با نگاهی به فضای موجود انتخاباتی و وضعیت گروه ها، تفکرات و سلایق مختلف سیاسی به این نکته پی می‌بریم، که همه گروه‌ها اعم از اصولگرا و اصلاح طلب به طور جدی وارد این عرصه شده و هر کدام قصد دارند گوی سبقت را از رقیب بربایند و به همین منظور هر کدام تغییراتی را در نگرش‌های خود نسبت به موضوع انتخابات شوراها ایجاد کرده‌اند.
هر دو جریان سیاسی عمده کشور بر لزوم اتحاد و همگرایی در بین نیروهای خود تاکید دارند و برای رسیدن به‌این همگرایی ائتلاف‌هایی را نیز تشکیل داده‌اند که با نزدیک شدن به انتخابات تشکیل این ائتلاف‌ها نیز روند صعودی را طی میکند.
گروه‌هایی که درون نظام بوده و به قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران التزام دارند این اصل عقلی را پذیرفته‌اند که انقلاب اسلامى‌ایران که بر مبناى آموزه‌هاى اسلامى در چارچوب هدف سلبى خود با استبداد و خودرأیى فرمانروایان به مبارزه برخاست و تحقق مشارکت عمومى مردم در تعیین سرنوشت‌شان را به عنوان یک هدف ایجابى برگزید به اصل ارزشمند شورا نیز توجه جدی دارد.
قانون اساسى جمهوری اسلامی‌‌ایران در جایی که بر انتخابات به عنوان شیوه اداره کشور تاکید دارد به موازات آن بر اصل شوراها به عنوان نماد حاکمیت مردم تاکید دارد.
اصل هفتم قانون اساسی نیز شوراهای اسلامی شهر و روستا را از ارکان تصمیم‌گیرى و اداره امور کشور ذکر کرده است.
در اصول یکصد تا یکصد و ششم قانون اساسی جمهوری اسلامی‌‌ایران وظایف، چگونگى انتخاب و سایر مسائل مربوط به شوراها مشخص شده است.
با توجه به‌اینکه شوراها نماد حرکت جمعی و دمکراسی است کسانی هم که برای عضویت در آن داوطلب میشوند باید نگاه خود را بر اساس حرکت جمعی شکل داده و الزامات آن را نیز شناخته و به آن التزام داشته باشند. علاوه بر اهمیت موضوع شوراها به عنوان یک نهاد جمعی اصل رعایت اخلاق انتخاباتی نیز برای کسانی که داوطلب عضویت در شوراها هستند و حامیان آنها یک ضرورت محسوب میشوند.
بهره گیری از شیوه‌های غیرمعمول انتخاباتی و اقدام به تخریب و بیان نقاط ضعف رقیب به جای ذکر نقاط قوت خود مسأله‌ای است که بعضاً در این ایام نمود بیشتری پیدا میکند که تجربه‌های گذشته نشان می‌دهد این اقدامات کمتر اثربخش بوده و نتیجه عکس را به دنبال دارد.
مهم این است که گروه‌های منتسب به اصولگرایان و اصلاح طلبان در‌این دوره از انتخابات شوراها با جدی گرفتن رقابت در این انتخابات به سمت رفتار معقول و منطقی انتخاباتی پیش می‌روند که شکل گرفتن ائتلاف‌ها و تشکل‌های جدید خود نشان از این امر دارد.
کسانی که داوطلب عضویت در شوراهای اسلامی شهر و روستا هستند باید با دقت نظر در روند شکل گیری شوراها و نقش آن در یک حکومت دمکراتیک خود را برای مقابله با برخی تفکرات که شاید فعالیت شوراها را برنتابند آماده کنند.
تأسیس شوراها قدرت بخشى از نهادهایى که در نبود شوراها وظایف آنها را برعهده داشته‌اند را کاهش داده است و این مسأله نوعی چالش حفظ قدرت بین این سازمانها از یک سو و شوراها براى کسب قدرت واقعى از سوى دیگر را باعث شده است. منتخبان مردم در دوره سوم شوراهای اسلامی شهر و روستا باید نهادینه کردن جایگاه شوراها و حرکت بر محور قانون را سرلوحه اقدامات خود انجام دهند.
همیارى و همگامى مردم با شوراها نیز خود نیازمند فراهم بودن بسترهاى مناسب فرهنگى و اجتماعى است و فراهم نمودن این بسترها نیز بیش از هر چیز بر عهده خود شوراهاست.
با آغاز روند برگزاری انتخابات دوره سوم شوراها و ثبت نام داوطلبان و فعالیت هیأت‌های اجرایی برای بررسی صلاحیت داوطلبان گروه‌های مختلف اجتماعی و سیاسی مواضع مختلفی را اعلام کردند.
در حالی که برخی معتقد بودند هیأت‌های اجرایی به طور گسترده‌ای اقدام به رد صلاحیت داوطلبان کرده‌اند در مقابل گروه‌هایی نیز اعتقاد دارند که در این دوره از انتخابات شوراها کشور آرام‌ترین روند برگزاری انتخابات را طی میکند.
در این بین نقش و وظیفه هیأت‌های نظارت خود می‌تواند تعادلی را در بین گروه‌های مختلف‌ایجاد کرده و انگیزه را برای افزایش مشارکت مردم فراهم آورد.
حسین فدایی نماینده تهران و رئیس هیأت مرکزی نظارت بر انتخابات شوراها در گفت‌وگویی با همشهری تاکید کرد که مبنای فعالیت هیأت‌های نظارت نص صریح قانون خواهد بود و به هیچ عنوان از موازین قانونی تخطی نخواهد شد.
دو دوره از برگزاری انتخابات شوراها گذشته و تا کنون تجربیاتی در این خصوص کسب شده است ارزیابی شما از نحوه نظارت بر شوراها در دوره سوم که توسط مجلس هفتم صورت می‌گیرد نسبت به دو دوره گذشته چیست؟
- هیأت نظارت مجلس با مشارکت همه نمایندگان محترم در سراسر کشور در حال دنبال کردن این وظیفه است. مبنا و شاخص نظارت هم آنچه در قانون آمده است. در مورد دوره اول و دوم که چه گذشته و چگونه عمل شده اطلاع دقیقی ندارم اما آنچه که از دوستانی که تجربه داشته‌اند جویا می‌شویم این است که هیأت نظارت در این دوره منصفانه‌تر عمل میکند.
هیأت‌های نظارت اقدامات خود را بر اساس ضوابط قانونی ساماندهی کرده و هیچ اقدامی را خارج از چارچوب قانون انجام نمی‌دهند. البته کلیت کار به‌این صورت است اما ممکن است در یک شهر یا استانی هیأت‌های اجرایی و نظارت اشکالاتی داشته باشند این امری طبیعی است. به عقیده ما برآیند کلی کار اجرا و نظارت بر انتخابات شوراها فرآیندی مثبت و قابل قبول است.
گفته می‌شود که در این دوره از انتخابات شوراها هیأت‌های اجرایی و نظارت سعی کرده‌اند به نص قانون عمل کنند به عقیده شما رفتار این هیأت‌ها به گونه‌ای بوده است که مشارکت مردم در انتخابات را افزایش دهد؟
- اگر مسئولان واقعاً قانونگرایی را لحاظ کرده و مبنای همه رفتارهای خود را قانون قرار دهند این اعتماد در مردم به وجود می‌آید که مسئولان خارج از تعلقات قومی و فامیلی و محلی در حال فعالیت هستند.
نفس ایجاد این اعتماد بین مردم باعث ایجاد انگیزه و افزایش مشارکت مردم در انتخابات خواهد بود. اگر برخوردها سلیقه‌ای باشد و هر کس بنا بر مصالح گروهی و جناحی خود عمل کند این اقدام منجر به سلب اعتماد مردم می‌شود. همه می‌دانند که سلب اعتماد مردم انگیزه آنان را برای حضور گسترده در انتخابات از بین می‌برد.
برخی از نمایندگان مجلس به بحث تجمیع انتخابات تاکید دارند و حتی برخی در این دوره قصد داشتند که در طرحی مسأله تجمیع انتخابات شوراهای دور سوم با انتخابات ریاست جمهوری دوره یازدهم را مطرح کنند نظر هیأت نظارت در این زمینه چیست؟
- لایحه تجمیع انتخابات لایحه دولت است و در دستور کار است. نفس‌اینکه ما باید هر سال انتخابات برگزار نکنیم که دچار مشکلاتی شویم و بتوانیم این موضوع را هر دو سال یکبار برگزار کنیم مورد قبول اکثریت مسئولان کشور است.
