200متر پروانه در 29جولای 2009در رم (1:51:51) را با عملکرد مارک اشپیتز در 28آگوست 1972در مونیخ (2:00:07) مقایسه کنیم البته در رکورد مواردی مثل تغذیه، مشوق‌های مالی یا خطی که در آن شنا می‌کند، درنظر گرفته نمی‌شود و این اعداد حالتی خشک و رسمی دارند.
عبور از مرز 10ثانیه
هیچ رکوردی در المپیک به اندازه رکورد دوی 100متر مردان، عملکرد ورزشکار را به تصویر نمی‌کشد. دوندگان سرعت به رکوردهای قبلی حمله نمی‌کنند، بلکه دوی 100متر به تنهایی مفهوم مستقلی محسوب می‌شود؛ طی کردن باریکه‌ای استاندارد که به آنها تعلق دارد. یک قرن پیش، تماشاگران در استکهلم برای تشویق دونالد لیپینکات، دانشجوی دانشگاه پنسیلوانیا به‌پاخاستند، چرا که او نخستین رکورد جهانی این ماده را با زمان درخشان 10/6 ثانیه ثبت کرد. صفی از وقت نگهداران کلاه به سر که کرونومتری با دقت یک پنجم ثانیه در دست داشتند، عبور او از خط پایان را ثبت کردند.
کرونومترها در المپیک 1952هلسینکی جایشان را به ثبت زمان الکترونیکی دادند. در فینال چهار دونده با زمان 10/4 ثانیه از خط پایان عبور کردند و جالب اینکه عملکرد آنها کند تشخیص داده شد چرا که 16سال پیش از آن جس اونز رکورد جهان را به 10/2 ثانیه تغییر داده بود البته رکوردها با گذشت زمان دیگر انتظارات را برآورده نمی‌کنند و برخی این 0/2 ثانیه را اضافه می‌دانستند. 16سال پس از هلسینکی، در بازی‌های مکزیکوسیتی که در ارتفاع برگزار می‌شد، جیم هاینس آمریکایی مدال طلا را با زمان 9/95 ثانیه ثبت کرد که تعریف تازه‌ای را برای این ماده به‌وجود آورد. هاینس تبدیل به نخستین انسانی در تاریخ شد که 100متر را در کمتر از 10ثانیه دوید.
امروز عملکرد دوندگان سرعت با صدم ثانیه مشخص می‌شود. در فینال دوی 100متر المپیک لندن، جدید‌ترین تکنولوژی‌ها هر گام یوسین بولت را زیرنظر داشت. واکنش او در کندن از بلوک استارت 0/165 ثانیه بود (که عملکرد متوسطی بود و او را در رده چهارم در میان هشت دونده قرار داد). ولی پس از آن گام‌های بلند دونده جامائیکایی شروع شد. او با پاهای بلندش، مسیر رقابت را در 41گام طی کرد. او با زمان 9/63ثانیه رکورد تازه‌ای برای المپیک ثبت کرد که او را هشت صدم ثانیه جلوتر از رقیبانش (حدود 1/20متر) قرار داد. با وجود این مدال طلا برای بولت راضی‌کننده نبود و او به یکی از خبرنگاران گفت: «در ذهنم به شکستن رکورد جهان فکر می‌کردم (بولت در سال 2009زمان 9/58ثانیه را ثبت کرد). من زمان خوبی ثبت کردم و این دومین زمان سریع جهان است ولی نمی‌توانم بگویم که این عملکرد بی‌نقصی بود چون می‌دانم که مربی‌ام مخالف خواهد بود».
حد سرعت انسان
بولت پیش‌تر گفته بود که در لندن می‌خواهد زیر 9/5ثانیه بدود. به هر حال اگر عدد رکورد می‌تواند عملکردهای قبلی را زیر سایه ببرد، می‌تواند به پیش‌بینی آینده هم کمک کند. دوندگان سرعت به‌دنبال عددی افسانه‌ای و دوی ایده‌آل افلاطونی هستند. این عدد چیست؟ ریاضیدانان دراین‌باره بحث‌های زیادی داشته‌اند.
جان بارو، پروفسور ریاضی دانشگاه کمبریج معتقد است که هنوز راه زیادی تا حد نهایی سرعت انسان باقی مانده است. واکنش سریع‌تر به صدای تپانچه استارت، باد موافق دو متر بر ثانیه (حد مجاز باد موافق برای ثبت رکورد)، ارتفاع بالاتر از سطح دریا و در نتیجه مقاومت هوای کمتر، همه به بولت کمک می‌کند که زمان بهتری را ثبت کند. طبق محاسبات بارو این رکورد می‌تواند به 9/45 ثانیه برسد. رضا نوبری، کارشناس آمار هم موافق است و با اطمینان 95درصد، از زمانی بیشتر از 9/44 ثانیه می‌گوید. بررسی بهبود نسبی عملکرد دوندگان سرعت از بازی‌های 1896به بعد هم مشخص می‌کند که برای اینکه کسی بتواند از زمان 9/5ثانیه عبور کند، باید حداقل تا سال 2020صبر کرد. با وجود این فیلیپو رادیکی؛ فیزیکدان، نهایت رکورد دوی 100متر را 8/28ثانیه تخمین می‌زند (در محاسباتی محتاطانه‌تر او به زمان 8/8رسیده است).
در همین حال سیگموند لولند، فیلسوف ورزشی معتقد است که توجه بیش از اندازه به اعداد رکوردها می‌تواند رقابت‌ها را شبیه یک آزمایش علمی کند. به عقیده او، در پس پرسش‌هایی مثل اینکه انسان چقدر می‌تواند سریع بدود یا چقدر می‌تواند سریع شنا کند، تولد ایده پیشرفت بی‌پایان کمین کرده است. لولند بر این باور است که این ایده می‌تواند ورزش را به جای خطرناکی بکشاند. رکوردها نمی‌توانند برای ابد شکسته شوند. به‌زودی ممکن است رکوردهای دوی 100متر را براساس هزارم ثانیه محاسبه کنند، ولی حتی ممکن است این روش هم جواب ندهد. یک هزارم ثانیه معادل یک سانتی‌متر است، درحالی‌که عرض خطوط پیست که دوندگان را جدا می‌کند، دو برابر این اندازه است.
ولی چرا باید نمایش یک ورزشکار را با یک عدد محدود کرد؟ هر ورزش و ورزشکاری منحصر به فرد است. فرض کنید جای عدد رکورد را نگاهی تازه به داستان آن ورزشکار و آن مسابقه بگیرد. ورزش‌های توپی مثل تنیس، نگاه متفاوتی را به ورزش ارائه می‌دهد. هوش و توانایی تکنیکی، سرعت و قدرت ورزشکار را تکمیل می‌کند. عملکرد بازی به بازی تغییر می‌کند. ساعاتی قبل از قهرمانی بولت در فینال 100متر، اندی ماری توانست در فینال تنیس راجر فدرر را شکست دهد. چند هفته پیش از آن، در همان مکان، ماری، فینال ویمبلدون را به فدرر باخته بود.
