قهرمان‌،‌ قهرمان‌ را‌ حذف ‌می‌کند

و یا اینکه حذف یکی از  دو قهرمان - قهرمان نیم فصل ایران و قهرمان جام‌حذفی فصل پیش - جام‌حذفی و لیگ را تحت تاثیر خود قرار خواهد داد. از زمان ابداع  فوتبال همواره بازی‌هایی که به شکل حذفی (یا آنطور که بریتانیایی‌ها می‌گویند «صعودی» یا  qualification) برگزار شده‌اند بستری برای یک جنگ تن به تن پدید آورده‌اند که طبیعتا چنین نبردهایی آبستن حوادث بسیاری است.

 شاید اگر مراحل پایانی جام‌های جهانی، جام‌های ملت‌ها، لیگ قهرمانان اروپا و جام یوفا و بسیاری از تورنمنت‌های مشابه به شکل حذفی برگزار نمی‌شدند مفهومی به نام «شگفتی‌سازی»‌ تا این حد در روح فوتبال رسوخ پیدا نمی‌کرد.
بیستمین دوره جام حذفی باشگاه‌های ایران هم از این قاعده مستثنی نیست به ویژه که شکسته شدن فوتبال دوقطبی و غول‌کشی از همان دوره نخست جام حذفی در سال 1355 با راهیابی ملوان انزلی و تراکتورسازی تبریز به فینال مرسوم شده بود.

حتی ملوان انزلی تا اوایل دهه هفتاد قطب بلامنازع رقابت‌ها به شمار می‌رفت که روحیه رقابت‌طلبی انزلی‌چی‌ها و امتیاز میزبانی در مقابل غول‌های پایتخت نقش عمده‌ای در 6 بار فینالیست شدن و 4 عنوان قهرمانی قوی سپید طی 7 دوره نخست جام حذفی داشت. شگفتی‌سازان کوچک همواره طی دوره جام‌های حذفی خود را نشان دادند. خیبر خرم‌آباد در سال 1365 با شکست پرسپولیس و راهیابی به فینال، فوتبال ایران را در شوک فرو برد هر چند لرستانی‌های دلیر با بازیکنان گمنامی مثل رضا محمدی‌اصل، مسعود سجادی،‌ دلیگوند و حسین حسین‌بیگی در فینال مغلوب ملوان شدند. 

دو سال بعد نوبت یک تیم خوزستانی بود که شگفتی بیافریند. شاهین اهواز غول‌ها و سرآمد آنها پرسپولیس را یکی پس از دیگری از سر راه برداشت و در فینال به ملوان رسید و گرچه در آنجا سه بر صفر مغلوب قطب جام حذفی، ملوان انزلی شد ولی این سرآغازی دوباره برای ظهور فولاد خوزستان بود. اتفاقی که با نایب‌قهرمانی جنوب اهواز در فصل‌های آتی لیگ سراسری و جام حذفی تکمیل شد. غول‌کش بعدی فتح تهران بود که سنگین‌ترین شکست تاریخ پرسپولیس را در سال 1373 در چارچوب جام حذفی با نتیجه شش بر صفر رقم زد. این شکست تلخ به پای حمید درخشان نوشته شد که سرمربی آن پرسپولیس سرگردان میان عصر پروین و عصر استانکو بود.

برق شیراز هم در سال 1376 دست به کار بزرگی زد و در فینال بهمن کرج را همراه با 5 بازیکن ملی‌پوش در ضربات پنالتی شکست داد.

آن روز یک چهره جدید به عرصه مربیگری ایران معرفی شد و او کسی نبود جز غلام پیروانی که سمت دستیاری «ابراهیم پیوگراتزیچ» سرمربی بوسنیایی برق را بر عهده داشت و خود  پس از نشستن روی نیمکت  فجرسپاسی در  سال 1379 با شکست ذوب آهن در فینال قهرمان جام شد.

پیروانی دو دوره دیگر (28 و 1380) هم فجر را به فینال هدایت کرد.  در سال1383 شاهین بوشهر در خانه خود نایب قهرمان لیگ برتر، استقلال تهران را غافلگیر کرد. بوشهری‌ها با سرمربیگری محمود ابراهیمی خاطره پیروزی پایمال شده ایرنجوان بوشهر بر استقلال دهه شصت را با شکست استقلال قلعه‌نویی در ضربات پنالتی زنده کردند.
آخرین شگفتی‌ساز در دوره قبل چهره شد.

نوژن ساری (البته به لطف انصراف استقلال) خود  را به جمع چهار تیم نهایی رساند و حتی می‌توانست در ضربات پنالتی پرسپولیس اوج گرفته با آری‌هان را شکست دهد که چنین نشد.

در این دوره رقابت‌ها پیش از آنکه مقاومت مرصاد شیراز و شموشک نوشهر در نبردهای روز جمعه مرحله یک شانزدهم دو رقیب لیگ برتری یعنی استقلال و پاس تهران را میزبانی کنند،‌ تا اینجای کار تیم داماش با  مربیگری و مدیریت امیر عابدینی بزرگترین تیم کوچک بوده است. داماش تیم  لیگ دو در یک رالی گل (5-6) دیهیم  لیگ یکی را پشت سر گذاشت و سپس ذوب‌آهن لیگ برتری را در پنالتی حذف کرد و حالا در مرحله یک هشتم رقیب برق تهران است.

مقاومت بسیج شیراز – استقلال تهران
(یک شانزدهم نهایی)

شیرازی‌ها در این سال‌ها همیشه مانعی جدی برای حرکت استقلال در جام حذفی بوده‌اند.
این رویارویی‌ها میان کاکوها و آبی‌ها از سال 1374 آغاز شد که استقلال در فینال برق شیراز را شکست داد و پس از یک دهه جام حذفی ایران را به خانه برد. پس از آن برق، کما و فجرسپاسی بارها در مسیر صعود استقلال قرار گرفته‌اند. اما مرصاد تیم لیگ یکی شیرازی که حریف فردای استقلال در بازی به تعویق افتاده از مرحله یک شانزدهم نهایی است، از حیث سرسختی، بیشتر تیم‌های بوشهری در همان نزدیکی شیراز را یادآوری می‌کند.

ابتدا ایران‌جوان که به اتهام استفاده از یار غیرمجاز پیروزی‌اش بر استقلال با شکست معاوضه شد و سپس شاهین بوشهر که دو فصل پیش در چنین مقطعی با تیمی کاملاً بومی به مربیگری محمود ابراهیمی شاگردان قلعه‌نویی را در یکی از ناآماده‌ترین روزهایشان از گردونه جام بیرون انداخت. این بار پس از این‌که برف سنگین شیراز مرصاد – استقلال را به تعویق انداخت، محافظه‌کاری باشگاه استقلال کاملاً معنادار بود چراکه در صورت حذف مرصاد آن‌ها باید تن به یک داربی در مرحله یک هشتم می‌دادند.

حتی صمد مرفاوی که نمی‌خواست اتفاق دو فصل قبل در بوشهر تکرار شود با ترکیب اصلی خود به شیراز رفت که بارش برف بی‌سابقه در شیراز انتظار عمومی برای شکل‌گیری داربی احتمالی را شدیدتر کرد. اگر استقلال فردا از پس مرصاد برآید باید سیزدهم بهمن‌ماه که موعد برگزاری بازی‌های یک هشتم نهایی است برای دومین بار در فصل 86-85 به مصاف پرسپولیس برود. واقعیتی که تا امروز مدیران آبی ریسک آن را بالا دانسته‌اند. برنده داربی احتمالی با برنده داماش و برق تهران بازی خواهد کرد و سپس در مرحله یک چهارم نهایی احتمال برخورد استقلال یا پرسپولیس با برنده سپاهان - سایپا نیز وجود دارد.

شموشک نوشهر – پاس (یک شانزدهم نهایی)

این مسابقه نیز به خاطر وضع نامساعد آب و هوایی بندر نوشهر تا جمعه 29 دی‌ماه به تعویق افتاده است.

روزی که دو مربی بازمانده از مکاتب قدیمی هما و پاس با هم روبرو می‌شوند. بهمن فروتن با مجموعه‌ای از جوانان مازنی با متوسط سنی زیر 23 سال میزبان همایون شاهرخی است که از بهترین‌ بازیکنان لیگ برتر سود می‌برد، اما روند رو به رشد شموشک و قرار گرفتن سبزقباهای مازندران در جایگاه صعود نیم‌فصل و در مقابل روند رو به افول پاس در هفته‌های اخیر که این تیم را به جایگاه دوازدهم لیگ برتر تنزل داده شانس دو تیم کوچک و بزرگ را در زمین مسابقه یکسان می‌سازد. در سال‌های اخیر شموشک در ورزشگاه خانگی‌اش که در چنین فصلی «باتلاق» خوانده می‌شود، بارها پاس را شکست داده یا متوقف ساخته است. مثلاً مصطفی دنیزلی دو بار با پاس به نوشهر رفت که بار اول در واپسین ثانیه‌ها از شکست گریخت و بار دوم مغلوب شموشک فروتن شد.

شخصیت بزرگ تیم پاس می‌توانست شموشک لیگ یکی را به چالش بکشاند ولی از بد حادثه همایون شاهرخی بهترین مهره‌هایش را در اختیار ندارد. نصرتی دست کم تا یکی دو ماه مصدوم است و شکوری هم از آسیب‌دیدگی مزمنی رنج می‌برد. علی کریمی به تراکتورسازی بازپس فرستاده شده و میختاریان مهاجم ارمنی پاسی‌ها در اردوی تیم‌ملی کشورش به سر می‌برد.

آخرین شگفتی‌سازی مازندرانی‌ها به صعود نوژن تا نیمه نهایی دوره قبل بازمی‌گردد اما آخرین شگفتی‌سازی شموشک خاطره تلخ ورزشگاه شهید متقی ساری را یادآوری می‌کند. روزی که سبز‌پوشان مازندران با دو گل سهراب انتظاری در نیمه اول از پرسپولیس پیش بودند که ناگهان سقف ورزشگاه ساری فرو ریخت و چندین فوتبال‌دوست شمالی قربانی شدند. پروین به احترام قربانیان پرسپولیس را کنار کشید و شموشک در مرحله یک چهارم نهایی حذف شد.

سپاهان – سایپا (یک هشتم نهایی)

این دیدار نه‌تنها دو قهرمان ابتدای فصل (فینال جام حذفی 85-84) و میانه فصل را در ورزشگاه نقش‌جهان اصفهان رودرروی هم قرار می‌دهد بلکه از یک نگاه دیگر نیز نبرد قهرمان با قهرمان به حساب می‌آید. سپاهان سال قبل مدافع قهرمانی جام صباباتری را از گردونه حذف کرد و حالا سایپا چنین شانسی را در مقابل مدافع عنوان قهرمانی این دوره یعنی سپاهان دارد.

علی دایی و سایپا در لیگ برتر پیشتاز هستند اما از این واقعیت درنمی‌گذرند که با ادامه مسیر در جام حذفی و حتی قهرمانی در آن پشتوانه‌ای برای تضمین بلیت لیگ قهرمانان آسیای فصل آتی ایجاد کنند. از این نظر سپاهان – سایپا برای نارنجی‌های مدعی حکم یک فینال در ابتدای نیم‌فصل دوم را دارد که پیروزی یا شکست در آن می‌تواند مشابه همین سرنوشت را در ادامه راه لیگ برای‌شان رقم بزند.

اما سپاهان هم با هدایت لوکا بوناچیچ شانس کمی ندارد چراکه در ابتدای فصل سبک بازی مربی کروات اساساً برای نتیجه‌گیری در رقابت‌های حذفی طراحی شده بود.احتمالاً برنده این دیدار در مرحله نیمه نهایی سد راه برنده داربی احتمالی پایتخت خواهد شد.

دو قهرمان در اصفهان به مصاف هم می‌روند. قهرمان جام حذفی سال گذشته و قهرمان نیم فصل لیگ برتر ایران. کدام یک حذف خواهند شد؟