گشتی در خانه یادها و خاطره‌ها می‌زنیم. «خوش دارم که در نیمه‌های شب در سکوت مرموز آسمان و زمین به مناجات برخیزم. با ستارگان نجوا کنم و قلب خود را به اسرار ناگفتنی آسمان بگشایم. آرام آرام به عمق کهکشان‌ها صعود نمایم، محو عالم بی‌نهایت شوم. از مرزهای علم وجود در گذرم و در وادی ثنا غوطه‌ور شوم و جز خدا چیزی را احساس نکنم.
خدایا از تو می‌خواهم که طبع ما را آنقدر بلند کنی که در برابر هیچ چیز جز خدا تسلیم نشویم. دنیا ما را نفریبد، خودخواهی ما را کور نکند. سیاهی گناه، فساد، تهمت، دروغ و غیبت، قلب‌های ما را تیره و تار ننماید. خدایا! به ما آنقدر ظرفیت ده که در برابر پیروزی‌ها سرمست و مغرور نشویم. خدایا به من آنقدر توان ده که کوچکی و بیچارگی خویش را فراموش نکنم و در برابر عظمت تو خود را نبینم.»
این جملات آشنا را بارها به هنگام مناجات از سیما شنیده اید. نیایش‌هایی که دل هر خداترسی رابه لرزه وا‌می‌دارد تا بداند عشق نه این رنگ‌های چند روزه است و نه افسانه‌های اساطیری، بلکه تعالی روح بشر است به معشوقی که دلدادگی مطلق از آن اوست؛ چمران مجاهدی خستگی‌ناپذیر که نامش هنوز زینت‌بخش میدان‌های جنوب لبنان و ایران است معنای عشق را خوب یافته بود.
دکتر مصطفی چمران از بزرگمردان تاریخ این سرزمین است و امروز نیز یاد و خاطره‌اش در دل این مردم جای دارد. او در کنار مبارزاتش به لحاظ علمی نیز دارای جایگاه رفیعی بود و پس از تحقیقات علمی متعدد، در جمع معروف‌ترین دانشمندان جهان در کالیفرنیا و معتبرترین دانشگاه آمریکا - برکلی - با ممتاز‌ترین درجه علمی موفق به اخذ مدرک دکترای الکترونیک و فیزیک پلاسما گردید.
حماسه چمران در کتاب داستان مردمان این دیار فراموش ناشدنی است. او هنوز زنده است و در قلب‌های این مردم زندگی می‌کند.
خانه‌ای قدیمی با تیپی قاجاری در محله چاله میدان
خانه‌ای که وی در آن متولد شد و رشد کرد، سال گذشته توسط شهرداری تهران بازسازی و به خانه موزه تبدیل شده است. این منزل که منزل پدری شهید چمران است از سال 1330 محل سکونت خانواده ایشان بود و در آن زمان به عنوان ساختمان قدیمی با حدود 50 سال قدمت ساخت، ملکی کلنگی محسوب می‌شده است. بر اساس سند خانه، نیمی از ملک کنونی در شهریور 1332 از سید احمد دربندی و سایر بستگان به نام مصطفی چمران منتقل شده است و بعدها به تدریج نیم دیگر آن به مالکیت خانواده درآمده است.
این منزل به عنوان نمونه‌ای از بناهای تیپ قاجار در محله چاله میدان تهران به مساحت اعیانی حدود 244 متر مربع و عرصه تقریبی 512 متر مربع است. از در چوبی و قدیمی این خانه دو سه پله‌ای که پایین می‌رویم نمایی از یک حیاط کوچک و حوضی شش گوش در وسط آن دیده می‌شود. سمت چپ اتاق کوچکی قرار دارد که از آن جا به اتاق فیلم راه دارد. در این اتاق حدود 20 صندلی قرار دارد که به شکل سینمایی چیده شده و قرار است تا در آن فیلم‌های مخصوص به خود شهید، فیلم کوتاه و کارگاه‌های نقد و بررسی برگزار شود.
سال گذشته نیز در این اتاق چند فیلم عاشورایی و در دهه فجر نیز فیلم‌های مربوط به انقلاب با همکاری انجمن سینمای ایران نمایش داده شده است. مهدی نجابت، مسئول خانه موزه شهید چمران، ما را به سمت حیاط خانه راهنمایی می‌کند. در ضلع شمالی حیاط اتاق 5 دری قرار گرفته است. بر روی ایوان آن مجسمه‌ای از شهید طراحی شده که در حالت نشسته مشغول کتاب خواندن است.
حوضی شش گوش وسط حیاط است و اطراف آن دو باغچه و یک درخت بلند قرار دارد.
در ضلع جنوبی این خانه آب انباری قدیمی و فضایی با عنوان پاشیر وجود دارد.
کتابخانه کوچکی که بزودی فعال می‌شود
کتابخانه‌ای کوچک در ضلع غربی حیاط قرار گرفته است که وقتی از پله‌ها پایین می‌رویم، به دلیل فضای کاهگلی و سقفی قوسی، دارای هوایی خنک است که کاملا ما را از هوای گرم خارج از کتابخانه زیر زمینی دور می‌کند. فعلاَ کتابی در این کتابخانه نیست، اما بعدها این کتابخانه و کانون‌هایی فرهنگی در آن راه‌اندازی و فعال می‌شود.
در کنار اتاق پنج دری مطبخ قدیمی این خانه قرار گرفته که سماور ،تنور کهنه آن، ظروف قدیمی، سقف کاهگلی و قوسی شکل آن یادآور چندین دهه گذشته است. وارد اتاق پنج دری می‌شویم. در این اتاق‌ها عکس‌ها، وسایل شخصی و تابلوهای نقاشی شهید چمران قرار گرفته است. اتاق اول عکس‌های مربوط به مبارزات وی در خوزستان است.
فضای جبهه و جنگ در سال 1359 و تشکیل ستاد جنگ‌های نامنظم. ضلع جنوبی این اتاق کتابخانه کوچک دیواری است که کتب نوشته شده توسط شهید چمران در آن قرار گرفته است، گوشه‌ای از این کتابخانه کاغذی نصب شده که به علاقه‌مندان اطلاع می‌دهد کتب شهید چمران برای فروش موجود است.
اتاق وسط فضای بزرگ‌تری است که دیوارهای آن با رنگ قرمز بازسازی شده تا آثار شهید بیشتر جلوه کند. دو تابلوی نقاشی بزرگ از وی با عنوان عروج و انفجار نور نصب شده که اطراف طاقچه قدیمی وسط اتاق که یک آیینه و یک جفت شمعدان قدیمی روی آن قرار گرفته، نصب شده است. چهار تابلوی نقاشی دیگر نیز در اطراف اتاق قرار گرفته‌اند.
فضای جبهه و جنگ در کنار تحصیل علم
عکس‌هایی که از شهید چمران در این اتاق نصب شده است مربوط به دوران مبارزاتش در لبنان و کردستان و دوران تحصیل و تحقیقات وی در آمریکاست. وسط اتاق شش جعبه بلند شیشه‌ای قرار گرفته و در آن عینک، جانماز، سجاده، ساعت و چمدان شهید گذاشته شده است. در کنار چمدان گچ پایی است مربوط به زمانی که شهید چمران در سوسنگرد مصدوم می‌شود.
آنچه در این اتاق توجه هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند، عکس‌های وی در آمریکاست که نشان می‌دهد شهید چمران با چه جدیتی به تحقیق و آموختن علم می‌پرداخته است و در چه مقام بلند علمی قرار داشته است. اما در اتاق سوم این اتاق نیز عکس‌هایی است که ما را به دوران تحصیل وی می‌برد. کارنامه‌های ابتدای، دیپلم، گواهی‌نامه، نشان فرهنگ، عکس‌های دوران کودکی و تحصیل، کارت تحصیلی دارالفنون، مدرسه البرز، دانشکده فنی دانشگاه تهران، برگه آماده به خدمت ارتش و غیره همه و همه نشان دهنده زمانی است که وی در کشور مشغول به تحصیل بوده است.
چرخ جوراب بافی در گوشه این اتاق است که عکس پدر شهید بر بالای آن نصب شده است. این چرخ متعلق به مرحوم حسن چمران است که در آن روزگار به شغل جوراب بافی می‌پرداخته است. مسئول خانه موزه در مورد برنامه‌های این خانه مکان که امسال راه‌اندازی شده است، می‌گوید : کانون‌های مختلف، کارگاه‌های فیلم و عکس و غیره بزودی در این خانه موزه راه‌اندازی می‌شود. وی می‌افزاید: به مناسبت بیست و هشتمین سالگرد شهادت ایشان نیز 30 خرداد مراسم سخنرانی توسط اساتید، مراجع عرفان و هنر، شهردار منطقه و تنی چند از مسئولان برگزار می‌شود و برنامه‌هایی چون شعر خوانی، خاطره گویی، نمایش فیلم، تجلیل از چند خانواده همرزم شهید اجرا خواهد شد.
به گفته نجابت این خانه موزه پس از زمان فعال شدن، از ساعت 9 تا 19 همه روزه جز روزهای جمعه پذیرای بازدید‌کنندگان و علاقه‌مندان خواهد بود.
همشهری جمعه
