به گزارش همشهری آنلاین سوگواری اهالی اردبیل با برپایی آیین شمعگردانی در روز نهم محرم، از رسوم قدیمی این خطه است که بسیاری از مشتاقان را برای حضور در این مراسم به اردبیل میکشاند؛ آیینی که در فهرست آثار ناملموس ملی به ثبت رسیدهاست.
شمع پایلاماق
شمعهای روشن در گوشه و کنار شهر اردبیل نشان میدهد که مراسم شمعگردانی یا به زبان ترکی «شمع پایلاماق» آغاز شدهاست؛ مراسمی که از عصرتاسوعا شروع میشود و تا غروب آفتاب ادامه دارد.
حسن یوسفی، باستانشناس دوره اسلامی و ساکن اردبیل، درباره قدمت این مراسم به همشهری میگوید: «از جمله شاخصههای مهم فرهنگی مذهبی شهر اردبیل همزمان با محرم آیین و مراسم شمعگردانی یا شمع پایلاماق است. این آیین سنتی قدمت دیرینه دارد و بخشی از نمادهای آیینی اخلاص و عشق بیکران و ارادت مردم حسینی شهر اردبیل قلمداد میشود. قدمت آن به زمانی برمیگردد که مراسم محرم و عزاداری برای سید و سالار شهیدان در ایران پا گرفت.» عزاداری به رسم شمعگردانی به شکل گروهی انجام میشود.
حسن یوسفی، باستانشناس دوره اسلامی، در توضیح این مراسم میگوید: «عزاداران معمولا به صورت گروهی ۴۱ مسجد یا محل شمعگذاری را با پای پیاده طی میکنند و در هر یک از این محلها شمعی را روشن میکنند. در گذشته شمعگردانان معمولا کیفی به دوش داشتند که از محصولات صنایعدستی این منطقه و از جنس گلیم یا جاجیم بوده و شمعهای نذری را داخل آن میگذاشتند.»
۴۱ منزل به یاد شهدای کربلا
انتخاب محل شمعگذاری متغیر است و هر فردی با توجه به محل سکونت خود و مساجد نزدیک، ۴۱ محل را انتخاب میکند تا به آنجا برود و شمعی روشن کند. حسن یوسفی، باستانشناس دوره اسلامی در توضیح بیشتر میگوید: «در ارتباط با فلسفه این سنت معنوی باید تاکید شود که در این ایام خاص دستههای عزاداری عاشقانه پای پیاده و بدون کفش از میان کوی و برزن و خیابانهای بافت کهن شهر اردبیل به سوی مقصد اصلی مساجد کرده به مساجد روشنایی هدیه میکنند. شمعها با نیت خاص و در خقیقت نذری است برای برآورده شدن نذر یا شفاعت از طرف عاشق اهل بیت در مساجد قرار داده میشود.»
بزرگان و ریش سفیدان میگویند که دلیل روشن کردن شمع در ۴۱ محل به وقایع بعد از روز عاشورا برمیگردد. عزاداران اردبیلی ۴۱ شمع را به یاد ۴۱ منزلی که اسرای کربلا در مسیر شام و در تاریکی طی کردند روشن میکنند.
سوگواری بانوان در بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی
طی کردن مسیر با پای پیاده در کوی و برزن شهر با شعایر مذهبی خاص همراه است. باستانشناس دوره اسلامی میگوید: «وقتی آفتاب غروب میکند در بیشتر مساجد مردم و دستههای عزاداری دور هم جمع میشوند و در کنار شمعهای روشن دعا و فاتحه میخوانند.» بانوان هم در روز تاسوعا و در کنار مراسم شمعگردانی، رسمی دیگر هم به جا میآورند.
حسن یوسفی درباره این رسم میگوید: «بانوان با لباسهای عزاداری سیاه رنگ در مرکز ثقل این مراسم یعنی بقعه شیخ صفیالدین اردبیلی مخصوصا سقاخانه حضرت ابوالفضل(ع) دور هم جمع شده و با روشن کردن شمع، طلب شفاعت و برآوردن شدن نذر خود میکنند.»
بیشتر بخوانید:
تعزیه ای به قدمت ۴ قرن | تعزیه مشهوری که در سریال شب دهم هم خوانده شد
نظر شما