مطالعات نشان می‌دهد نفت قابل برداشت از بستر این دریا 80میلیارد بشکه است و به‌دلیل شرایط و موقعیت خاص آن تا سال 2020 میلادی برخی کشورهای اروپایی، آسیای شرقی و حتی آمریکا تا 80درصد نیاز نفت و گاز خود را از این دریاچه تامین خواهند کرد.
با توجه به وجود یک‌سوم ذخیره دست‌نخورده عظیم نفتی و گازی در این دریاچه، در دهه‌های آینده دریای خزر یکی از مناطق مهم و استراتژیک مورد نظر بسیاری از ابرقدرت‌ها خواهد بود. اما آنچه که در این میان قابل تامل است، برداشت 4 کشور همسایه دریای خزر از این ذخیره نفتی است، ولی دست روی دست گذاشتن و نظاره کردن ایران نه‌تنها منطقی نیست بلکه نوعی انفعال تلقی می‌شود.
بارها از رسانه‌های جمعی شنیده‌ایم که سکوی نیمه شناورحفاری نفت شمال در دریای خزر به آب انداخته شد و استخراج و اکتشاف نفت به زودی صورت می‌گیرد و به موازات آن بوق و کرنای پالایشگاه نفت در مازندران را به راه انداخته‌ایم، اما همه اینها هنوز روی کاغذ قدرت‌نمایی می‌کند.
کشورهای آذربایجان، ترکمنستان و قزاقستان پس از فروپاشی شوروی سابق بدون هیچ حاشیه‌ای بی‌سرو صدا سرگرم استخراج نفت وگاز شده‌اند. طبق آمارهای موجود میزان استخراج آنها هر روز هم افزایش می‌یابد و متأسفانه نهاد و سازمانی هم نیست که بر برداشت آنها نظارت کند.
کمتر کسی است که نداند منابع زیرزمینی برای هر کشوری براساس خطوط مرزی تعبیه نشده است که ما دلمان خوش باشد هرکس سهم خود را برمی‌دارد؛ بلکه سفره‌های زیرزمینی به‌صورت یکپارچه بوده و هر چقدر کشورهای همسایه خزر از آن برداشت کنند به همان نسبت سهم ما کم می‌شود.
سال‌هاست که بحث سهم ایران و کشورهای همسایه از دریای خزر ادامه دارد، در حالی که آن کشورها مشغول کار خود هستند و ما فقط در مرحله چانه‌زنی هستیم و دل ما به قرارداد سال‌های 1921و 1940 خوش است؛ قراردادی که متأسفانه همسایه‌های شمالی برای آن ارزشی قائل نیستند.
طبق قرارداد‌های فوق که بین ایران و شوروی سابق بسته شده، براستفاده مشاع دو کشور از دریای خزر تاکید شده است و به گفته کارشناسان حقوقی هر دو کشور باید به اندازه مساوی یعنی 50 درصد از دریای خزر سهم ببرند اما مشکل از آنجایی شروع شد که شوروی فروپاشید و همسایگان دریای خزر از 2کشور به 5کشور رسیده و سهم خواهی این کشورها زیاد شده است و آنها نه‌تنها به سهم 50 درصدی ایران قانع نیستند بلکه معتقدند که سهم ایران از 20 درصد نیز کمتر است.
با یک حساب سرانگشتی ارزش نفتی که این 3 کشور از دریای مازندران برداشت می‌کنند، نزدیک به 190 میلیون دلار در روز است؛ مبلغی که یک‌سوم آن نه‌تنها می‌تواند 3 استان شمالی کشور را آباد سازد، بلکه کل کشور نیز از این منابع برخوردار خواهند شد.
شاید بدترین کار و گناه این باشد که ما مدام دفع‌الوقت می‌کنیم و برخی ملاحظات باعث می‌شود که زیان‌های جبران‌ناپذیری را متحمل شویم.
* عضو شورای شهر زیراب سوادکوه
