به گزارش همشهری آنلاین ضرباهنگ انجام کاوشها از اردیبهشت و پس از بازدید رئیس جمهوری از این محوطه تاریخی شتاب گرفته و ۲.۴ هکتار از اراضی آن آزادسازی شدهاست.
بهرام آجرلو، سرپرست کاوش و رئیس دانشگاه هنر تبریز به همشهری میگوید که با پایان فصل پنجم کاوشها تا ۴ ماه آینده، مرمت و احیا آغاز میشود و نوروز ۱۴۰۵ مجموعه تاریخی ربع رشیدی میزبان گردشگران خواهد بود. پرونده ثبت جهانی نیز در حال تکمیل و پیگیری است.
- بیشتر بخوانید: بمب ساعتی میراث جهانی تبریز | راهکار کارشناسان چیست؟
قدیمیترین موقوفه ایران
در اهمیت و قدمت مجموعه ربع رشیدی همین کافی است که بدانیم به دستور خواجه رشیدالدین فضلالله همدانی، مورخ و پزشک ایرانی در اواخر قرن هفتم مصادف با دوره ایلخانیان درست مثل یک شهر کوچک با معماری ایرانی ساخته شد؛ شهری که مدرسه، مسجد، کتابخانه، مهمانسرا، حمام، دارالایتام، بیمارستان و هر آنچه را یک شهر میخواهد داشت. ربع رشیدی هم به معنای سرای رشیدی یا شهرک رشیدی است که در زمان خودش ۳۵هزار واحد مسکونی، ۱۵۰۰ مغازه، حمام، کارخانههای نساجی، رنگرزی، کاغذسازی و ضرب سکه بود و جمعیتی بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر در آن زندگی میکردند.
در بین کتابهای تاریخ از این مجموعه به عنوان نخستین دانشگاه جهان و قدیمیترین موقوفه ایران یاد میشود. خواجه رشیدالدین فکر تامین هزینههای را هم با وقف املاک در ایران، افغانستان، گرجستان و آبادیهای دیگر کردهبود. این مجموعه در اوایل قرن هشتم و بعد از مرگ خواجه رشیدالدین به غارت و ویرانی کشیده شد و امروزه از این بنا آثار اندکی در تبریز باقی ماندهاست.
سرپرست کاوش مجموعه ربع رشیدی و رئیس دانشگاه هنر تبریز به همشهری میگوید که طبق بررسیها این مجموعه ۱۰۰ هکتار وسعت داشته و بعد از ویرانی فقط ۱۳ هکتار باقیمانده. بهرام آجرلو ادامه میدهد: «سال ۱۳۵۴ با ثبت ملی این اثر نسبت به تملیک و آزادسازی اقدام شد، اما در دهه ۱۳۶۰ اراضی دوباره تحت مالکیت اشخاص رفت و در دهه ۱۳۷۰ دوباره موضوع آزادسازی مطرح و کاوشها از سال ۱۳۹۸ آغاز شد که به دلیل همهگیری کرونا با وقفه روبهرو شد.»
با از سرگیری کاوشها به تازگی ۲.۴ هکتار از اراضی آزادسازی شدهاست.
کشف کاشیکاری از قرن هشتم
سرپرست کاوش مجموعه ربع رشیدی میگوید که مهمتر از کاوش، حفاظت و مرمت آثار مکشوفه است. بهرام آجرلو ادامه میدهد: «تا کنون ۵فصل برای کاوشها در نظر گرفته شده و کاوشهای فصل پنجم که هماکنون در دست انجام است تا پاییز ۱۴۰۴ طول میکشد. در این فصل کاشیکاری از قرن هشتم هجری کشف شد. در زمستان ۱۴۰۳ یکی از برجهای این مجموعه که حتی در نقشهها هم نبود، شناسایی شد. مطالعات روی آب انبار و سیستم آبرسانی این مجموعه هم در دست کاوش است.»
او با بیان اینکه با پایان کاوشهای فصل پنجم، این مجموعه در اختیار ستاد نوروزی قرار میگیرد، میگوید: «قبلا این مجموعه بازدید عمومی نداشت و فقط در نوروز و با هماهنگی، بازدید محدودی انجام میشد.» احمد حمزهزاده، مدیرکل میراث فرهنگی آذربایجان شرقی نیز خبر داده که برای حضور گردشگر طراحی مسیر مناسب و تامین زیرساختهای گردشگری نیز انجام خواهد شد.
در مسیر ثبت جهانی
اهمیت آزادسازی عرصه و حریم این مجموعه دست کمی از کاوشها ندارد. سرپرست کاوش ربع رشیدی میگوید که برای تکمیل پرونده ثبت جهانی در یونسکو ، حتما باید عرصه و حریم مجموعه آزادسازی شدهباشد. بهرام آجرلو ادامه میدهد: «ربع رشیدی میتواند قطب گردشگری تبریز شود و بر رونق گردشگری واقتصادی محلههای اطرافش تاثیر بگذارد. این در حالی است که این مجموعه در محور گردشگری بافت تاریخی تبریز ثبت نشدهاست.»
- بیشتر بخوانید:ربع رشیدی در نوبت ثبت جهانی
نظر شما