گرانی‌عمدی دلار؛ شاید جواب ندهد

مهم‌تر اینکه آیا این تصمیم باعث سامان یافتن نوسانات شدید ارزی در ماه‌های آینده خواهد شد؟ با دکتر مهدی تقوی اقتصاددان و استاد دانشگاه گفت‌وگو کرده‌ایم.

• ارزیابی شما از تصمیم بانک مرکزی برای افزایش ناگهانی نرخ ارز چیست؟

واقعیت این است که پس از اینکه رئیس‌کل بانک مرکزی نتوانست نرخ بهره بانکی را افزایش دهد با نوسان شدید نرخ ارز در بازار مواجه شد و این بانک، قیمت ارز را عامدانه افزایش داده تا شکاف قیمت ارز رسمی و آزاد را کاهش دهد و به نوعی از دونرخی شدن نرخ ارز جلوگیری کند و به فعالیت‌های سفته بازان پایان دهد اما من تردید دارم این سیاست جواب دهد؛ چرا که بیم آن می‌رود با این تصمیم بازهم سفته بازان به فعالیت خود ادامه دهند و دست بانک مرکزی را رو کنند.

• یعنی شما مدافع افزایش نرخ بهره بانکی هستید؟

بله، شورای پول و اعتبار بجای اینکه نرخ بهره بانکی را پایین بیاورد باید این نرخ را افزایش می‌داد، زیرا وقتی مثلا نرخ تورم 15 درصد است ولی بانک‌ها نرخ کمتری را به سپرده‌ها پرداخت کنند طبیعی است که ماندن سپرده‌ها نزد بانک‌ها منطقی نیست و مردم سپرده هایشان را از بانک‌ها خارج می‌کنند و سپرده گذاران بانکی نیز در این شرایط ترجیح می‌دهند که پول خود را به جای سپرده‌گذاری در بانک‌ها به سمت بازار سکه و ارز هدایت کنند اما اگر شورای پول و اعتبار پیشنهاد اخیر بانک مرکزی را قبول می‌کرد، تمایل مردم را به پس‌اندازکردن در بانک‌ها افزایش می‌داد و این نقدینگی به سمت سفته بازی در بازار دلار نمی‌رفت.

• فکر نمی‌کنید با این تصمیم بانک مرکزی برای افزایش نرخ ارز، شکاف ایجاد شده در بازار رسمی و آزاد فروکش کند و سود ناشی از سفته بازی ارزی کاهش یابد؟

امیدوارم چنین اتفاقی بیفتد اما مشکل اینجاست که با افزایش نرخ دلار در بازار رسمی، نرخ دلار در بازار غیررسمی هم بالا می‌رود و بازهم عده‌ای سفته باز و دلال بدون اینکه کار مولدی در اقتصاد انجام دهند، کلی پول به جیب می‌زنند و با خرید ارزان دلار و گران‌فروشی آن سود کلانی را نصیب خود می‌کنند.البته اگر بانک مرکزی بتواند سفته بازها را از بازار بیرون کند، افزایش نرخ ارز اشکالی ندارد اما اگر چنین نشود دود آن به چشم مردم و مصرف‌کنندگان و تولید‌کنندگان خواهد رفت.

• چندی پیش رئیس‌کل بانک مرکزی اعلام کرده بود اجازه افزایش نرخ دلار را نمی‌دهد و سیاست بمباران دلار را در پیش می‌گیرد اما اکنون به‌نظر می‌رسد اقدام بانک مرکزی بیشتر شلیک به بازار ارز بوده است.

من موقعیت آقای بهمنی را درک می‌کنم که مجبور است برخی اوقات صحبت‌های سیاسی انجام دهد تا سفته‌بازان را از بازار ارز دور کند؛ چراکه در تمام دنیا وقتی رئیس‌کل بانک مرکزی یک کشور اظهارنظری کند، مردم و فعالان اقتصادی اظهارنظر او را باور می‌کنند. مشکل اصلی اینجاست که سفته‌بازان حرف آقای بهمنی را جور دیگر تفسیر کردند و به جای خروج از بازار ارز به تکاپوی بیشتری افتادند و این مسئله هشدار‌دهنده است.

• فکر نمی‌کنید با این تصمیم اخیر، دولت هم درآمد خوبی کسب خواهد کرد؟

اگر منطقی نگاه کنیم کسب درآمد از طریق افزایش نرخ ارز یک سیاست غلط‌اندرغلط است و به‌دلیل تشدید پدیده رکود تورمی بار هزینه‌های زندگی مردم و به نسبت مسئولیت دولت سنگین‌تر خواهد شد و تولید ملی را به‌شدت تضعیف خواهد کرد.