همشهری آنلاین - سیدسروش طباطباییپور: یکی از کسانی که به این مهم پی برده بود، البته شهید آیتالله دکتر مفتح بود؛ هماویی که در چنین روزی به تیر خصم، نامش جاودان شد. او روشنفکری بود که هم در حوزه علمیه قم به درجه اجتهاد رسید و هم در دانشگاه تهران به تدریس فلسفه و معارف اسلامی پرداخت و با درک عمیق از شکاف فکری و فرهنگی میان حوزه و دانشگاه، ازجمله نخستین کسانی بود که ایده «وحدت حوزه و دانشگاه» را مطرح کرد و برای تحقق آن گامهایی عملی برداشت.
در اینجا چند مدرسه علوم دینی و دانشگاه را از نظر میگذرانیم که از قدیمیترین مراکز علمی تهران بودهاند که همچنان فعال و پررونقاند؛ آن هم تهرانی که همیشه مراکزی برای فراگیری علوم گوناگون داشت، اما پس از پایتختشدنش، به یکی از کانونهای اصلی کسب آگاهی بدل شد.
درواقع حوزههای علمیه و دانشگاههای تهران، حلقه اتصالی میان علوم دینی در کربلا و نجف و علوم دانشگاهی در اروپا و آمریکا با دیگر شهرهای ایران بودهاند و نقشی بیبدیل در ارتقای سطح آگاهی ایرانیان بر عهده دارند.
- نخستین مدرسه علمیه تهران
مدرسه علمیه حکیم هاشم
قبل از آنکه تهران بهعنوان پایتخت شناخته شود، یکی از علمای برجسته تهران بهنام حکیم هاشم تهرانی در دوره سلطنت شاهسلیمان صفوی مدرسهای دینی را به سال۱۰۷۰ شمسی در محله پامنار تهران، در قلب بافت قدیمی شهر بنا کرد. البته که در ۳دوره تاریخی ساختمان این مدرسه بازسازی شد، اما همچنان معماری سنتی این مدرسه دینی همراه با حیاط مرکزی و حجرههایی برای طلاب و شبستانهایی برای تدریس و اقامه نماز فعال است. پس از مؤسس این مدرسه، شیخمحمدجعفر شریعتمدار استرآبادی، از علمای برجسته دوره قاجار در این مدرسه تدریس میکرد.
- خاستگاه فلسفه تهران
مدرسه مروی
براساس وقفنامه مدرسه دینی مروی، این بنا در سال۱۱۹۴ شمسی برای پرورش طالبان علوم دینی در خیابانی به همین نام در محله بازار تهران تاسیس شد و برخی این مدرسه را خاستگاه مکتب فلسفی تهران میدانند. صحن مستطیلی این مدرسه شامل چندین حجره، کتابخانه و چند باغچه و حوض بزرگ است. اتاقهای این مدرسه قدیمی گنجایش اقامت و تحصیل ۲۰۰طلبه شبخواب را دارد. در مدرسه مروی علمای بزرگی تدرس میکردند و پرورش مییافتند که از آن جمله میتوان به آیتالله شاهآبادی، استاد امامخمینی(ره) و ملاعبدالله زنوزی اشاره کرد.
- قلب تپنده علوم دینی تهران
مدرسه عالی شهید مطهری
مدرسه و مسجد سپهسالار یا مدرسه عالی شهید مطهری یکی دیگر از مراکز آموزش علوم دینی در تهران است که ساختش اواخر دوره قاجار و به دستور میرزاحسینخان سپهسالار قزوینی، صدراعظم ناصرالدینشاه در سال۱۲۶۳ شمسی به پایان رسید. این مدرسه دینی درست در ضلع شرقی میدان بهارستان، با الهام از معماری اسلامی-ایرانی، بهویژه سبک اصفهانی، طراحی و ساخته شده است. بسیاری از علمای برجسته ازجمله آیتالله سیدحسن مدرس و آیتالله طالقانی و مطهری در این مدرسه تدریس یا تحصیل کردهاند و همچنان یکی از مراکز فعال آموزش علوم اسلامی است.
- نمادی از تهذیب نفس
مدرسه علمی مجتهدی
یکی از پررونقترین مدارس علوم دینی تهران مدرسهای است که به همت شیحاحمد مجتهدیتهرانی در جوار مسجد تاریخی ملاجعفر در سال۱۳۳۴ شمسی در خیابان ۱۵خرداد بنا شد. در این مدرسه که به مدرسه مجتهدی معروف است، از همان ابتدا بر تهذیب نفس و اخلاق اسلامی تأکید میشد و به همین دلیل به یکی از مراکز علوم اسلامی خاص تبدیل شد. این مدرسه دارای کتابخانهای غنی با بیش از ۵۵هزار جلد کتاب تخصصی و مرجع است و هرساله مراسم عمامهگذاری طلاب در آن برگزار میشود. آیتالله خامنهای، رهبرانقلاب، آیتالله جوادی آملی و آیتالله مصباح یزدی از جمله استادان این مدرسه بودهاند.
- مدرسه نظام
دانشگاه افسری امام علی(ع)
مدرسه عالی «صاحبمنصبی قزاقخانه» را امروزه به نام دانشگاه افسری امام علی(ع) میشناسیم که تاسیس آن به سال۱۳۰۰ در تهران بازمیگردد. از سال۱۳۱۴ این مدرسه به دانشگاه افسری تغییر نام داد و به یکی از نخستین دانشگاههای تهران تبدیل شد. این دانشگاه در خیابان امامخمینی واقع است و امروزه با ۴دانشکده تخصصی و یک مرکز مطالعاتی در رشتههایی چون مدیریت دفاعی، مهندسی نظامی، خلبانی، فیزیک و ریاضی، به تربیت افسران میپردازد. شهید سرلشکر علی صیاد شیرازی و سرلشکر سیدعبدالرحیم موسوی، رئیس ستادکل نیروهای مسلح ازجمله فارغالتحصیلان این دانشگاهاند.
- دانشگاهی با هدف تربیت معلم
- دانشگاه خوارزمی
دارالمعلمین مرکزی در سال۱۲۹۸ شمسی با هدف تربیت معلم تاسیس شد و در سال۱۳۱۲ شمسی به دانشسرای عالی یا تربیت معلم تغییر نام داد. از سال۱۳۹۰ و بعد از تغییر رویکرد، ماموریت آموزش و پژوهش دیگر دانشجویان نیز بر دوش این دانشگاه نهاده شد و نام آن هم به «دانشگاه خوارزمی» تغییر کرد. بزرگانی چون محمدعلی رجایی و جلال آلاحمد در این دانشگاه تحصیل کردند. این پردیس دانشگاهی در خیابان مفتح جنوبی قرار دارد و بهدلیل قدمت تاریخی، نزدیکی به مراکز علمی و فرهنگی، و دسترسی آسان به مترو و اتوبوس، یکی از مهمترین مراکز آموزش عالی کشور بهشمار میرود.
- نخستین دانشگاه صنعتی تهران
دانشگاه خواجه نصیرالدین توسی
تاسیس نخستین دانشگاه صنعتی تهران به سال۱۳۰۷ بازمیگردد و اساسنامه آن در سال۱۳۱۸ در مجلس شورای ملی وقت به تصویب رسید؛ درست در جایی که اکنون دانشکده برق این دانشگاه برپاست؛ یعنی در ضلع جنوبشرقی پل سیدخندان، و در سال۱۳۶۷ نامش به دانشگاه «خواجه نصیرالدین توسی» تغییر کرد. این دانشگاه با ۱۱دانشکده به فعالیت خود ادامه میدهد و تلاش میکند تا علاقهمندان به رشتههای فنی مثل رشته برق، مکانیک، عمران و... را پرورش دهد. دکتر محمدرضا عارف، معاون اول رئیسجمهور و دکتر مجمدجواد آذریجهرمی، وزیر پیشین ارتباطات و فناوری اطلاعات ازجمله فارغالتحصیلان این دانشگاهاند.
- دو بال علم و عمل
دانشگاه تهران
تاسیس دانشگاه تهران با آغاز آشنایی جدی ایرانیان با دنیای علم در مغربزمین همراه بود. با اختصاص مبلغی اولیه در حدود ۲۵۰هزار تومان، به علیاصغر حکمت، وزیر معارف پهلوی اول اجازه دادند تا زمین مناسبی برای تاسیس دانشگاه بیابد و پردیس دانشگاه تهران در سال۱۳۱۳ شمسی در مساحتی به وسعت ۲۱هکتار احداث شد. سردر این دانشگاه هم به نماد علمآموزی تبدیل شده؛ سردری که مانند ۲پرنده، بالهایش را برای پرواز در آسمان آگاهی گشوده است. بزرگانی چون پروفسور حسابی و استاد مطهری ازجمله استادان این دانشگاه بودهاند. شهید دکتر مفتح هم از استادان این دانشگاه بود که به افتخارش امروز را روز وحدت حوزه و دانشگاه نامیدهاند.
نظر شما