فیلم‌سازی که اولین اثرش، «بوتیک»، با اقبال تماشاگران و منتقدان روبرو شد و این فیلمش نیز توانست سیمرغ بلورین فیلم منتخب تماشاگران، سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای «لیلا حاتمی» و دیپلم افتخار بهترین فیلمنامه اول و دوم را از بیست و هفتمین جشنواره فیلم فجر دریافت کند.
«بی‌پولی» در حالی در باشگاه فیلم تهران و فرهنگسرای ارسباران به نمایش و نقد گذاشته شد که تنها چند روز با اکران عمومی‌اش فاصله داشت. در جلسه نقد و بررسی فیلم که با حضور عده زیادی از تماشاگران برگزار شد، حمید نعمت‌الله و کارگردان، «مصطفی شایسته» ¨تهیه‌کننده و «اعلایی» ¨عضو شورای مرکزی انجمن منتقدان حضور داشتند.
شایسته در ابتدای جلسه، در مورد چگونگی انتخاب این فیلمنامه گفت: «آشنایی من و همکاری‌ام با آقای نعمت‌الله به فیلم «بوتیک» و سال 1380 مربوط می‌شود. نتایج بسیار خوب و موفقیتی که فیلم هم در زمینه فرهنگی و هم در زمینه اقتصادی به دست آورد من را به عنوان تهیه‌کننده متقاعد کرد که پیگیر همکاری مجدد با سازنده این فیلم باشم.
فکر می‌کنم آقای نعمت‌الله هم به این همکاری مجدد بی‌میل نبودند. وقتی فیلمنامه «بی‌پولی» را به من دادند، با توجه به شناختی که از ایشان و سینمای خاصشان داشتم، به سرعت پذیرفتم که تهیه‌کننده آن باشم. بنابراین، همان تیم 3 نفره‌ای که در ساخت «بوتیک» شریک بروم «بی‌پولی» را شروع کردم.»
حمید نعمت‌الله هم درباره فیلمنامه این فیلم و نگارش آن که محصول کار 2 نفره او و «هادی مقدم‌دوست» است، گفت: «این فیلمنامه کاری مشترک بود و پردازش نهایی‌اش هم 2 نفره انجام شد.
درست است که به عنوان کار دوم و به دنبال توقعی که «بوتیک» ایجاد کرده بود حساسیت زیادی روی این کار داشتم، ولی فکر می‌کنم اگر کار سوم و چهارم هم پیش بیاید، باز همین حساسیت را خواهم داشت و تمام سعی‌ام را خواهد کرد تا کار خوبی باشد.» اعلایی، منتقد، نیز درخصوص این هم گفت:
«وقتی «بی‌پولی» درجشنواره به نمایش درآمد، من مجری نشست نقد و پرسش و پاسخ آن بودم. هیچ واکنش منفی به این فیلم در آن جلسه از سوی منتقدان نشان داده نشد، طوری که انتهای جلسه، «بهرام رادان» از منتقدان پرسید: «واقعاً هیچ نقدی روی فیلم ندارید؟» در آن جلسه، هیچ‌کس مسئله جدی‌ای را مطرح نکرد.
من جانبدارانه به فیلم نگاه نمی‌کنم، ولی خیلی کم می‌توان ایرادی به این فیلم گرفت. معمولاً بعد از ساخت 5 ـ 6 فیلم می‌شود مؤلفه‌های مشترک کارگردان را در آنها تشخیص داد، ولی آقای نعمت‌الله در فیلم دومش به مؤلفه‌های مشترک رسیده. با اینکه داستان در فیلم‌های او اهمیت دارد و دیده می‌شود، یعنی آغاز و میانه و پایان دارد، با نگاهی دقیق‌تر، به نظرم، فیلم‌های ایشان کمتر به داستان متکی است.
اولویت با موقعیت‌های پازل‌گونه است. حتی با اینکه داستان وجود دارد و بدون نقص هم بیان می‌شود ارجحیت با این موقعیت‌هاست. شخصیت‌های فیلم‌های حمید نعمت‌الله خاصند. در فیلم‌های او آسیب‌شناسی رفتاری و مسائل بومی مطرح می‌شوند.» با توجه به نزدیک بودن نوبت اکران فیلم طبیعی بود که در مورد پیش‌بینی از استقبال مخاطب از تهیه‌کننده فیلم سؤال شود.
مصطفی شایسته در جواب این سؤال گفت: «با توجه به نمایش اولیه فیلم در جشنواره، بازخوردهای خوبی که از سوی مخاطب داشت و فیلم منتخب تماشاگران شناخته شد و نیز سالن‌های نمایش فیلم در آن جشنواره، امیدوارم استقبال خوبی از آن شود. دلیل ساخت این فیلم مسائل فرهنگی، ارزش‌های موجود در فیلمنامه آن و کارنامه سازنده‌اش بود.
برای من تهیه‌کننده ارتباط برقرار کردن مخاطب با فیلم بسیار مهم است. زمانی که مردم با فیلمی مثل «بی‌پولی» که دغدغه‌اش وجوه فرهنگی است، ارتباط برقرار می‌کنند، رشد فرهنگی جامعه را نشان می‌دهد. با توجه به مجموعه نشانه‌هایی که از بازخورد مردم می‌بینم، حدس می‌زنم فیلم جزو فیلم‌های پرفروش امسال باشد.»
سؤال بعدی‌ای که مطرح شد این بود که «بوتیک» کمتر به دیالوگ مبتنی بود، ولی در «بی پولی» دیالوگ نقش مهم‌تری دارد و اصولاً فیلم پردیالوگی است. آیا این موضوع به خاطر افزودن به جذابیت فیلم و کشاندن تماشاگر به سینما بوده است؟ نعمت‌الله در جواب این سؤال گفت:
«کلمه گیشه با خودش بار منفی می‌آورد. ولی واقعاً به نظر من، اینکه فیلم پرمخاطب باشد جدا از کیفیت فیلم و بخش خلاقه و هنرمندانه آن نیست. فیلمنامه‌نویس فیلمنامه‌اش را برای مخاطب فرضی می‌نویسد و مدام حساب می‌کند که برایش کشش دارد یا حوصله‌اش را سرمی‌برد. در مورد «بوتیک» هم همینطور بود. همه‌اش به این فکر می‌کردم که برای مخاطب جذابیت داشته باشد.
در «بوتیک» هم البته دیالوگ زیاد داشتیم، ولی جنسش فرق می‌کرد. دیالوگ‌های «بی‌پولی» جزو شخصیت پرسوناژهای آن است.» اعلایی درباره پایان‌بندی خوش فیلم گفت: «در مورد شاکله اصلی هر فیلمی قطعاً اول کارگردان مطرح است و بعد منتقد و مخاطب. اگر بخواهم به پایان‌بندی این فیلم فکر کنم، نظرم جلب می‌شود به این نکته که پایان، پایان شادی است.
ما عادت کرده‌ایم فیلمی را که پایان خوش دارد تجاری بدانیم. منتقدان هم علاقه‌مند بودند که فیلم پایان خوش نداشته باشد. تلخ بودن فیلم «بوتیک» را مخاطب دوست داشت و آماده بود که در «بی‌پولی» هم فضایی تلخ با آدم‌های داغان و مریض ببیند، در حالی که می‌توان با طنز هم مسائل جامعه را نشان داد. به نظرم، «بی‌پولی» یک جور طنز «بیلی‌وایدر»ی دارد. پلی است بین طنز و هراس.»
بی‌پولی
نویسندگان: هادی مقدم‌دوست، حمید نعمت‌الله کارگردان: حمید نعمت‌الله بازیگران: بهرام رادان، لیلا حاتمی، حبیب رضایی و امیر جعفری مدیر فیلمبرداری: علیرضا زرین‌دست طراح صحنه و لباس: کیوان‌مقدم خلاصه داستان: فیلم درباره زوج جوانی است که درگیر یک‌دوره بیکاری و بی‌پولی می‌شوند و سعی می‌کنند مشکلات روزافزونشان را حل کنند.
همشهری محله - 3
