محور گفت‌وگوها؛ مسئله اصلی است

این انتظار پس از آن جدی‌تر شد که روز سه‌شنبه 20 اردیبهشت 90 سعید جلیلی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی، پاسخ نامه تازه کاترین اشتون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا را برای او فرستاد. دیروز هم یک سخنگوی کاترین اشتون، رئیس سیاست خارجی اتحادیه اروپا ضمن تایید اینکه دفتر اشتون پاسخ سعید جلیلی به نامه وی را دریافت کرده است، گفت: ما در حال مطالعه آن هستیم. به گزارش ایسنا، این سخنگو خبر داد که اشتون به شکلی مقتضی پاسخ این نامه را خواهد داد. اما آنچه مهم‌تر از زمان و مکان این گفت‌وگوهاست، این است که محتوای مذاکرات تازه ایران و 1+5 چه خواهد بود؟

محتوای نتیجه بخش

محتوای مذاکرات که در نتیجه‌بخش بودن این گفت‌وگوها تاثیر مستقیم دارد عاملی بود که عدم‌تطبیق آن بین ایران و 1+5 در گفت‌وگوهای پاییز و زمستان 89 در ژنو و استانبول، موجب آن شد که این دور از گفت‌وگوها سرانجام دقیق و مطلوبی نداشته باشد.
پیش از این و در آخرین دور از گفت‌وگوهای بین ایران و 1+5 در مذاکرات ژنو3 و پس از آن مذاکرات استانبول، اختلاف روایتی در اخبار ایرانی و غربی از محتوای مذاکرات دیده می‌شد.در این دور از گفت‌وگوها بین ایران و 1+5، طرف ایرانی موضوع گفت‌وگوها را «گفت‌وگو برای همکاری حول نقاط مشترک» می‌دانست و برخی منابع غربی از گفت‌وگو درباره «تبادل سوخت 20درصد هسته‌ای» خبر می‌دادند.

درک واقعیت‌ها

در نامه تازه جلیلی که سفیر ایران در اتحادیه اروپا آن را تسلیم اشتون کرد، آمده است: تحولات چند ماه اخیر نشان داد بسته پیشنهادی 3 سال پیش ایران، مبتنی بر درکی صحیح از واقعیت‌ها بوده است.دبیر شورای‌عالی امنیت ملی ایران در پاسخ به کاترین اشتون اعلام کرد: از بازگشت شما به گفت‌وگو برای همکاری حول نقاط مشترک استقبال می‌کنم.

در دور پیشین گفت‌وگوها موسوم به ژنو3، که خبرهای آن نیمه پاییز 89 در رسانه‌ها پیچید، تهران مایل بود که این گفت‌وگوها از ابتدا در استانبول انجام شود. شامگاه سه‌شنبه 18 آبان89، دبیرخانه شورای‌عالی امنیت ملی خبر داد که رئیس‌دفتر دبیر شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به نامه دفتر کاترین اشتون، مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا طی نامه‌ای پیشنهاد ایران را درباره زمان و مکان گفت‌وگوها بر مبنای نامه مورخ 15/4/89 (6 جولای 2010) به اشتون (نماینده 1+5) اعلام کرد. سعید جلیلی، دبیر شورای‌عالی امنیت ملی و سرپرست تیم گفت‌وگوهای هسته‌ای ایران در نامه روز 18آبان برابر با نهم نوامبر، روزهای 23 نوامبر و 5دسامبر را به‌عنوان 2 زمان مناسب برای برگزاری گفت‌وگوها بین نمایندگان ایران و کشورهای عضوگروه 1+5 در شهر استانبول ترکیه پیشنهاد کرد.

اعضای این گروه که عبارتند از آمریکا، انگلیس، روسیه، چین، فرانسه و آلمان برگزاری دور اول گفت‌وگوها در استانبول ترکیه را رد کردند اما خواهان دیدار با نماینده ایران در روز 6دسامبر در ژنو سوئیس شده بودند. مذاکرات ژنو در دسامبر2010 برگزار شد و این توافق را برجای گذاشت که ایران و نمایندگان 6 کشور در 21 و 22 ژانویه2011 - اول و دوم بهمن 89 - دوباره به گفت‌وگو بنشینند.گفت‌‌وگوهای ایران و 1+5 صبح اول بهمن برابر با 21 ژانویه به‌طور رسمی در کاخ چراغان استانبول آغاز شد و در 2وعده صبح و عصر تا شامگاه جمعه 2 بهمن ادامه داشت.

تکذیب مبادله سوخت

یکروز پیش از آغاز گفت‌وگوهای استانبول نیز نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در کنفرانسی خبری در مسکو ضمن تکذیب گزارش برخی رسانه‌های غربی و عربی منطقه مبنی بر قصد تهران برای ارائه نسخه تجدیدنظر شده پیشنهاد مبادله سوخت در نشست استانبول اعلام کرد که حاضر است درباره بیانیه تهران با گروه وین مذاکره کند.

علی‌اصغر سلطانیه در این‌باره گفت که تهران آماده است درباره تبادل سوخت بر مبنای طرح مطرح شده در اکتبر 2009 و تجدیدنظر شده در توافق با برزیل و ترکیه در ماه می 2010 مذاکره کند. این گفته‌های سلطانیه در واکنش به خبری از رسانه‌های غربی به نقل از منابع عربی منطقه بود که در آن مدعی قصد ایران برای پیشنهاد نسخه جدید طرح تبادل سوخت هسته‌ای شده بودند. این خبر به نقل از منابع نزدیک به طرح تجدیدنظر شده ادعایی منتشر شد اما هویت این منابع فاش نشد. با این حال، علی باقری معاون سعید جلیلی، مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران به محض ورود هیات‌ایرانی به استانبول به رویترز گفت: چیزی در این‌باره نشنیده‌ام.

از سوی دیگر اما پس از پایان نشست استانبول، جمهوری اسلامی ایران بار دیگر در موضوع تبادل سوخت نام روسیه را آورد. نماینده ایران در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اعلام کرد: ایران آمادگی دارد تا درصورتی‌که از روسیه 120کیلوگرم سوخت با غنای 20درصد دریافت کند، مواد هسته‌ای خود را که در ترکیه نگهداری خواهد کرد، به روسیه تحویل دهد. علی‌اصغر سلطانیه که در گفت‌وگویی 2ساعته با مدیران رسانه‌های روسیه سخن می‌گفت، تأکید کرد:

ایران برای ازسرگیری مذاکرات با گروه وین آمادگی دارد. سطانیه در این نشست که در مسکو و در خبرگزاری اینترفکس روسیه برگزار شد، مبنای این تبادل را بیانیه تهران دانست. همچنین به گزارش خبرگزاری آلمان، سلطانیه در مسکو بر طرح پیشین تبادل سوخت بین ایران و گروه وین -گروه کشورهای آمریکا، فرانسه و روسیه برای فروش سوخت هسته‌ای با غنای19.75به ایران - تاکید کرد. او گفت: ایران برای مذاکرات با گروه وین درباره مسئله غنی‌سازی اورانیوم آمادگی دارد.