این کالا زمانی از کشور‌های اطراف به‌صورت موردی توسط مسافر به کشور وارد می‌شد ولی این روز‌ها در بیشتر مغازه‌های سیگار فروشی و فروشگاه‌های لوازم الکترونیک پیدا می‌شود.در مورد مضر یا مفید بودن ترک سیگار با سیگارهای الکترونیکی تحقیق جامع و بین‌المللی در دست نیست. فقط زمانی که شرکت چینی تولید‌کننده آن نشان سازمان جهانی بهداشت را روی بسته‌های آن درج کرد، این سازمان مخالفت خود را اعلام کرد ولی این امر منجر به توقف تولید و فروش آن نشد. سیگار الکترونیک حدود سه سال است که به بازار ایران راه یافته ولی هنوز تحقیقی در مورد آن صورت نگرفته است.
به اعتقاد دکتر آرش نیک خلق، عضو انجمن زندگی بدون دخانیات، از لحاظ علمی ترک سیگار با هر وسیله‌ای شبیه سیگار مؤثر و مفید نیست و بهتر است در درمان جایگزین نیکوتین (NRP) از وسایلی مثل قرص، آبنبات، چسب و اسپری بینی استفاده شود. وی این سیگار‌ها را مضر و ترک از طریق آنها را غیرعملی می‌داند. در ادامه با وی گفت‌وگویی ترتیب داده‌ایم که می‌خوانید.
- سیگار الکترونیک از چه موادی تشکیل شده و با چه روشی کار می‌کند؟
تکنولوژی سیگار الکترونیک مانند دستگاه بخور سرد است. در این دستگاه بخشی به‌عنوان نبولایز وجود دارد که با تولید امواج مافوق صوت، مایعی که در فیلتر سیگار الکترونیک هست را تبدیل به ذرات بسیار ریز (مانند مه) کرده و وارد ریه می‌کند. مایع درون فیلتر سیگار الکترونیک که قابل تعویض است شامل نیکوتین، گلیسیرین و ایزوپروپیل (نوعی الکل چرب) است. ایزوپروپیل الکلی حلال نیکوتین است که در ظاهر شاید ضرری به بدن نرساند. ما از الکل برای ضد‌عفونی کردن و از گلیسیرین به‌عنوان مرطوب‌کننده استفاده می‌کنیم ولی این الکل و گلیسیرین وقتی به شکل ریز ذرات وارد ریه شوند تأثیر متفاوتی خواهند داشت و می‌توانند بسیار خطرناک‌تر از سیگار واقعی باشند. همچنین اسانس‌های استفاده شده در این سیگار‌ها بالقوه می‌تواند سرطان‌زا باشد.
- پس در واقع مواد موجود در سیگار الکترونیک هیچ‌کدام بازدارنده نیستند؟
خیر، این مواد حلال‌هایی هستند که نیکوتین را در خود نگه می‌دارند.
- در سیگارهای الکترونیک کارتریج‌هایی با دوز نیکوتین متفاوت وجود دارد که قرار است به مرور باعث ترک سیگار شود، آیا این سیگار‌ها می‌توانند به مرور باعث ترک شوند؟
نیکوتین سنگین‌ترین اعتیاد دنیاست. امروزه مستنداتی پیدا شده که نشان می‌دهد شرکت‌های دخانی از 50سال پیش این مسئله را می‌دانسته‌اند. تبلیغات سیگار در 50سال اخیر باعث شده کسی فکر نکند مصرف سیگار نوعی اعتیاد است. فرد معتاد به سیگار و نیکوتین که عادت به دریافت پنج واحد نیکوتین در روز دارد، تا این مقدار را با هر تعداد سیگار، قلیان، توتون جویدنی و... به‌دست نیاورد، دست از مصرف بر‌نمی‌دارد.
به‌طور مثال مصرف‌کنندگان سیگارهای لایت با تصور اینکه این نوع از سیگار‌ها ضرر کمتری دارند، پک‌های عمیق‌تری زده زمان بیشتری دود آن را در ریه نگه داشته و تعداد سیگارهای بیشتری مصرف می‌کنند. آنها نیز بدان اندازه سیگار می‌کشند که نیکوتین مورد نیاز را به‌دست بیاورند. این کار به‌صورت ناخودآگاه صورت می‌گیرد. با دقت به افراد سیگاری می‌توان دید که آنها پک‌های اولیه به سیگار را بسیار عمیق می‌زنند تا تشنگی‌شان به نیکوتین را جبران کنند. کارتریج‌های سیگار الکترونیک نیز به همین قاعده هستند. اگرچه فرد به مرور کارتریج‌هایی با نیکوتین کمتر را مصرف می‌کند ولی در عمل با زدن پک‌های عمیق همان مقدار نیکوتین را دریافت می‌کند که در حالت مصرف سیگار به‌دست می‌آورد.
- مگر در چسب، قرص و... که بدان اشاره کردید نیکوتین وجود ندارد؟
در آنها به‌صورت دارو به بدن منتقل می‌شود و مانند سیگار به ریه آسیب نمی‌رسانند. نیکوتین جایگزینی که به‌صورت دارو وارد بدن می‌شود به راحتی قابل کنترل است. ضمن اینکه سیگار کشیدن فقط ورود نیکوتین به بدن نیست، سلسه عاداتی که برای آن وجود دارد بر روند پدیده سیگار کشیدن افراد تأثیر می‌گذارد؛ عاداتی مثل نحوه گرفتن سیگار، درآوردن از پاکت، شدت پک زدن به آن و.... صنایع دخانی برای ترغیب افراد به سیگار کشیدن از بازیگران مطرحی مثل همفری بوگارت استفاده کردند تا مدل خاصی از سیگار کشیدن را ترویج کنند.
تحقیقات صنایع دخانی نشان داده که قسمتی از شدیدترین نوع اعتیاد که همان نیکوتین است، ژست کشیدن سیگار است. پدیده سیگار الکترونیک در راستای همان ژست است. شرکت‌های دخانی برای گسترش بازار محصولات جدیدی مثل توتون بدون دود، جویدنی و... را تولید کرده‌اند در حالی‌که نیکوتین آنها نیز اعتیادآور است. متأسفانه برخی از تشکل‌های غیردولتی مخالف دخانیات، این نوع از مصرف را تبلیغ می‌کنند.
- آیا ترک با سیگار الکترونیک دائمی است؟
تحقیقات کلینیکی نشان داده که ترک از این طریق بیش از شش-هفت ماه دوام ندارد. کسانی که اعتیاد به سیگار دارند و قصد ترک آن را از طریق سیگار الکترونیک دارند، درصورت دریافت نکردن نیکوتین مورد نیاز دوباره به سراغ سیگار رفته و از نو مصرف را شروع می‌کنند.
به‌نظر شما چرا با فروش این نوع از سیگار‌ها برخورد قانونی نمی‌شود. با توجه به اینکه به راحتی می‌توان آن را تهیه کرد.
متأسفانه نظارت دقیقی در مورد اقلامی که مربوط به سلامت مردم می‌شود نمی‌شود و فقط مسئله سیگار الکترونیک نیست. به راحتی دمپایی با قابلیت افزایش قد تبلیغ می‌شود ولی کسی نظارت نمی‌کند که آیا این محصول چنین خاصیتی دارد، آیا مضر است یا خیر؟
بازار‌های غیررسمی این محصولات به راحتی شکل می‌گیرد. از طرف دیگر فرد سیگاری بارها از کانال‌های مختلف در مورد چنین محصولاتی بمباران اطلاعاتی می‌شود ولی نهاد‌های مسئول که بایستی اطلاعات درست را به مردم بدهند کم کاری می‌کنند. نظارت موجود فقط بر داروخانه‌هاست. این نظارت نه تنها بر عهده وزارت بهداشت است بلکه وزارت بازرگانی نیز باید از ورود کالاهای بدون مجوز و مرتبط با سلامت مردم جلوگیری کند.
