ادامه تنش در این کشور کوچک خلیج‌فارس واقعاً چه معنایی می‌تواند داشته باشد؟ راه‌حل سیاسی بحران سیاسی که از سال1922 ادامه داشته و جز مقاطعی کوتاه، متوقف نشده، کدام است؟ در زمانی که تحولات با شتاب بسیار پیش می‌رود به‌نظر می‌رسد پاسخ به این پرسش‌ها دشوار باشد. از سویی دیگر باید اعتراف کرد که هیچ کشوری همچون بحرین که بحران 90ساله را نتوانسته میان دو‌طرف اصلی ماجرا حل و فصل کند، وجود ندارد. شاید تنها تغییری که به‌وجود آمده جابه‌جا شدن حکام واقعی بوده؛ به‌عبارت بهتر در سال1971 طرف انگلیسی از درگیری مستقیم با ملت بحرین جدا شده و به جای او آمریکایی‌ها به‌صورت پیدا و پنهان در بحرین مستقر شدند. در پی این تغییر در بحرین 3مورد زیر به عیان مشاهده می‌شود:
1- بحرین به پایگاه ثابت ناوگان پنجم دریایی آمریکا که در آب‌های خلیج‌فارس جولان می‌دهد تبدیل شد. این ناوگان در جنگ‌هایی که در منطقه روی می‌دهد نقشی کاملا آشکار دارد.
2- سفیر آمریکا جایگزین سفیر انگلستان شد که از زمان امضای «توافقنامه مبارزه با دزدان دریایی» در سال1820 همه‌کاره بود.
3- تهاجم امنیتی اخیر علیه فعالان سیاسی و حقوقدانان با چراغ سبز آمریکایی‌ها همراه بوده است.
برای اثبات این موضوع دلایل زیادی وجود دارد:
- آدام ارلی سفیر آمریکا در نشست‌های ویژه در ماه‌های اخیر سخنانی مبنی بر اینکه اگر مخالفان روش خود را تغییر ندهند با تهاجم امنیتی مواجه خواهند شد، ایراد کرده بود. مقصود از مخالفان در اینجا گروه‌های سیاسی و حقوقی است که با طرح سیاسی اعلام شده در 10سال گذشته که اکنون به بن‌بست رسیده، مخالفت می‌کنند.
- افزایش عملیات تعقیب مخالفان از جانب کسانی که به‌تازگی وارد طرح سیاسی دولت شده‌اند.
- اظهارات آدام ارلی 3روز پیش از آغاز تهاجم به مخالفان.
سفیر آمریکا روز سه‌شنبه 10 اوت2010 در گفت‌وگو با روزنامه الوسط بحرین چنین گفته بود: «اگر مخالفان با کشورشان مشکل دارند بهتر آن است که در کشور باقی بمانند و به‌دنبال یافتن راهی برای تصحیح امور باشند و به خارج دل نبندند. در کشور بحرین اگر به قانون احترام گذاشته شود هیچ کس به زندان نخواهد افتاد زیرا در این کشور برای انتقاد از نظام سیاسی، فضای باز و گسترده‌ای وجود دارد. حال با توجه به چنین وضعیتی چرا باید از لندن و ایالت متحده آمریکا کمک خواست؟»
شیخ حمدبن عیسی آل خلیفه پادشاه بحرین روز پس از اظهارات سفیرآمریکا گفت: «مشاهده می‌شود که برخی از شهروندان اصرار دارند که همچنان خارج از کشورشان باشند و به‌خود و وطن‌شان اهانت کنند. آنها می‌توانند با حضور در کشورشان با آزادی تمام سخن بگویند و فعالیت کنند. در این ماه مبارک راه برای همگان باز است.»و روز بعد پنجشنبه 12اوت2010 در دیدار با مسئولان دستگاه امنیتی چنین گفت: «باید جلوی تحریکاتی که از سوی برخی تحریک‌کنندگان صورت می‌گیرد، گرفته شود. آنها که چنین کاری می‌کنند باید مسئول شناخته شوند و آنها باید از هم‌اکنون فعالیت‌های خود را متوقف سازند و وزارت کشور و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط باید وارد عمل شوند تا نگذارند فرزندان این مرز و بوم با خطر مواجه شوند و بتوانیم وطن و کرامت شهروندان را حفظ کنیم.»
روز بعد، بازداشت‌ها شروع شدند و نخستین بازداشتی دکتر «عبدل‌الجلیل السنکیس» بود. دکتر عبدالجلیل که رئیس دفتر حقوق بشر است هنگام بازگشت به کشور همراه با خانواده دستگیر شد. دکتر عبدالجلیل که استاد دانشگاه بحرین است قادر به راه رفتن نیست و با صندلی چرخ دار حرکت می‌کند. پس از دستگیری دکتر عبدالجلیل، ده‌ها نفر از فعالان حقوق بشر، روحانیون و شرکت‌کنندگان در اعتراض مسالمت‌آمیز نیز دستگیر شدند.
از زمان خروج انگلستان از شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس، درگیری سیاسی در بحرین متوقف نشده است. نکته مهم این است که تحرک سیاسی در چارچوب مبارزه با استعمار صورت می‌گرفت ولی در مراحل بعدی به مبارزه ملی برای رسیدن به دمکراسی تغییر شکل داد.در نیمه اول دهه70 پس از نگارش قانون اساسی، جنبش اعتراضی اندکی آرام گرفت ولی پس از اینکه دولت تصمیم گرفت بندهای مربوط به فعالیت‌های سیاسی را دستکاری کند، کشور وارد تنش‌های سیاسی و امنیتی شد که تا‌کنون نیز ادامه یافته است.
در سال1999 پس از مرگ حاکم قبلی بحرین پسرش شیخ‌حمدبن عیسی‌آل‌خلیفه به جای او نشست. شیخ حمد پس از به قدرت رسیدن فرصتی گرانبها داشت که می‌توانست با بهره‌برداری از آن، کشور را به ساحل امنیت برساند. منتها در این مقطع، آمریکایی‌ها به‌صورتی قدرتمندانه وارد شده و طرح سیاسی ویژه‌ای را به مرحله اجرا گذاشتند.
طبق این طرح، بحرین به کشوری پادشاهی تبدیل شد و یکی از شرط‌های اصلی آمریکایی‌ها که در طرح جدیدشان گنجانده شده بود، عادی‌سازی روابط با اسرائیل بود.
طرح آمریکایی‌ها که با دقت تمام توسط سازمان مرکزی اطلاعات آمریکا تدوین شده بود، یک هدف را دنبال می‌کرد، خارج ساختن نظام از بحران چند دهه‌ای و درگیری با گروه‌های مختلف مردمی.
آمریکایی‌ها که فقط پدر‌خوانده بودند برای برخی اشخاص که موافقت کردند وارد فعالیت‌های دولتی شوند مشروط بر اینکه از نظر امنیتی در امان باشند، تضمین‌های لازم را به‌وجود آوردند.منتها تحمیل قانون اساسی جدید بر کشور که در فوریه2002 اعلام شد کشور را در حالتی عجیب قرار داد: طرح اصلاح طلبانه اعلام شده از سوی دولت یا می‌بایست ادامه می‌یافت و یا اینکه متوقف می‌شد و اکنون پس از گذشت 8سال از آن ماجرا، آمریکایی‌ها بر آن شدند که با نیروی مخالف دولت مستقیماً رو در رو شوند.
اظهارنظر 2 هفته پیش سفیر آمریکا که واقعاً به دور از زیرکی سیاسی بود موجب شد که بسیاری از افراد دچار یأس شوند و برای نخستین بار در تاریخ نوین اعتراف کنند که ایالت متحده آمریکا مسئول فروپاشی سریع حقوق بشر و از بین رفتن آزادی‌های عمومی است.دستگیری‌هایی که طی 2هفته اخیر صورت گرفتند، ویژگی‌های زیر را داشتند:
- دستگیری‌ها خارج از چارچوب‌های قانونی صورت گرفتند به عبارت دیگر زندانبانان حکم قضایی برای دستگیری افراد نداشتند.
- دستگیرشدگان از حقوق قانونی خود بی‌بهره بودند. بستگان آنها نمی‌دانند که در کجا زندانی هستند و آیا زنده هستند یا خیر.
- دستگیرشدگان از داشتن وکیل محروم بودند.
- آنها پیش از محاکمه، محکوم شدند.
- بسیاری از دستگیرشدگان از فعالان حقوق بشر بودند که طبق قانون مجمع عمومی سازمان ملل می‌بایست دارای مصونیت باشند.
واکنش سازمان حقوق بشر در برابر دستگیری‌ها بسیار قاطع بود. آنها قاطعانه اقدامات دولت بحرین را محکوم کردند. سازمان دیده‌بان حقوق بشر در بیانیه‌ای اعلام کرد که «باید همه فعالان حقوق بشر که در بحرین دستگیر شدند و به آنها اتهامات وارد شده، آزاد شوند.»
«جو استورک» مدیر بخش خاورمیانه‌ای سازمان فوق نیز چنین گفت: «کشوری همچون بحرین که ادعا می‌کند به حقوق بشر احترام می‌گذارد نباید صرف انتقاد از دولت، منتقدان را دستگیر کند.»سازمان عفو بین‌الملل و کمیته دفاع از روزنامه نگاران و سازمان بین‌المللی دفاع از حقوق بشر و سازمان گزارشگران بدون مرز و سازمان‌های اسلامی حقوق بشر و 26سازمان از کشورهای مختلف عربی و از جمله مصر، یمن، عربستان سعودی، سوریه و فلسطین خواستار آزادی بی‌قید و شرط بازداشت‌شدگان شدند.انگیزه اینگونه اقدامات چیست؟ و این کشور کوچک خلیج‌فارس به کجا می‌رود؟
برای درک هرچه بهتر وضعیت باید به 4 عامل بسیار مهم زیر توجه جدی نشان داد:
- طبیعت نظام حکومتی و پیشینه‌های تاریخی و روابط بی‌ثبات و لرزان با ساکنان اصلی کشور (شیعه و سنی)
- سیاست آمریکا در منطقه که براساس تهاجم به ایران شکل گرفته است. آمریکا که به تازگی برای تکمیل و نوسازی پایگاه نظامی‌اش در بحرین 580میلیون دلار درنظر گرفته به‌شدت تلاش دارد که واکنش‌های مردمی را سرکوب کند.
- میراث تاریخی مخالفان میراثی مبارزه‌جویانه است و حمایت جدی آنها از قضیه فلسطین روشنگر بسیاری از مسائل است. امری که همه را شگفت زده کرد صدور بیانیه‌ای رسمی از سوی دستگاه امنیت ملی بحرین در هفته گذشته بود. در این بیانیه به‌صورتی قاطع، وجود هرگونه رابطه میان دستگیرشدگان و آنچه به‌اصطلاح هسته‌های خاموش نامیده می‌شود نفی شده است و این امر نشان می‌دهد که جنبش مخالفان جنبشی مستقل بوده و هیچ‌گونه ارتباطی با خارج ندارند.بحرین اکنون در حالت بحرانی به سر می‌برد و به‌نظر می‌رسد از زمان به قدرت رسیدن شیخ‌حمد این شدیدترین بحران طی 10سال اخیر باشد و بی‌شک آمریکایی‌ها و اسرائیلی‌ها برپیچیدگی این بحران می‌افزایند.شاید خطرناک‌ترین مورد از نظر مخالفان دولت بحرین، پایان یافتن طرح سیاسی و آغاز بازگشت به دوران سیاه گذشته باشد. این بازگشت با نقش کاملاً پیدای آمریکا همراه شده است و انتظار می‌رود در این منطقه بحران زده، دایره تنش‌ها گسترش یابد و نادیده‌گرفتن حقوق بشر و دمکراسی به روندی عادی تبدیل شود.
الاهرام
