تنها تصویری که از او وجود دارد و در این گزارش هم به چاپ رسیده چهره‌ای مخدوش از او را نشان می‌دهد که کسی هم صحت آن را به‌طور دقیق تأیید نکرده‌است. نیروهای ناتو و آمریکا در ماه‌های اخیر اعلام کرده‌اند که موفقیت‌هایی در دستگیری یا کشتن گروهی از فرماندهان طالبان در پاکستان و افغانستان به‌دست آورده‌اند. اما هنوز نه از بن‌لادن خبری هست و نه از ملاعمر. خود نیروهای طالبان هم می‌گویند اطلاعی از رهبر طالبان ندارند. البته او هر چند وقت یک‌بار بیانیه‌ای صادر می‌کند. جدیدترین بیانیه او که به‌صورت یک جزوه رسمی منتشر شده و در اختیار رسانه‌ها قرار گرفته حاوی دستورالعمل‌هایی برای نیروهای طالبان بود. در این جزوه به نیروهای طالبان توصیه شده‌بود که مواظب تلفات غیرنظامیان باشند و تا آنجا که ممکن است از کشتن یا ضربه زدن به غیرنظامیان خودداری کنند. این جزوه را بخشی از سیاست روابط عمومی طالبان توصیف کرده‌اند. به هر حال اما و اگرها و شایعات بسیاری درباره رهبر طالبان وجود دارد. گزارش پیش رو بعضی از این شایعات و آخرین اخبار مربوط به ملاعمر را بررسی کرده‌است.
چند هفته پیش موجی از هیجان در میان رهبران و اعضای طالبان پیدا شد. بعضی‌ها می‌گفتند فیلم جدیدی دیده‌اند که در آن ملامحمدعمر از فاصله‌‌ای دور در حالی که با یک کلاشینکف تیراندازی می‌کند دیده می‌شود. اعضای طالبان شاد شدند؛ آنها از سال2001 غیر از شایعات، خبر مستندی درباره رهبر خود نشنیده بودند. او در آن زمان سوار بر ترک موتورسیکلت برادرزن خود از دست بمباران نیروهای آمریکا به کوه‌های قندهار پناه برد. دیدن این فیلم جدید هرچند حامیان ملاعمر را شاد کرد اما هیجان شبه‌نظامیان طالبان خیلی زود هم از بین رفت. هیچ‌کس به‌خاطر نمی‌آورد که در طول 9سال گذشته چند بار خبر دوباره پیدا شدن ملاعمر بین اعضای طالبان پیچیده است.
همه این شایعات همیشه از یک فیلم مبهم یا یک نوار صوتی غیردقیق شروع شده و در طول این سال‌ها بی‌نتیجه باقی مانده است. بعد از گذشت مدتی از پخش این شایعات باز هم سؤال‌های تکراری شروع می‌شود. ملاعمر کجاست؟ زنده است؟ هنوز رهبر طالبان است؟ اگر ملا عمری در کار نیست این فیلم‌ها از سوی چه کسی منتشر می‌شود؟ برای دادن پاسخ به این سؤال‌ها باید بتوان ابتدا جایگاه شبه‌نظامیان در افغانستان و قدرت آنها را مشخص کرد. همه قبول دارند که پایبندی و وفاداری به ملاعمر، مسئله‌ای است که نیروهای طالبان را هنوز دور هم و متحد نگه داشته است. اگر از شبه‌نظامیان طالبان درباره هدف‌شان از جنگ بپرسید بسیاری از آنها مبارزه خود را به خاطر ملاعمر و تحقق اهداف او توصیف می‌کنند. اعضای طالبان می‌گویند که همه آنها به خاطر او می‌جنگند و بسیاری دیگر می‌دانند که اگر ملاعمر و سایه او بر طالبان نباشد این گروه تجزیه شده یا سقوط می‌کند.
اختلاف در میان اعضای طالبان اکنون با مشخص‌شدن دروغ‌بودن برخی گزارش‌ها درباره ملاعمر واضح‌تر شده است. بسیاری از رهبران این گروه عقیده دارند که سکوت خبری درباره ملاعمر اکنون به مهم‌ترین مسئله برای شبه‌نظامیان تبدیل شده است. فرماندهان ارشد تلاش می‌کنند که این امر را تلقین کنند که ملاعمر زنده است و همچنان طرح‌ها و برنامه‌ها را هدایت می‌کند. حتی کسانی که به این مسئله شک داشته باشند جرات ندارند درباره این موضوع حرف بزنند. صحبت‌کردن درباره این موضوع ممنوع است و کسانی که درباره این موضوع شایعه‌پراکنی کنند جاسوس شناخته می‌شوند و مجازات سختی در انتظارشان خواهد بود.
کسانی که قبل از سال2001 توانسته‌اند با ملاعمر ملاقات کنند می‌گویند بر خلاف تصور عمومی، او فردی باهوش نیست و همه مسائل را سیاه یا سفید می‌بیند. او هیچ‌وقت تمایلی به خارج‌شدن از محل زندگی خود نداشت و ترجیح می‌داد در سایه زندگی کند. حتی زمانی که او در قدرت بود خیلی کم در انظار عمومی ظاهر می‌شد و تنها یک بار از قندهار به کابل سفر کرد. با وجود این حامیان ملاعمر هنوز هم با احترام درباره او حرف می‌زنند و البته برخی از آنها مسئله نبودن او را خیلی مهم نمی‌دانند. یکی از رهبران طالبان می‌گوید: ملاعمر با ما و همراه ماست هرچند ما نتوانیم او را ببینیم یا صدایش را بشنویم.برخی هم نبودن خبری از ملاعمر را مایه خوشحالی می‌دانند و عقیده دارند وقتی آنها از مخفیگاه رهبر خود خبر ندارند نیروهای خارجی هم بدون شک در این رابطه سردرگم هستند.
با این حال بدون شک طالبان از نبود ملاعمر ضربه خورده است. معاونان سابق ملاعمر خود را رهبران احتمالی تصور می‌کنند اما هنوز فرد مهمی برای رقابت جدی با او وجود ندارد.
گل‌آقا، دستیار شخصی ملاعمر بعد از دستگیری ملاعبد‌الغنی برادر در اوایل امسال مدعی شد که نامه‌ای از ملاعمر در اختیار دارد که او را به سمت معاونت خود منصوب کرده است. با وجود این بسیاری از رهبران طالبان به اصالت این نامه و توانایی گل‌آقا برای فعالیت در این پست ابراز تردید کردند. آقاجان، مشاور سابق وزیر اقتصاد حکومت طالبان هم به فکر راه انداختن گروه شبه‌نظامی خودش افتاد. او برای این کار نیاز به پول داشت. برخی می‌گفتند او در زمان سقوط حکومت طالبان با 20میلیون دلار فرار کرده است؛ اتهامی که او همواره رد کرده است.
نظم و پذیرش دستورات در این گروه به‌ویژه در میان اعضای جوان آن هم با نبود نشانه‌ای از ملاعمر در حال کاهش است. بیشتر دستورهای راهبردی شبه‌نظامیان طالبان با نام ملاعمر صادر می‌شود؛ برای نمونه در تابستان گذشته وقتی دستور جلوگیری از مرگ غیرنظامیان داده شد خیلی از اعضای طالبان به آن توجهی نشان ندادند. در سال‌جاری بیش از 1000 غیرنظامی در درگیری‌های افغانستان کشته شده‌اند که بیش از 60 درصد آن در حملات انتحاری و بمبگذاری‌های طالبان بوده است. یکی از فرماندهان طالبان می‌گوید: هیچ‌کس باور نمی‌کند که چنین دستوری را ملاعمر صادر کرده باشد؛ به همین خاطر است که ما نمی‌توانیم جلوی چنین حملاتی را بگیریم. ملاعمر باید کاری غیر از ارسال یک پیام صوتی انجام دهد.
اکنون شک و تردید‌ها درباره همه مسائلی که نام ملاعمر در آن دیده می‌شود در میان اعضای طالبان زیاد شده است. 18ماه پیش در دستوری که ظاهرا امضای ملاعمر پای آن بود از شبه‌نظامیان طالبان در پاکستان خواسته شده بود که با کم‌کردن حملات خود علیه ارتش این کشور، نیروی خود را صرف مبارزه با نیروهای آمریکایی کنند. بسیاری از شبه‌نظامیان اعتقاد داشتند که این دستور به‌وسیله ملاعمر نوشته نشده و حقه‌ای از سوی سازمان اطلاعات ارتش پاکستان(آیاسآی) است.در واقع برخی رهبران ارشد طالبان نگران هستند که ملاعمر در دست آیاسآی بوده و این سازمان در حال اجرای شوی خود به نام ملاعمر باشد.یکی از رهبران طالبان می‌گوید: گاهی اوقات ما شک می‌کنیم که فردی نامرئی در حال اجرای نمایش ملاعمر است.
برخی هم این مسئله را زیر سر نیروهای ائتلاف خارجی می‌دانند. در ماه ژوئن گذشته مقام‌های ناتو اعلام کردند که پیامی از ملاعمر کشف کرده‌اند که در آن دستور کشتار غیرنظامیانی که برای خارجی‌ها کار می‌کنند صادر شده است. شبه‌نظامیان طالبان و عده‌ای از تحلیل‌گران، این مسئله را جنگی روانی از سوی نیروهای ائتلاف خارجی به رهبری آمریکا برای انداختن شبه‌نظامیان از چشم مردم افغانستان می‌دانستند.
اکنون سؤال‌ها هر روز درباره ملاعمر در حال افزایش است. اگر رهبر طالبان افغانستان زنده و آزاد باشد بدون شک در جست‌وجوی فرصت مناسبی برای ظاهرشدن دوباره است. با وجود این، شکاف در میان شبه‌نظامیان در حال افزایش است و اگر او دیرتر از این بخواهد خودش را نشان دهد احتمال دارد دیگر حتی نتواند قدرت سابق خود را به دست بیاورد.
نیوزویک
