پیامدهایش، جهانی و طولانی مدت است؛ ارثی است که زندگی وارثانش را نابود می‌کند؛ مصداق کامل ضرب المثل « از ماست که بر ماست» است و از آن، به‌عنوان مبرم‌ترین مشکل زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی که سیاره زمین با آن مواجه است، یاد می‌شود.
صحبت از تغییرات اقلیمی است که به تغییرات ثابت در آب و هوای زمین شامل درجه حرارت، میزان رطوبت، باد و الگو‌های آب و هوایی، اطلاق می‌شود.
یکی از پیامد‌های تغییرات اقلیمی که نگرانی‌های زیادی در موردش وجود دارد، گرم شدن زمین است. گزارش شده، 10 سالی که گرم‌ترین هوا را داشته‌اند، مربوط به سال‌های بعد از 1990 بوده است.
هیأت بین‌المللی تغییرات آب و هوایی (IPCC)، در گزارشی اعلام کرده بود: «بیشتر افزایش دمایی که از اواسط قرن بیستم در کره زمین مشاهده شده، مربوط به گازهای گلخانه‌ای است که انسان‌ها تولید کرده‌اند». در این چند سال اخیر، مقدار دی اکسید کربن در بالاترین سطح در 650 هزار سال اخیر بوده است؛ گازهای کربنی که حاصل فعالیت‌های مخرب انسانی، مانند استفاده از سوخت‌های فسیلی و جنگل‌زدایی است.
تمام کارشناسان و صاحب‌نظران معتقد هستند که برای مقابله با این پدیده نیاز به یک مشارکت سریع و هماهنگ در سطح جهانی است، به‌ویژه مشارکت بین کشور‌هایی که بیشترین سهم را در گرمایش سطح زمین دارند.
پایتخت ایران در راه C40
طبق گزارش ارائه شده از سوی سازمان آمار آلمان در سال 1388، ایران به‌عنوان دهمین کشور مسئول در آلودگی و گرمایش زمین معرفی شده است. از طرفی براساس گزارش ارائه شده توسط نهاد «شاخص عملکرد زیست‌محیطی» (EPI)، در سال میلادی جاری، مقدار انتشار دی‌اکسید کربن ایران، 604/535 گرم به ازای هر کیلو وات ساعت است (معیار این آمار براساس دی اکسید کربن منتشر شده به ازای تولید برق بوده است).
جدول منتشر شده از سوی آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد که از سال ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷، ایران بعد از چین، بیشترین میزان افزایش تولید دی اکسید کربن را داشته است. طی سال‌های ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۷ تولید دی‌اکسیدکربن در ایران در مجموع ۱۶۵ درصد افزایش یافته است.
تمام آمار‌های ارائه شده نشان می‌دهد که هم شرایط هوای ایران ناسالم است و هم اینکه سهم قابل تأملی در پدیده گرمایش زمین و تغییرات اقلیمی دارد. در این بین، تهران به‌عنوان یکی از آلوده‌ترین شهرهای ایران، تأثیر قابل توجهی بر آلودگی کشور دارد و مقداری از بار این اعداد و ارقام بر دوش پایتخت ایران است. از این‌رو مسئولان محیط‌زیست شهرداری تهران در پی مشارکت بیشتر در جهت مقابله با تغییرات اقلیمی هستند و یکی از اقدامات‌شان، تلاش برای عضویت در گروه «شهرهای C40» است.
این گروه، متشکل از کلانشهر‌هایی است که برای مقابله با این پدیده متعهد شده‌اند. به‌گفته، محمدهادی حیدرزاده، رئیس ستاد توسعه پایدار و محیط‌زیست شهرداری تهران، از شهرهای عضو این گروه، حمایت‌های علمی، تکنولوژیک و مادی می‌شود. از دیگر مزیت‌های عضویت در این گروه، شرکت در کلاس‌های آموزشی بین‌المللی است.
حیدرزاده که سال گذشته خبر قصد تهران برای پیوستن به این گروه را داده بود، در این مورد گفت: «همچنان به‌عنوان عضو مهمان هستیم اما عضویت تهران در حال گذراندن مراحل تصویب است؛ البته برای عضویت، یک سال باید از زمان درخواست بگذرد».
رئیس محیط‌زیست شهرداری تهران با اشاره به اینکه هر شهری نمی‌تواند در این گروه عضو شود، ادامه داد: « هر شهر برای عضو شدن باید دارای ویژگی‌هایی باشد که به‌عنوان مثال می‌توان به کلانشهر بودن، داشتن بحران‌های زیست‌محیطی مرتبط با آلودگی هوا، شهری اثر‌گذار در سطح کشور مربوط و توانایی انجام اقدامات لازم برای مقابله با این پدیده، اشاره کرد.»
مجید شفیع‌پور، قائم‌مقام ریاست سازمان حفاظت محیط‌زیست در اموربین‌الملل و کنوانسیون‌ها، با اشاره به اینکه جنس بحث‌های زیست‌محیطی فراتر از مرزهای جغرافیایی و سیاسی است، عضویت تهران در این گروه را اتفاقی خوب و وسیله‌ای برای انتقال فناوری و تجارب برای مقابله با پدید تغییرات اقلیمی دانست.
C40، گروهی علمی و عملی
گروه C40 به‌منظور کمک به شهرداران در مقابله با تغییرات اقلیمی، نشست‌های دو‌سالانه‌ای در نظر گرفته است. این جلسات شامل برنامه وسیعی از جلسات تعاملی، به اشتراک گذاشتن تجارب و تعیین کردن پروژه‌های مشارکتی می‌شود. نخستین نشست در سال 2005 در لندن برگزار شد و نیویورک، میزبان این گروه در سال 2007 بود. سومین نشست در سئول برگزار شد که شهرداری تهران هم به‌عنوان عضو مهمان در آن شرکت داشت. در آخرین روز ماه می‌سال 2011، اعضا C40 در سائوپائولو دور هم جمع می‌شوند و امید می‌رود عضویت تهران در این گروه تا آن زمان قطعی شده باشد.
به جز نشست‌های دوسالانه، کارگاه‌های آموزشی و کنفراس‌هایی در مورد تغییرات اقلیمی و راهکارهای مقابله با آن توسط این گروه برگزار می‌شود و در این میان می‌توان به کارگاه آموزشی‌ای که در نوامبر سال میلادی جاری در هنگ‌کنگ برگزار خواهد شد، اشاره کرد. در این کارگاه در مورد فرصت‌ها و چالش‌های پیرامون کاهش انتشار کربن و بالا بردن کیفیت زندگی حول‌محور ساختمان و حمل‌ونقل، بحث خواهد شد.
برنامه‌های عملی این گروه تنها محدود به موارد گفته شده، نمی‌شود و هدف‌های زیست‌محیطی برای شهرهای عضو - چه ثابت، چه وابسته - در نظر گرفته شده است که در زیر به تعدادی از آنها اشاره می‌شود:
یوکوهاما: کاهش 30 درصدی و 60 درصدی انتشار کربن به‌ترتیب تا سال‌های 2025 و 2050 میلادی نسبت به سال 2004
استکهلم: کاهش 80-60درصدی انتشار کربن از سال 1990 تا سال 2050
سانفرانسیسکو: کاهش 20درصدی انتشار کربن تا سال 2012 نسبت به سال 1990
مادرید: کاهش 20 درصدی انتشار کربن از سال 2004 تا 2020 و 50 درصد کاهش تا سال 2050
پاریس: کاهش 75 درصدی انتشار کربن تا سال 2050 نسبت به سال 2004.
هر شهر برای رسیدن به هدفی که برایش در نظر گرفته شده، برنامه مخصوص به‌خود را دارد و تمام کارهای انجام شده در این مورد و اطلاعات مربوط، مکتوب شده است و روی آنها نظارت می‌شود.
در کل می‌توان گفت که گروه C40، شیوه‌هایی تعاملی برای ملزم کردن شهرهای عضو به اجرای تعهدات خود در جهت کاهش انتشار کربن دارد که با کمک‌های مالی، علمی و فناوری، شهرهای مربوط را حمایت می‌کند. از این‌رو، شاید عضویت در این گروه برای شهرهایی مانند تهران که بحران‌های زیست‌محیطی دارند، از اوجب واجبات باشد.
C40 در یک نگاه
گروه رهبری آب و هوای کلانشهرها که شهرهای C40 نامیده می‌شود، متشکل از شهرهایی است که به‌منظور مقابله با تغییرات اقلیمی متعهد شده‌اند. این گروه در اکتبر 2005 در اجلاس «رهبری تغییرات آب و هوایی شهرهای جهان» که نمایندگانی از 18شهر در آن حضور داشتند و توسط شهردار وقت لندن ترتیب داده شده بود، تشکیل شد. در آگوست 2006 این گروه با بنیاد «ابتکار عمل آب و هوای کلینتون» (CCI ) یادداشت تفاهمی امضا و پس از آن گروه C20 به C40 تغییر نام پیدا کرد. بنیاد CCI، شهرهای عضو در گروه C40 را یاری می‌دهد تا بتوانند با روش پایدارتری نسبت به گذشته، انرژی را تولید و مصرف کنند. گفته شده است که این بنیاد همچنین به شهرها کمک می‌کند تا سرمایه‌شان را ذخیره کنند و فرصت‌های شغلی به‌وجود بیاورند.
اعضای اصلی این گروه شامل 40 شهر، از جمله آتن، بانکوک، پکن، برلین، بوئنوس آیرس، قاهره، کاراکاس، شیکاگو، هنگ‌کنگ، استانبول، جاکارتا، ژوهانسبورگ، کراچی، لیسبون، لندن، لس‌آنجلس، مادرید، ملبورن، مکزیکوسیتی، مسکو، بمبئی، سئول و سائوپائولو است. شهرهایی مانند آمستردام، بارسلون، کپنهاگ، سانفرانسیسکو، سیاتل، استکهلم و یوکوهاما نیز از اعضای وابسته گروه C40 به شمار می‌روند.
