که مردم این کشور خواهان حکومتی پاسخگو‌تر هستند، هر چند در حال حاضر چندان مشخص نیست که این خواسته و امید افغان‌ها تحقق یابد. این در حالی است که دولت ضعیف کابل، بنای بسیار سستی را برای عمل به تعهدات بین‌المللی خود پی‌ریزی کرده است.
آمریکا و متحدانش تنها درصورتی در افغانستان موفق خواهند بود که دولت افغانستان خود موفق باشد. به‌رغم درخواست‌های مکرر کنگره آمریکا برای تعیین معیاری برای مشخص شدن میزان پیشرفت ایالات متحده در افغانستان، تعداد اندکی از دولتمردان آمریکایی از دولت افغانستان می‌خواهند که برنامه‌های خود را برای اصلاح ساختار حکومت، مسئولیت‌های دولت و نحوه تحقق آنها مشخص کند.
تا هنگامی که چنین انتظاراتی از دولت افغانستان برآورده و ادامه حمایت‌های بین‌المللی از این کشور منوط و مشروط به پیشرفت دولت کابل در تحقق اهداف تعیین شده‌‌اش نشود، نهاد‌های دولتی در افغانستان اعتبار خود را بیش از پیش از دست خواهند داد. هر گونه پیشرفت قابل توجهی در افغانستان ارتباط تنگاتنگی با میزان سرمایه‌گذاری‌های خارجی و حضور نیروهای بین‌المللی در این کشور دارد.
در حال حاضر بخش‌های بسیاری از نهاد حکومت در افغانستان از درون دچار فساد شده است. فساد گسترده و غالب را در تمام سطوح حکومتی می‌توان مشاهده کرد. گفته می‌شود شمار قابل توجهی از مقامات دولت – شامل اعضای خانواده حامد کرزی – درگیر قاچاق مواد‌مخدر، الوار، سنگ‌های قیمتی و سایر اقلام و کالاهای غیرقانونی‌اند. همچنین اقدام کرزی در عفو قاچاقچیان مواد‌مخدر که به شکلی غیرمستقیم با ستاد‌های انتخاباتی او مرتبط بوده‌اند، پرسش‌هایی جدی را درباره تعهد دولت او به حفظ و برقراری قانون، مطرح کرده است.
اما افغان‌ها را نمی‌توان تنها مقصر به‌وجود آمدن وضعیت فعلی قلمداد کرد. ایالات متحده و جامعه بین‌المللی، پس از سقوط طالبان در سال2001، تلاش چندانی برای شکل‌گیری یک حکومت کارآمد در افغانستان نکرده‌اند.
در این سال‌ها به بهانه مصلحت‌اندیشی‌های کوتاه مدت، تلاش چندانی برای برکناری فرمانداران و مقامات فاسد پلیس و نیز موضوع دست داشتن مقامات عالی‌رتبه کشور در تجارت مواد‌مخدر انجام نشده است.
فساد حکومت، به هر دلیل و علتی، شرایطی را به‌وجود آورده است که در آن بسیاری از مردم افغانستان، دولت فعلی را در زمینه فساد، با طالبان مقایسه می‌کنند. حتی در حال حاضر طالبان با قدرت و جسارت مدعی است که می‌تواند امنیت و عدالت خاص خود را در مناطق تحت نفوذش، البته به بهایی بسیار گران، برقرار کند.
درصورت داشتن حق انتخاب، افغان‌ها امنیت را – نسبت به سایر حقوق اجتماعی – در سایه هر حکومتی به جز طالبان ترجیح می‌دهند. دمکراسی و حکومت قانون از نظر آنها، در نهایت جایگزینی قابل اعتنا نسبت به حکومت‌هایی از نوع طالبان است. اگرچه دولت کرزی نمی‌تواند در هیچ کدام از این موارد و گزینه‌ها، ادعای موفقیت داشته باشد، حتی در ارائه خدمات عمومی و برآوردن نیاز‌های اولیه.
با توجه به افزایش نگرانی‌های عمومی درباره افغانستان در ایالات متحده و جامعه بین‌المللی و نیز وابستگی شدید این کشور به کمک‌های سخاوتمندانه بین‌المللی، به‌نظر می‌رسد که باید همان رویه معمول را در قبال افغانستان در پیش گرفت. در این رویه، اهدافی در سطح بین‌المللی برای این کشور تعیین می‌شود و آنگاه رهبران افغانستان را به تحقق بخشیدن به این اهداف، به بهترین شکلی که خود می‌دانند، ملزم می‌کنند.
اما در شرایط فعلی، چشم‌انداز موفقیت و پیشرفت در این کشور چندان امیدوار‌کننده نیست. جامعه بین‌المللی تنها هنگامی می‌تواند به موضوع ریشه کن کردن فساد در افغانستان بپردازد که دولت کابل خود مسئولیت مبارزه را با فساد بپذیرد.
بهترین راه برای افزایش احساس مسئولیت پذیری در دولتمردان افغانستان در بلندمدت، آن است که به افغان‌ها مجال داده شود تا دمکراسی را به شیوه خود گسترش دهند، گرچه میزان پاسخگویی دولت فعلی بسیار اندک است و افغان‌ها در حال حاضر خواهان دولتی بهتر هستند.
برای تقویت احساس مسئولیت‌پذیری حکومت در کوتاه مدت، جامعه بین‌المللی باید از دولت کابل بخواهد تا اهداف خود را برای اصلاح حکومت تعیین کند و نیز معیاری برای سنجش پیشرفت در این کشور مشخص شود. در این صورت اگر جامعه بین‌المللی به این نتیجه برسد که اهداف تعیین شده از سوی حکومت افغانستان قابل‌قبول است، ارائه کمک‌های بین‌المللی، مادامی که پیشرفت در این کشور مشهود باشد، ادامه خواهد یافت. ولی اگر اهداف کابل نادرست و غیرقابل‌قبول باشد، روند ادامه این کمک‌ها متوقف خواهد شد تا بیش از این به فساد در بخش‌های مختلف حکومت این کشور دامن زده نشود.
افغانستان کشوری مستقل است و دولت آن قدرت لازم را برای تحقق خواسته‌های رهبران خود دارد. اما جامعه بین‌المللی ملزم به سرمایه‌گذاری و تامین مالی فساد حکومتی در این کشور نیست. اصلاح حکومت افغانستان از درون آن، تنها روش مؤثر و امکان‌پذیر خواهد بود و چنین هدفی تحقق نمی‌یابد مگر آنکه مقامات افغان از کمک‌های جامعه جهانی به شکل درستی استفاده کنند.
فساد حکومت در افغانستان درصورتی که با آن درست برخورد نشود، به شکل خطرناکی اوضاع این کشور را وخیم تر، ادامه کمک‌های بین‌المللی را دشوار و پیشرفت کشور را ناممکن خواهد کرد. زمان آن رسیده است تا دولت افغانستان در زمینه مبارزه با فساد، خود پیشگام شود و زمان آن فرا رسیده تا جامعه بین‌المللی برای رهبران کابل این موضوع را روشن کند که دیگر چک سفیدی در اختیار آنان نخواهد گذاشت، مگر آنکه خود را ملزم به پاسخگویی بدانند.
ریل کلیر ورلد، 4سپتامبر 2009
