چنان‌چه در طرح جامع حمل‌و‌نقل و ترافیک شهر تهران هم بیشترین سهم به مترو اختصاص داده شده است. با این حال شهرداری در دولت نهم، برای گرفتن بودجه مترو انرژی زیادی را صرف کرده و همواره مقدار زیادی از این بودجه به‌رغم تصویب مجلس شورای اسلامی به مترو پرداخت نشده است. در گزارش این صفحه همشهری مسافر وضعیت بودجه مترو در دولت نهم بررسی شده است.
درحالیکه آمارها نشان می‌دهد دولت نهم می توانست نقش جدی در توسعه خطوط متروی تهران بوده داشته باشد؛ مدیران شرکت متروی تهران در انتظار مذاکره با دولت جدید به‌سر می‌برند. البته دکتر محمود احمدی‌نژاد شامگاه سه‌شنبه 16تیرماه در مصاحبه‌ای تلویزیونی با شبکه اول سیما با اشاره به لزوم تغییرات در دولت دهم گفت:«ساختار دولت باید متناسب با نیاز امروز تغییر کند و من عملکردها، برنامه‌ها و نیازها را بررسی کرده‌ام. باید در دولت تغییراتی ایجاد کرد و این تغییرات قابل‌توجه خواهد‌بود. ما نیاز به تجدید‌آرایش تیم دولت داریم، چرا‌که باید ظرفیت‌های جدیدی ایجاد کنیم. باید خودمان را برای دوره جدید آماده کنیم». این سخنان رییس دولت دهم نشان می‌دهد، وی برنامه‌های جدیدی دارد. آیا این تغییرات به نفع توسعه خطوط متروی پایتخت خواهد‌بود؟
بودجه‌ای که تخصیص نیافت!
با‌گذشت بیش از یک‌سال از موعد پرداخت اعتبارات دولتی برای توسعه متروی‌تهران، کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی‌در اردیبهشت‌ماه سال‌جاری کمیته‌ای تخصصی برای پیگیری این موضوع تشکیل‌داد. در ضمیمه همشهری‌مسافر که در تاریخ 3خردادماه منتشر‌شد.
علی‌اکبر آقایی، رییس کمیسیون عمران و کمیته تخصصی مترو در‌خصوص اعتبارات تخصیصی مترو در سال گذشته به همشهری‌مسافر می‌گوید: «اعتبار مصوب برای اجرای پروژه‌های مترو در سال87، یک‌هزار‌و200میلیارد ریال پیش‌بینی شده بود که از این مبلغ 860میلیارد ریال آن تخصیص‌یافت.
امسال نیز میزان اعتبار پیش‌بینی‌شده برای مترو 900میلیارد‌ریال است که معادل این مبلغ را هم باید از سوی شهرداری سرمایه‌گذاری شود و در‌مجموع 180میلیارد تومان برای این بخش اعتبار پیش‌بینی شده‌است». مهرداد باهوج لاهوتی، عضو هیات‌رییسه کمیسیون عمران مجلس هم با اشاره به معضل تامین اعتبار توسعه متروی تهران تصریح می‌کند:
«به‌رغم پرداخت 70درصدی بودجه سایر بخش‌های کشور، قرار بود بودجه مترو صددرصد پرداخت‌شود. اما از 290میلیارد بودجه مصوب مترو در سال گذشته، تنها 209میلیارد آن از سوی دولت تخصیص داده‌شد. این درحالی است که قوانینی که در مجلس تصویب می‌شود برای اجراست و امیدواریم دستگاه‌ها نیز از اجرای آن امتناع نورزند».
سهم مترو کجاست؟
یکی دیگر از مشکلات مترو در دوره قبل عدم‌امکان برداشت بودجه از صندوق ذخیره ارزی بود. درحالیکه مجلس اجازه این برداشت را به مترو داده بود، دولت حاضر نشد تحت هیچ شرایطی از صندوق ذخیره ارزی به شرکت متروی تهران بودجه‌ای پرداخت کند.
شعبانی، عضو کمیسیون عمران مجلس در این باره به همشهری‌مسافر می‌گوید: «طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی و برنامه چهارم توسعه، شهرداری تهران مجوز برداشت 89هزار میلیارد‌تومان را تا پایان این برنامه از صندوق ذخیره ارزی داشته که متاسفانه در آستانه اتمام این برنامه هنوز این امکان به‌وجود نیامده‌است».
این درحالی است که محسن نریمان، نایب‌رییس فراکسیون مدیریت شهری مجلس هم یادآور شد: «وقتی در قانون تاکید می‌شود که صددرصد بودجه باید تخصیص پیدا کند، آن بودجه دیگر شامل مکانیزم تخصیص نمی‌شود و بودجه باید به‌طور‌کامل تخصیص داده شود، زیرا قانون در این مورد تکلیف را صراحتاً مشخص کرده‌است.
شهرداری تهران بر‌‌اساس قانون، مجاز به استفاده از صندوق ذخیره ارزی بوده و در آینده نیز مجاز خواهد‌بود، اما متاسفانه شهرداری پایتخت نتوانسته تاکنون برای توسعه متروی تهران از این اعتبارات استفاده کند». این درحالی است که در سال87، با ساخت 15کیلومتر مترو در یک‌سال، تهران رکورددار ساخت خطوط مترو در دنیا شد.
کاهش بودجه مترو در سال‌جاری
حتماً فراموش نکرده‌‌اید دکتر قالیباف در روز افتتاح 3ایستگاه شمالی خط‌یک، به شرکت متروی تهران چه گفت : «اگر به وعده‌ها عمل نکنند، دست روی زانوی خودمان گذاشته، ایستاده و به کمک خداوند خودمان کار را پیش‌می‌بریم».
شهردار تهران در شرایطی این تعهد را به شرکت مترو داد که دولت در شروع سال جاری با کاهش بودجه مترو از 320میلیارد تومان به 230میلیارد تومان، آخرین سنگ بزرگ را در دولت نهم جلوی پای مترو انداخت. مهندس هاشمی در همان روز افتتاح ایستگاه‌های میرداماد، دکتر‌شریعتی و قلهک گفت: «دولت در اواخر سال87 تنها پول واگن‌های مترو را پرداخت کرده و از آبان‌ماه سال گذشته تاکنون هیچ بودجه‌ای برای توسعه مترو از سوی دولت پرداخت نشده‌است.
اگر قرار باشد از اعتبارات تصویب‌شده برای سال‌جاری هم تنها 70درصد اختصاص یابد، حدود 170میلیارد تومان دست مترو را می‌گیرد که این مبلغ جوابگوی نیازهای مترو نیست». او در همان زمان هشدار داد:
«اگر اعتبارات مترو در خطوط مختلف تامین نشود، باتوجه به این‌که تونل‌های مترو با سازه‌های نگهبان نگهداری می‌شوند، احتمال ریزش آن‌ها خط وجود دارد، زیرا وقتی به پیمانکار پول نمی‌رسد، ابتدا کار را کُند کرده و بعد تقاضای پول می‌کند. بعد از مدتی هم اگر اعتبارات تزریق نشود، پیمانکار کارگاه را ترک می‌کند».
بودجه‌ای که هرگز تامین نمی‌شود!
در روزهای پایانی سال87 زمانی که به اواخر عمر دولت نهم نزدیک می‌شدیم، اخبار به شدت متناقضی درباره میزان بودجه مترو در روزنامه‌‌ها منتشر شد. درحالیکه شرکت مترو مدت‌ها بود به‌دلیل عدم‌پرداخت بودجه‌اش زیر فشارهای مالی قرار داشت، برخیرسانه ها به نقل از سخنگوی دولت منتشر کردند که بودجه مترو در دولت نهم 2برابر شده‌است!
این رسانه‌ها به میزان پرداخت‌شده بودجه تصویبی هیچ اشاره‌ای نکردند. این در شرایطی است که بخش عظیمی از بودجه شرکت مترو به صورت فاینانس به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیده و حتی یک‌ریال از بودجه فاینانسی مترو به‌دلیل بالابودن رتبه خطر‌پذیری ایران در جهان تامین نشده است.
مهندس هاشمی در این باره به همشهری‌مسافر گفت: «بودجه مترو در دولت نهم به یک‌پنجم کاهش یافته است. همان‌طور که وزارت کشور، شورای شهر‌تهران، شهرداری و ستادهای مختلف از جمله ستاد تبصره13 می‌دانند در سال84 برای توسعه خطوط 3و4 مبلغ 2هزار میلیارد‌تومان و در سال85 برای خطوط 6و7 مبلغ یک‌هزار و 300میلیارد تومان بودجه به مترو اضافه شد.
اما متاسفانه دولت با وجود 200میلیارد دلار درآمد ارزی حاضر نشد بودجه مترو را بر اساس نیاز تصویبی پرداخت کند و یارانه پرداختی دولت هم از ابتدای سال87 تاکنون صفر بوده است».
