شهری که ساعت و هوا و موقعیت آن روزانه در تمام جهان هم‌ردیف پایتخت کشورهای آسیایی و اروپایی اعلام می‌شود. شهری که مردمانی از هر گوشه کشور را گردهم آورده تا منافعی مشترک را در کنار یکدیگر دنبال کنند، اما رسیدن به این هدف مشترک از مسیری می‌گذرد که این روزها حسابی شلوغ است و گلوگاه‌هایش تنگی‌نفس گرفته‌اند. گفته بودیم تا چشم بر‌هم بزنید، طرحی اجرا خواهد‌شد که احوال این راه‌ها را تغییر خواهد‌داد. حالا باید کم‌کم چشم‌ها‌ی‌تان را باز کنید.حال‌و‌هوای تهران تغییر خواهد‌کرد.
سال‌ها و ماه‌ها و روزها یکی پس از دیگری می‌آیند و گاه از گذر زمان آن‌چنان خشنودیم که پیری و فرسودگی را از خاطر می‌بریم. انگار همین دیروز بود که لایحه‌ای با مضمون هدفمندکردن یارانه‌ها راهی مجلس شورای اسلامی شد. طرحی که بارها از سوی مجالس دوره‌ها‌ی مختلف با هزاران علت از جمله فراهم نبودن زیرساخت‌ها از سوی نمایندگان مورد‌مخالفت قرار گرفت.
اما بالاخره این طرح در مجلس هشتم شورای اسلامی از سوی دولت دهم به تصویب رسید تا به قول نمایندگان مجلس، اقتصاد کشور زیر تیغ جراحی برود. گرچه بیمار این جراحی را بدون بیهوشی و اتفاقا در هوش کامل باید تحمل کند، اما به گفته جراحان، این جراحی اقتصاد بیمار کشور را درمان خواهد کرد.
البته ناگفته نماند، مهم‌ترین عضو مورد‌جراحی، بخش حامل‌ها‌ی انرژی است که در صورت آزاد شدن قیمت انرژی، درآمد حاصله از کل بودجه‌ها‌ی جاری و عمرانی کشور بیشتر خواهد‌بود. حال این‌که چنان‌چه شاهدید و البته روزانه در ازدحام نفس‌گیر مترو و صف‌ها‌ی طولانی اتوبوس وکرایه‌ها‌ی ناموزون تاکسی با این موضوع درگیر هستید، حوزه‌ها‌ی تابعه این عضو شدیدا بیمار، با مشکلاتی بس دشوار درگیرند.
همان‌طور که می‌دانید و می‌دانیم مهم‌ترین مصرف انرژی در حوزه سوخت خودرو است و مهم‌ترین تاثیرات آزادسازی قیمت انرژی شامل حال حوزه حملونقل خواهد‌بود، با این حال نمایندگان موافق و حتی مخالف اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها و آزادسازی قیمت انرژی، اجرای این لایحه را برای کشور ضروری دانسته و از سوی دولت متعهد شده‌اند که درآمدهای حاصله واقعی شدن قیمت سوخت، صرف توسعه خطوط مترو و ناوگان حملونقل عمومی به‌خصوص در پایتخت کشور شود.
تک‌سرنشین‌ها حذف می‌شوند
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس هشتم که حسابی اقتصادی فکر می‌کند، معتقد است، مزیت آزاد شدن حامل‌ها‌ی انرژی برای تهرانی‌ها کاهش نسبی ترافیک است، زیرا در صورت واقعی شدن قیمت سوخت، اتومبیل‌ها‌ی تک‌سرنشین از حرکت می‌ایستند و غالب مردم به سوی حملونقل عمومی روانه می‌شوند.
البته به نظر او، شبکه حملونقل کلان‌شهر تهران هنوز آمادگی پذیرش این تعداد مسافر را ندارد و تنها راه چاره اعتبارات است. فتحی‌پور می‌گوید: «همه مشکلات زیر سر اعتبارات است و حملونقل دست هر کسی باشد باید پول کافی داشته‌باشد».
او که عاقبت تهران را پارکینگی عمومی می‌بیند، آلودگی محیط‌زیست، مصرف چند‌برابر سوخت، آلودگی صوتی و صدها مشکل دیگر را نشات‌گرفته از معضل ترافیک می‌داند و عامل این مشکل را محدودیت‌ها‌ی قانونی و شماره‌گذاری روزانه هزار اتومبیل. البته نایب‌رییس کمیسیون اقتصادی از تصویب اعتبار دو‌میلیارد دلاری برای ساخت مترو خبر می‌دهد و توضیح می‌دهد:
«حملونقل عمومی تهران وابسته به مترو است و ساخت مترو نیاز به پول دارد. بنابراین برای میزبانی از تبعات آزاد شدن قیمت انرژی باید ساختار حملونقل عمومی را مهیا کنیم که این موضوع تنها با اختصاص اعتبار میسر می‌شود. کاری که در این برهه از دست مجلس بر‌می‌آید نیز اختصاص بودجه مستقیم از صندوق ذخیره ارزی به مترو است».
شهرداری آماده باشد
اما شکور اکبرنژاد، بخش اعظمی از تبعات اجرای لایحه هدفمند شدن و آزاد شدن قیمت انرژی را متوجه شهرداری‌ها از جمله شهرداری تهران می‌داند و به همشهری‌مسافر می‌گوید: «در صورت اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها، درآمدهای شهرداری‌ها که از طریق مردم تامین می‌شود، کاهش پیدا‌می‌کند و در مقابل هزینه‌ها‌یی که باید انجام بدهند، افزایش پیدا می‌کند.
این در حالی است که درآمدهای حاصل از اجرای این پروژه در اختیار دولت قرار می‌گیرد و شهرداری هم‌چون گذشته باید از دولت کمک دریافت کند. حملونقل عمومی در حوزه شهرداری‌ها‌ست و شبکه حملونقل کلان‌شهر تهران با وجود روزانه بیش از 11میلیون سفر نیاز به امکانات بسیار زیادی دارد».
بنابراین به اعتقاد این عضو کمیسیون اجتماعی مجلس هشتم، اگر تدابیر و راهکارهای مناسبی برای اجرای این طرح و کنترل تبعات آن نیندیشیم، با مشکل مواجه خواهیم‌شد. به گفته اکبرنژاد، کل بودجه جاری و عمرانی کشور کمتر از هزینه حامل‌ها‌ی انرژی است و اگر این لایحه اجرا نشود، در دراز‌مدت کشور تحمل این هزینه را نخواهد‌داشت.
از طرفی سازندگان و صنعتگران به دلیل ارزان بودن هزینه سوخت از تکنولوژی‌ها‌ی پیشرفته برای جایگزین کردن سوخت بنزین یا کاهش مصرف سوخت اتومبیل‌ها بهره نمی‌جویند». این نماینده مجلس معتقد است، در صورت اجرای لایحه شهرداری تهران هم باید منتفع شد تا کمبودها و مشکلات حملونقل عمومی را حل کند.
دولت متعهد شده است
هر اتفاقی می‌تواند نتیجه خوب یا بد داشته‌باشد. به نظر ناصری‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی نیز آزاد شدن قیمت انرژی باعث صرفه‌جویی در درآمدهای کشور می‌شود، در صورتی که این درآمدها صرف توسعه حملونقل عمومی و در ر‌أس آن مترو شود.
این نماینده مجلس که تاثیرات لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها را مثبت می‌خواند، نحوه مصرف سوخت در ایران را با دیگر کشورها مقایسه می‌کند و می‌گوید: «در کشورهایی که هزینه انرژی بالاست، صنعتگران نیز می‌کوشند تا بازدهی محصولات خود را از هزینه‌ها بالاتر ببرند، اما در کشور ما که هزینه‌ها‌ی سوخت پایین است، صنعتگران هیچ تلاشی نمی‌کنند و محصولات پرهزینه و کم‌بازده تولید می‌کنند.
در‌حال‌حاضر بیشترین مصرف انرژی در صنعت خودرو بوده و امید است با اجرای این لایحه نواقص صنعتکاران نیز برطرف شود». ناصری‌نژاد هم‌چنین از تعهد دولت برای هزینه درآمدهای حاصله از اجرای لایحه هدفمند کردن یارانه‌ها در توسعه ناوگان حملونقل عمومی و به‌خصوص مترو خبر داده و می‌گوید:
«دولت به مجلس و مردم متعهد شده تا درآمد حاصله از آزادسازی انرژی را در بخش سرمایه‌گذاری و توسعه ساختار حملونقل عمومی هزینه کند. اگر دولت به تعهدات خود درست عمل کند، فشارها و مشکلات ناشی از اجرای این طرح جبران خواهد‌شد».
قیمت‌ها آرام‌آرام ،بالا می‌رود
نماینده مردم زاهدان معتقد است، مهم‌ترین هدف هدفمند کردن یارانه‌ها آزادسازی قیمت حامل‌ها‌ی انرژی است. به نظر پیمان فروزش، طرح تحول اقتصادی می‌تواند قشر آسیب‌پذیر جامعه را با بحران مواجه کند که این امر نیازمند مدیریت قوی در اجرای طرح است. با واقعی شدن قیمت سوخت، مردم به حملونقل عمومی روی می‌آورند و این اتفاق نیازمند فراهم شدن زیرساخت‌ها‌ست.
به‌همین‌خاطر فروزش می‌گوید: «حساسیت‌ها‌ی طرح باعث شد تا برای تصویب هر ماده با دقت، عمل کرده و تمامی جوانب را بررسی می‌کنیم». نماینده مردم اردبیل هم که این طرح را تحولی اقتصادی می‌داند، در این باره می‌گوید: «طرح هدفمند کردن یارانه‌ها با 188ر‌أی موافق از سوی نمایندگان مورد‌تایید قاطع قرار گرفت و بررسی آن نیز با حساسیتی خاص از سوی نمایندگان انجام‌شد».
او تنها کمک مجلس برای پیشگیری از تبعات آزادسازی قیمت انرژی را شیب پنج‌ساله دانسته و می‌گوید: «طی لایحه دولت، قرار بود واقعی شدن قیمت انرژی طی 3سال انجام شود که البته به اعتقاد خود دولت، این اتفاق در یک‌سال نتیجه بهتری می‌داد، اما نمایندگان مجلس با بررسی طرح، تصمیم گرفتند شیب اجرای این ماده را افزایش دهند و به این ترتیب آزادسازی قیمت انرژی در 5سال انجام خواهد شد».
همشهری مسافر
