به گزارش همشهری آنلاین، برخی مقنیان معتقد بودند در زمانهای بسیار قدیم، شخصی به نام طاهر که دارای قدرتی خاص بوده، به دیوها دستور داده چاهی حفر و آن را بسیار عمیق کنند. نکته جالب درباره روایتهای نام گناباد هم وجود دارد که یکی از آنها به همین ماجرای دیوها برمیگردد. میگویند چون گُن به معنای دیو است و به این دلیل که دیوها یا همان جنها قناتها را ساختهاند و به شهر آبرسانی کردهاند نام شهر را گناباد گذاشتهاند.
مدیر پایگاه جهانی قنات قصبه گناباد که در سالهای گذشته به عنوان سرگروه پرونده قناتهای ایرانی در اجلاس یونسکو به عنوان بیستمین اثر جهانی ایران در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده است به همشهری میگوید: «قنات قصبه گناباد به عنوان قدیمیترین و عمیقترین قنات جهان یکی از شاخصترین آثار مهندسی آبی در تاریخ بشریت بهشمار میرود. این قنات به دلیل داشتن دو ویژگی منحصربهفرد عمق بیش از ۳۳۰ متر و قدمت حدود ۲۵۰۰ ساله در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.»
حمیدرضا محمودی با بیان اینکه مطالعات آزمایشگاهی و یافتههای باستانشناسی از جمله ابزارهای حفاری، سفالینهها و آزمایشهای کربنسنجی، قدمت این قنات را به دوره هخامنشیان نسبت میدهند، میافزاید: «عمق مادرچاه قنات قصبه از ارتفاع برج ایفل نیز بیشتر و این موضوع نشاندهنده عظمت و پیچیدگی ساخت آن در دوران باستان است. شیب این قنات یک در هزار و ساخت چنین قناتی در آن دوره، یک نوآوری بی نظیر محسوب میشده است.»
او از دیگر ویژگی های منحصر به فرد قنات قصبه به استفاده از چرخ دوسر در فرآیند حفاری اشاره و اظهار میکند: «این ابزار باعث افزایش سرعت کار و حفظ تعادل در انتقال سطلها شده است. همچنین روش حفاری سرکولی یا دلیلزنی که از پایین به بالا انجام میشود، امکان دسترسی به آبهای ژرف را فراهم کرده و از تاثیر عوامل جوی جلوگیری میکند. این روش بسیار خطرناک و نیازمند مهارت و دقت بالا بوده است.»
مدیر پایگاه جهانی قنات قصبه گناباد معتقد است برای حفاظت از این میراث جهانی، سه نهاد اصلی شامل وزارت نیرو (در حوزه کیفیت آب)، جهاد کشاورزی (در زمینه مرمت و لایروبی سازه) و اداره میراث فرهنگی (در حوزه گردشگری و حفاظت از میراث ناملموس) همکاری دارند.
محمودی توضیح میدهد که در سالهای اخیر، مرمت و لایروبی به طول ۱۲ کیلومتر توسط جهاد کشاورزی و هیئت امنای قنات انجام و منجر به افزایش دبی آب تا حدود ۲۰ لیتر در ثانیه شده است.
مدیر پایگاه جهانی قنات قصبه گناباد یادآور میشود: «از سال ۱۳۹۲، پایگاه میراث جهانی قنات قصبه در استان شکل گرفته و اقدامات اجرایی متعددی در سایت آغاز شده است. این اقدامات شامل احداث پلکان های ورودی، زیرساخت های الکتریکی، پارکینگ به وسعت ۴ هزار و ۵۰۰ متر مربع، فنس کشی، برج های نوری، سیستم های صوت و نور و پایش شبانه روزی است.»
محمودی اضافه می کند: «همچنین طرح حلقه گردشگری قنات قصبه به طول ۲.۷ کیلومتر مصوب شده و در حال اجراست. اخیرا نیز طرح جامع مدیریت و گردشگری قنات توسط دانشکده پردیس هنرهای زیبای دانشگاه تهران در دست تهیه است که یکی از مهمترین مطالعات در حوزه آثار جهانی محسوب میشود.»
قصبه گناباد، قناتی شگفت انگیز در جهان است.
نظر شما