تصورش سخت است اما به‌زودی در برابر رایانه‌هایی قرار خواهید گرفت که ذهن خوانی می‌کنند و براساس تصورات شما پنجره‌ها را باز می‌کنند و به صفحات وبی که مد نظر شماست قبل از آنکه شما هیچ نوع درخواستی را مطرح کنید رجوع می‌کنند و برایتان به جست‌وجو می‌پردازند. واقعا سخت است از هم‌اکنون بتوان تصور حذف کیبورد و ماوس را در ذهن گنجاند اما اخبار انتشار یافته درباره تولید و ساخت رایانههای ذهن خوان حکایت از پایان عصر رایانههای کنونی و پایان عصر کیبورد و ماوس و حتی آموزش‌های کنونی رایانه‌ای دارند.
دیگر همه چیز راحت خواهد شد و تنها با تفکر می‌توان از رایانه بیشترین بهره را برد.چند سال پیش ساخت رایانههای هوشمند رؤیایی بیش نبود و در آن زمان بنا بر گفته کارشناسان پیش‌بینی می‌شد نسل‌های رایانههای هوشمند در آینده بتوانند از طریق کلامی برنامه‌ها و درخواست‌های مورد نظر کاربر خود را اجرا کنند.
اکنون اما سایت‌ها در اخبار روز خود درباره آخرین تحولات رایانه‌ای به این نکته اشاره کرده‌اند که به‌زودی نسل جدیدی از رایانهها موسوم به رایانههای حسگر به بازار خواهند آمد. رایانههای حسگر (emotionally aware) توسط دانشمندان آمریکایی و انگلیسی توسعه داده شده‌اند که با تجزیه اطلاعات حاصل از ترکیبی از حرکات صورت انسان‌ها که بیانگر حالاتی اساسی است، قابلیت خواندن ذهن و تفکر انسان‌ها را دارد.
آخرین اخبار در این باره نیز حکایت از آن دارد که اینتل موفق به تولید رایانههای ذهن‌خوان شده است که به این ترتیب می‌توان گفت: بخش عمده‌ای از آرزوی دانشمندان در این زمینه محقق شده است.
به گفته محققان پروژه رایانههای ذهن‌خوان اینتل، فناوری جدیدی است که به افراد امکان می‌دهد تنها با فکر کردن حروف را دیکته کرده و اینترنت را جست‌وجو کنند.
برخلاف رایانههای فعلی که با مغز کنترل می‌شوند و کاربران را ملزم می‌کنند به‌عنوان مثال برای کنترل نشانگر موس روی صفحه نمایش، انجام این حرکت فیزیکی را تصور کنند، فناوری جدید قادر است کلماتی را که به ذهن می‌آیند، مستقیما تفسیر کند.
بر همین اساس پدیده ذهن‌خوانی دیگر یک فعالیت منحصر به دانشمندان روانشناسی و یا جادوگران نیست. لابراتوار تک هون (Tech Heaven) اینتل، شرکت تولیدکننده پردازشگرها، نرم‌افزاری را معرفی کرده است که می‌تواند از طریق یک سیستم دقیق چیزی را که یک فرد در حال فکر کردن به آن است از طریق تحلیل فعالیت‌های مغزی بخواند.
این تکنیک هنوز در فاز توسعه است اما در آینده نه‌چندان دور می‌تواند سناریوهای جدیدی را چنان رقم بزند که به‌طور بالقوه تحولی در انفورماتیک مصرفی و یاری رساندن به افرادی که از ناتوانی‌های حاد جسمی رنج می‌برند ایجاد کند.
هدف این محققان از کار روی این الگوریتم‌ها ایجاد ماشین‌های دروغ‌سنج جدید نیست بلکه ارائه تعاملات جدید میان انسان و ماشین و هدایت رایانهها، بدون استفاده از صفحه کلید، ماوس و صفحات لمسی است.
همچنین این نرم افزارها اهمیت زیادی در یاری رساندن به افراد متأثر از ناتوانی‌های حاد جسمی دارد به‌طوری که این افراد می‌توانند از طریق فکر کردن بسیاری از فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهند.
دانشمندان شرکت اینتل نقشه مشروحی از فعالیت مغز را برای تک‌تک واژه‌ها تهیه می‌کنند که می‌تواند برای تطبیق با فعالیت مغزی کسی که از رایانه استفاده می‌کند، مورد استفاده قرار گرفته و به دستگاه امکان دهد واژه‌ای را که کاربر به آن فکر می‌کند، تشخیص دهد.
به گفته دین پامرلو، محقق ارشد لابراتوارهای اینتل، دستگاه‌هایی که در حال حاضر نیاز به اطلاعات کافی از فعالیت مغزی داشتند، اسکنرهای مغناطیسی هسته‌ای حجیم و گران مانند اسکنرهای مورد استفاده در بیمارستان‌ها بودند.
اما اقداماتی در دست انجام است تا قطعات کوچک‌تر از تجهیزاتی تولید شود که می‌توانند همانند هدست پوشیده شده و همان سطح از اطلاعات را فراهم کنند.
این سیستم قابلیت تشخیص حالات ذهنی را در بعد بسیار گسترده‌ای داراست.
رایانه‌ای را تصور کنید که خواسته شما را به‌طور صحیح ذهن‌جویی کند در زمانی که می‌خواهند به شما چیزی بفروشند؛ زمانی را تصور کنید که تلفن همراه، ماشین یا یک وب‌سایت فکر ما را بخواند و طبق خواسته ما عمل کند.
رایانههای ذهن‌خوان کاربرد‌های بسیاری خواهند داشت از جمله: از افزایش مهارت کارآموزان در رانندگی تا یک خیاط برای درک صحیح از خواسته مشتری خود.
به‌منظور پی بردن به این تحول عظیم و شگرف آشنایی با نسل‌های مختلف رایانه تا به امروز ضروری به‌نظر می‌رسد.
نسل‌های رایانه تا به امروز
با آغاز جنگ جهانی دوم، دولت‌ها به‌دنبال رایانه‌هایی بودند که بتوانند اطلاعات سری خود را در آنها ذخیره‌کننده و محاسبات اطلاعاتی خود را هم به سرعت انجام دهند. به همین دلیل دولت‌ها شروع به سرمایه‌گذاری در صنعت رایانه کردند. در میان کشورهای اروپایی، آلمانی‌ها سرمایه‌گذاری کلان‌تری انجام دادند. با این حال تلاش آمریکایی‌ها برای ساخت رایانههای پیشرفته‌تر با موفقیت بیشتری همراه بود. هاوارد آیکن که با شرکت IBM کار می‌کرد موفق شد یک ماشین حساب تمام الکترونیک به نام Mark I بسازد. هدف او از ساخت این ماشین انجام محاسبات نیروی دریایی آمریکا روی نقشه‌هایشان بود. پهنای این دستگاه نصف یک زمین فوتبال بود و حدود 500 مایل سیم‌کشی نیز در این دستگاه انجام شده بود. برای ساخت این رایانهها از لامپ‌های خلأ استفاده می‌شد.
اما در سال1948 اختراع ترانزیستور سبب شد تا نسل دوم رایانهها ساخته شوند. ترانزیستورها به جای لامپ‌های خلأ در تلویزیون‌ها، رادیوها و به‌ویژه در رایانهها مورد استفاده قرار گرفتند. مهم‌ترین مزیت اختراع ترانزیستور این بود که باعث می‌شد ابعاد رایانه کوچک شده و فضای بسیار کمی را به‌خود اختصاص دهد و در سرعت محاسبات و کاهش مصرف انرژی نیز سهم بسزایی داشت.
نخستین رایانه‌هایی که از این تکنولوژی به‌صورت گسترده استفاده کردند ابررایانه‌های اولیه بودند که طرح رایانه Stretch توسط IBM و طرح رایانه LARC توسط اسپری راند بر این اساس بود. هر دوی این رایانهها در لابراتوار انرژی اتمی ساخته شده بودند و به این خاطر دانشمندان می‌توانستند حافظه بیشتری را به این رایانهها اختصاص دهند. این دستگاه‌ها بسیار گران بودند و با اینکه برای کارهای تجاری و بازرگانی مفید بودند اما به خاطر قیمت بسیار بالا، گیرایی زیادی نداشتند و تنها در برخی ادارات دولتی و استراتژیک مورد استفاده قرار می‌گرفتند. در رایانههای نسل دوم از زبان اسمبلی به جای (صفر و یک) استفاده می‌شد و از میزان مشکلات و محدودیت‌های رمز دورویی کاسته بود.
حرارت زیاد ترانزیستورها باعث آسیب رساندن به بخش‌های داخلی رایانهها می‌شد، به همین دلیل دانشمندان به فکر جایگزینی برای آن افتادند و از سنگ کوارتز در رایانههای نسل سوم استفاده کردند. در سال۱۹۵۸ جک کیبلی توانست یک مدار مجتمع (IC) را طراحی کند. این مدار از سه بخش مجزای الکترونیکی تشکیل شده بود و یک بخش آن دیسک سیلیکونی کوچکی بود که از کوارتز ساخته شده بود.
دانشمندان سعی کردند تا اجزای بیشتری را درون چیپ‌های نیمه رسانا جای دهند، در نتیجه نیمه رساناها بیشتر مورد استفاده قرار گرفت و رایانهها کوچک‌تر شد. از دیگر پیشرفت‌های نسل سوم استفاده از سیستم‌های عامل بود که اجازه می‌داد برنامه‌ها از یک هسته مرکزی تبعیت کرده و با هم هماهنگ‌تر شوند.
در دهه هشتاد میلادی رایانههای نسل چهارم پا به عرصه وجود گذاشتند. در این دهه تکنولوژی‌هایی مانند LSI، VLSI و ULSI پا به عرصه گذاشتند و توانایی این را داشتند که میلیون‌ها قطعه الکترونیکی را درون خود جای دهند. با استفاده از این تکنولوژی‌ها رایانهها در نسل چهارم کوچک‌تر شده و قیمت آنها نیز کاهش یافت و نیز قدرت، بازده و اطمینان به نتیجه محاسبات در رایانههای این نسل بیشتر شده بود.IBM در سال ۱۹۸۱ نخستین نسل رایانههای شخصی موسوم به پی‌سی (PC) را ساخت و در دفاتر اداری، خانه‌ها و مدارس مورد استفاده قرار گرفت.
تعداد رایانههای (PC) که در سال۱۹۸۱ مورد استفاده عموم قرار گرفت ۲میلیون دستگاه بود که در سال۱۹۸۲ به ۵/۵میلیون دستگاه رسید و در سال ۱۹۹۲ به شصت میلیون افزایش پیدا کرد و هم‌اکنون صدها میلیون (PC) در نقاط مختلف دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد. در سال‌های اخیر پی‌سی‌ها همچنان به روند کوچک‌تر‌شدن خود ادامه دادند و PDI، Laptop(لپ‌تاپ) و Palmtop (پلامتوپ‌ها) نیز ساخته شدند. البته تنها IBM نبود که در زمینه تولید PC فعالیت گسترده انجام می‌داد در سال۱۹۸۴ شرکت Apple برای رقابت با IBM رایانههای مکینتاش را ساخت که طرح این رایانه برای کاربرانش بسیار جالب توجه بود.
