با خاتمه جنگ سرد نیز جنبش عدم‌تعهد به فعالیت خود ادامه داد و به‌تدریج با پیوستن اکثر کشورهای در حال توسعه به آن بر دامنه کشورهای عضو این جنبش افزوده شد؛ به‌گونه‌ای که هم‌اکنون جنبش عدم‌تعهد 120عضو دارد که شامل 53کشور آفریقایی، 40کشور آسیایی، 26کشور از آمریکای لاتین و کارائیب و یک کشور از اروپاست.
طبیعی است که یک پیمان بین‌المللی با این تعداد عضو و گستره جغرافیایی وسیعی که برخلاف اغلب پیمان‌های بین‌المللی مانند اتحادیه اروپا و یا شانگهای و اتحادیه وحدت آفریقا که تماما جزو پیمان‌های منطقه‌ای محسوب می‌شوند، در سرتاسر دنیا گسترده شده می‌تواند از اهمیت بسیار زیادی برخوردار باشد؛ ضمن آنکه اغلب کشورهای عضو این جنبش به لحاظ اقتصادی و استراتژیک کشورهای تأثیر‌گذاری در سطح بین‌الملل هستند و تجمع این کشور‌ها در قالب یک سازمان فراگیر بین‌المللی، واجد اهمیت است.
از دیگر سو، کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد بیش از سه چهارم اعضای سازمان ملل را تشکیل می‌دهند و از این حیث نیز با توجه به همبستگی مطلوبی که در میان اعضای این جنبش مشاهده می‌شود میزان تأثیر‌گذاری این جنبش قابل توجه خواهد بود. به‌عنوان نمونه می‌توان به موضع همیشگی این جنبش در حمایت از فعالیت‌های هسته‌ای صلح آمیز جمهوری اسلامی ایران در مجامع بین‌المللی و ازجمله مجمع عمومی سازمان ملل و نیز سازمان انرژی اتمی اشاره کرد که در بیانیه‌های متعدد این جنبش نمود یافته است.
چنین حمایت‌هایی قطعا در ایجاد فضای مناسب به سود ایران در سطح دنیا و آگاه‌سازی افکار عمومی تأثیر بسزایی داشته و خواهد داشت؛ چه اینکه غرب و آمریکا همواره تلاش می‌کنند سیاست‌های خود را تحت عنوان «جامعه جهانی» دنبال کنند و در چنین فضایی حمایت 120کشور عضو جنبش عدم‌تعهد از فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای ایران این پیام صریح و آشکار را خواهد داشت که به‌رغم جوسازی‌های چند کشور غربی، جامعه جهانی از این فعالیت‌ها حمایت می‌کند و با سیاست‌های یکجانبه غرب مخالف است.
اجلاس سران بالاترین رکن جنبش عدم‌تعهد است که هر سه سال در یکی از کشورهای عضو تشکیل می‌شود و در تیرماه 1388و در جریان اجلاس پانزدهم سران کشورهای عضو جنبش عدم‌تعهد در شرم الشیخ مصر، ریاست ایران اسلامی بر جنبش و نشست سران عدم‌تعهد با اجماع به تصویب رسید و بر این اساس تهران پنجم تا دهم شهریور‌ماه سال‌جاری میزبان اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد خواهد بود.
اما این اجلاس از این جهت حائز اهمیت است که در مستقل‌ترین کشور عضو این جنبش برگزار می‌شود. طبیعی است که میزبان در هر اجلاسی نقش تعیین کننده‌ای ایفا خواهد کرد و همانند اجلاس کنفرانس اسلامی که با سخنان مقام معظم رهبری مسیر مشخصی یافت، بی‌شک میزبانی ایران بر این اجلاس نیز در جهت‌گیری و تعیین نقشه راه آن تأثیر بسزایی خواهد داشت. اکنون شرایط دنیا تغییر کرده و وارد یک مرحله متفاوتی شده است.
جنبش عدم‌تعهد حتما باید با توجه به شرایط فعلی دنیا در مسیر اصلاح نظام بین‌الملل، خلع سلاح، صلح و امنیت بین‌المللی، بیداری اسلامی، توسعه پایدار و تثبیت جایگاه جنبش عدم‌تعهد در موازنه قدرت گام بردارد و این اهداف بی‌شک با میزبانی ایران به‌عنوان مستقل‌ترین عضو این اجلاس دست یافتنی‌تر خواهد بود. اکنون با گذشت بیش از شش دهه هنوز آرمان‌های اصلی جنبش عدم‌تعهد زنده و پابرجاست؛ آرمان‌هایی نظیر رهایی از استعمار، استقلال و عدم‌تعهد به قطب‌های قدرت و ارتقای همبستگی و همگرایی بین کشورهای عضو و تکیه بر پیشرفت بومی ملی که اجلاس تهران می‌تواند گام بلندی به سوی تحقق این اهداف باشد.
* سخنگوی پیشین وزارت امور خارجه
