این درحالی است که رحمان رحیمی، مدیرعامل فعلی شرکت آبفار کردستان در گفت‌وگوی خود با روزنامه همشهری، عنوان می‌کند از جمعیت 570 هزار نفری روستایی استان کردستان، 75درصد از آب سالم شرب بهره‌مند هستند.
اگرچه روند توسعه شبکه آب شرب بهداشتی در روستاها مشهود است، اما هنوز 40 روستای بالای 20 خانوار و 156 روستای زیر 20 خانوار فاقد تاسیسات آبرسانی‌اند. روستاهای برخوردار نیز با مشکلاتی مانند کمبود آب و فرسودگی شبکه آبرسانی روبه‌رو هستند که به گفته رئیس شورای اسلامی شهرستان سنندج، اهالی را با مشکلات جدی مواجه کرده است. به این موارد، نبود شبکه فاضلاب در بافت روستایی استان و احتمال نفوذ فاضلاب روستاییان به منابع تامین آب و در نتیجه آلودگی باکتریولوژیک درصدی از این منابع را نیز اضافه کنید تا تصویری روشن‌تر از کیفیت آب آشامیدنی مصرفی در روستاها به دست آورید.
خشکسالی های ادواری در سال های اخیر بیشتر روستاها را دچار کمبود آب کرده است. «سید انور رشیدی» رئیس شورای اسلامی شهرستان سنندج با بیان این مطلب می‌افزاید: «کم آبی از مشکلات اهالی روستاهاست. بیشتر روستاها به‌ویژه روستاهای اقماری به دلیل توسعه به تامین منابع آب جدید نیاز دارند.» اکنون در روستاهای استان، 1444 مخزن ذخیره آب آشامیدنی به حجم 98 هزار و 560 متر مکعب، 1555 دهنه چشمه، 414 حلقه چاه، 75 رشته قنات و 366 دستگاه کلریناتور وجود دارد که از این تعداد دستگاه 199 مورد قطره‌ای، 65 مورد برقی و 102 مورد دیگر نیز گازی است، اما رئیس شورای اسلامی شهرستان سنندج بسیاری از این منابع را نیازمند بهسازی می‌داند.
رشیدی همچنین می‌گوید:« شماری از روستاها به تعویض پمپ و خط انتقال آب شرب نیاز دارند. بسیاری از کنتورها قدیمی و از رده خارجند. افزون بر آن شکستگی لوله‌ها کیفیت آب آشامیدنی را پایین آورده است.»رحمان رحیمی، مدیرعامل شرکت آبفار کردستان درباره میزان برخورداری روستاهای استان از آب سالم می‌گوید: «از جمعیت 570هزار نفری روستایی استان کردستان، 75درصد از آب سالم شرب بهره‌مند هستند که متناسب با میانگین شاخص کشوری است. این شاخص باید در پایان برنامه پنجم توسعه مطابق با اهداف و سیاست های کلان وزارت نیرو همچنین تخصیص کامل و به هنگام اعتبارات به 91 درصد برسد.»
براساس گفته مدیرعامل شرکت آبفار کردستان این استان 1731 روستا دارد که از این میان 832 روستا تحت پوشش آبفار هستند. وی این میزان را 75درصد کل روستاهای استان اعلام کرده است درحالی که با برقراری یک تناسب ساده مشخص می‌شود تنها 48/06 درصد روستاها از آب سالم و بهداشتی برخوردارند.
رحیمی درباره توسعه شبکه آبرسانی می‌گوید: « این شرکت از ابتدای امسال با اعتبارات عمرانی بالغ بر 19 میلیون تومان، اجرای 184 طرح را آغاز کرده که تاکنون سامانه آبرسانی به 40 روستا به بهره‌برداری رسیده است. او در آماری دیگر تعداد روستاهایی را که در سال های 88 و 89 به شبکه آبرسانی وصل شده‌اند، به ترتیب 106و47 روستا و در مجموع 153روستا اعلام می‌کند!»
به گفته مدیر عامل شرکت آبفار کردستان، این شرکت در قبال تامین آب شرب بهداشتی و سالم به روستاییان موظف است و برای گندزدایی آب، پس از آموزش های لازم پودر هیپوکلریک سدیم به مراکز بهداشت یا اعضای شورای اسلامی روستاها تحویل می‌دهد. همچنین در مواقع بحرانی آب شرب به وسیله تانکرهای آبرسانی سیار تامین می‌شود.
رحیمی درباره سلامت و بهداشت آب آشامیدنی روستاهایی که شبکه آبرسانی ندارند، نیز می‌گوید: «آب آشامیدنی 444 مخزن موجود در روستاها از چشمه، چاه و قنات تأمین می‌شود که کاملاً سالم و بهداشتی است و روزانه نمونه‌گیری می‌شود.»
اما این‌طور که معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی کردستان می‌گوید، در 77/32 درصد روستاهایی که از شبکه آبرسانی برخوردارند و آبفار وظیفه تضمین کیفیت آب آنها را برعهده دارد، آب آشامیدنی مطلوبیت لازم را دارد.
مدیر عامل آبفار کردستان، همچنین درباره اعتبار و زمان مورد نیاز برای ساخت شبکه و تامین آب آشامیدنی روستاهای باقی مانده می‌گوید: «سالانه در حدود 180 میلیارد ریال اعتبار مصوب برای روستاهای باقی‌مانده هزینه می‌شود. براساس پیش بینی ما و احتساب قیمت‌ها بر پایه سال 89 در یک دوره 5 ساله کل روستاها تحت پوشش قرار می‌گیرند .»
فاضلاب روستایی و سلامت سدها
مدیر عامل آبفار کردستان درباره وضع دفع فاضلاب در روستاهای کردستان از 2 شیوه سنتی (دفنی) و شبکه‌ای خبر می‌دهد. او درباره سرازیر شدن فاضلاب به رودخانه‌ها می‌گوید:
« فاضلاب روستاها با توجه به شیب بعضی نقاط کوهستانی به کوه‌ها و دره‌ها وارد می‌شود؛ البته حجم آن کمتر از آن است که به آب های روان برسد و مشکل ایجاد کند.»اما رئیس شورای اسلامی شهرستان سنندج با بیان این که هیچ یک از روستاهای شهرستان سنندج شبکه جمع آوری و تصفیه فاضلاب ندارند و فاضلاب در معابر و کوچه‌ها جاری می‌شود از شرایط موجود اظهار نگرانی می‌کند و می‌افزاید:« ساخت شبکه جمع آوری فاضلاب به‌ویژه در روستاهایی که پساب آنها وارد منابع «پذیرنده» مانند سدها و رودخانه‌ها می‌شود بسیار ضروری است زیرا ورود فاضلاب تعادل اکولوژیک رودخانه‌ها را به هم می‌زند و پدیده‌ای به نام« اوتریفیکاسیون»را در سد به‌وجود می‌آورد.» اوتریفیکاسیون از تهدیدهای جدی زیست محیطی اکوسامانه‌های آبی به شمار می‌رود که فقط در دریاچه‌ها، خلیج‌ها، حوضچه‌های تثبیت و بعضی اوقات در رودخانه‌هایی که آب‌شان با سرعت کم حرکت می‌کند، رخ می‌دهد و نشان‌دهنده افزایش مواد آلی ورودی حاوی نیترات و فسفات است.
اوتریفیکاسیون آثار مخرب زیادی بر روی اکوسامانه‌های آبی و در نهایت بر روی انسان و حیوانات می‌گذارد که این آثار را می‌توان به 2 دسته بیولوژیک و فیزیولوژیک تقسیم کرد. یکی از آثار بیولوژیکی اوتریفیکاسیون این است که آب را فاقد کیفیت لازم برای مصارف خانگی می‌کند. همچنین جلبک‌های ایجاد شده در اثر این پدیده در روی سطح آب کف ایجاد می‌کنند که مانع نفوذ اکسیژن و عامل مرگ ماهی‌ها می‌شود.
این‌طور که مدیرعامل آبفار کردستان می‌گوید، تصفیه خانه ای برای دفع اصولی فاضلاب روستایی در حال ساخت است که 300 متر مکعب ظرفیت دارد و برای روستاهای بالادست سد قشلاق طراحی شده است. البته اگر این تصفیه خانه به بهره‌برداری برسد، جوابگوی کمتر از یک درصد فاضلاب تولیدی روستاییان استان خواهد بود. رحیمی اضافه می‌کند:« قرار است از سوی بانک توسعه اسلامی3 میلیارد ریال برای ساخت تصفیه خانه و شبکه فاضلاب 3 روستای بزرگ در استان اختصاص یابد. همچنین ایجاد تاسیسات تصفیه فاضلاب روستاهای حاشیه چند سد در استان آغاز شده است.» به گفته وی تاسیس شبکه فاضلاب نیازمند ایجاد ردیف مستقل اعتباری از محل اعتبارات ملی است. رحیمی ادامه می‌دهد:«برای دفع محصول حاصل از تصفیه فاضلاب، مطالعه ای از سوی مشاوران انجام شده است تا پساب ناشی از تصفیه براساس نظر کارشناسان برای مصارف صنعتی و کشاورزی استفاده شود.»
