همشهری-پریسا نوری: مصداق این سخن حضور پرتعداد زنانی است که در حوزه‌های مختلف علم و فناوری در میادین بین‌المللی خوش درخشیده و شهرتی جهانی یافته‌اند؛ زنانی که در رقابت با غول‌های علم و فناوری دنیا افتخار آفریده و نام و نشانی به‌جا گذاشتند. فرا رسیدن سالروز تولد بانوی دو عالم حضرت فاطمه‌زهرا(س) و بزرگداشت روز مادر و زن، بهانه‌ای شد تا کارنامه برخی از این نام‌آوران را مرور کنیم.
دُره میرحیدر
تولد: ۱۳۱۳
تحصیلات: دکتری جغرافیای سیاسی از آمریکا
ویژگی: جغرافی‌دان، پایه‌گذار جغرافیای سیاسی، پژوهشگر، عضو مؤسس انجمن جغرافی‌دانان ایران و از چهره‌های ماندگار رشته جغرافیا
معرفی: برای نخستین بار جغرافیای سیاسی را به شکل سیستماتیک و مدرن به دانشجویان ایرانی آموزش داد، از این‌رو ترویج رشته جغرافیای سیاسی مدرن ایران مدیون تلاش‌های اوست.
نقطه عطف تفکرات جغرافیایی
او در خانواده‌ای متدین، متمکن و روشن‌بین در کرمانشاه متولد شده و تحصیلات ابتدایی و دبیرستان را در کرمانشاه سپری کرده، پس از گرفتن مدرک دیپلم، در دانشگاه تهران و در رشته تاریخ و جغرافیا تحصیلاتش را ادامه داده است. میرحیدر با تألیف کتاب اصول و مبانی جغرافیای سیاسی در سال ۱۳۴۷، نخستین کتاب دانشگاهی و علمی به زبان فارسی در این رشته را ارائه داد. انتشار این کتاب، نقطه عطفی در روند تفکرات جغرافیای سیاسی در ایران به‌شمار می‌آید.
سیده سهیلا سامی
تولد: ۱۳۶۳
تحصیلات: دکتری تخصصی مغز و اعصاب
ویژگی: اعجوبه ایرانی فوق تخصص جراحی مغز و اعصاب، دستیار پروفسور سمیعی، دارای رکورد انجام بیش از هزار جراحی مغز و اعصاب و از موفق‌ترین جراحان مغز و اعصاب آلمان
اعجوبه دنیای جراحی
از کودکی به پزشکی علاقه داشت و دلش می‌خواست مثل پدرش جراح قلب شود، اما بعد از پایان پزشکی عمومی در امارات به دعوت پروفسور سمیعی برای گذراندن دوره رزیدنتی جراحی مغز و اعصاب، راهی مؤسسه بین‌المللی علوم مغز و اعصاب آلمان شد. حالا سیده سهیلا سامی دختر دهه شصتی ایرانی به‌عنوان یکی از جراحان پنجه طلایی مغز و اعصاب ایران در جهان شناخته می‌شود. او از فرسنگ‌ها دور، هوای هموطنانش را دارد و در فضای‌مجازی و شبکه‌های اجتماعی به سؤالات پزشکی آنها پاسخ می‌دهد.
زهره صفاتی
تولد: ۱۳۲۸
تحصیلات: دارای درجه اجتهاد
ویژگی: یکی از برجسته‌ترین مراجع دینی زن ایران، استاد سطوح عالی فقه و اصول حوزه علمیه خواهران و از بنیانگذاران حوزه علمیه خواهران قم
معرفی:مشهور به بانو مجتهده صفاتی است و علاوه بر تدریس آثار نفیسی در موضوع نوآوری‌های فقهی در احکام بانوان و کنترل جمعیت و مسائل فقهی مرتبط با آن چندین کتاب هم تالیف کرده است.
فعال سیاسی و فرهنگی
از عالمان چون محمد فاضل لنکرانی، صافی گلپایگانی و موسوی‌زنجانی اجازه روایت و اجتهاد دارد، از فعالان حوزه فرهنگی و سیاسی است. او در دوره‌ای به‌عنوان مشاور امور فقهی معاون رئیس‌جمهور در امور زنان و خانواده به واتیکان سفر کرده و با پاپ ملاقات و گفت‌وگوهایی داشته است. بانو صفاتی سفرهای تبلیغی از سوی سفارت‌های ایران در سوئد، هند، سوریه و لبنان و خانه فرهنگ ایران در دبی، به این کشورها داشته است.
مریم کوچکی‌نژاد
تولد: ۱۳۶۳
تحصیلات: فوق دکتری رفتار سازمانی از دانشگاه هاروارد
ویژگی: پسادکتری رشته فیزیک از دانشگاه هاروارد، نخستین زن ایرانی برگزیده شده به‌عنوان یکی از ۴۰ دانشمند برتر جوان زیر ۴۰ سال
معرفی: پس از فارغ‌التحصیلی از دانشگاه صنعتی‌شریف، برای تکمیل تحصیلات به خارج از کشور رفت و از سال ۲۰۱۴ در دانشگاه نورث‌وسترن(یکی از دانشگاه‌های تراز اول جهان) مشغول پژوهش و تدریس است.
نخبه جوان ایرانی
تمرکز اصلی تحقیقات این بانوی دانشمند در زمینه درک ماهیت پویای تصمیم‌گیری‌های اخلاقی و چگونگی تجربه روانی افراد از نظر روانشناسی در برخوردهای اخلاقی روزمره است. او نتایج پژوهش‌های خود را در رسانه‌هایی نظیر نیویورک‌تایمز، وال‌استریت جورنال و هافینگتون پست منتشر کرد. پژوهش‌های این نخبه ایرانی موجب شد سایت Poets & Quants در سال ۲۰۲۰ از میان ۲ هزار کاندیدا، نام این نخبه ایرانی را در فهرست ۴۰ نفره استادان برتر زیر ۴۰ سال جهان در رشته مدیریت قرار دهد.
طناز بحری
تولد: ۱۳۶۱
تحصیلات: فوق‌تخصص خون و هماتولوژی
ویژگی: رئیس سابق کلینیک هماتولوژی بیمارستانی در هلند، بزرگ شده و تحصیل کرده هلند
پزشک جهادگر
این بانوی پزشک که از درآمد چند ۱۰ هزار یورویی برای خدمت به هموطنانش گذشته، در کنار فعالیت‌های درمانی روتین، پای ثابت اردوهای جهادی است و به دفعات برای کمک به بیماران نیازمند مناطق مرزی در این اردوها شرکت کرده، شرح فعالیت‌های جهادی‌اش را در صفحه مجازی شخصی‌اش بارگذاری می‌کند، درباره انگیزه این سفرها اینطور نوشته است: «رفتن گروه‌های درمانی به مناطق محروم برای بهبود حال بیماران مؤثر و پیامی است به این عزیزان که ما آنها را فراموش نکرده‌ایم و باعث دلگرمی و رضای مندی آنها می‌شود.»
طوبی کرمانی
تولد: ۱۳۲۶
تحصیلات: فوق دکتری فلسفه تطبیقی و کلام از دانشگاه کالیفرنیا
زمان درگذشت: ۱۳۹۹
ویژگی: استاد فلسفه اسلامی و نخستین زن فیلسوف ایرانی، نخستین رایزن فرهنگی زن جمهوری اسلامی
معرفی: از چهره‌های سرشناس و فعال مرتبط با محافل علمی و فرهنگی جهان اسلام و فعالیت‌های وحدت‌آفرین بود و در طول حیات پرثمرش ارتباطات گسترده‌ای با بانوان اندیشمند تأثیرگذار در جهان اسلام برقرار کرده بود.
فعال علمی و فرهنگی
این بانوی فرهیخته فقید چندین کتب تألیفی و ترجمه شده و همچنین صدها مقاله به رشته تحریر درآورده که از آن جمله می‌توان به «زمان از دو نگاه»، «خلق الاعمال: جبر و اختیار» و «مردم‌سالاری دینی و اخلاق و معنویت»، «شهید و شهادت» و «فلسفه بافته خیال و وهم» اشاره کرد. عضویت هیأت علمی دانشگاه تهران، رایزن فرهنگی کشورمان در یونان، عضویت در هیأت علمی ایران در یونسکو، مشاور دبیرکل در امور بانوان مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی و... تنها بخشی از کارنامه درخشان اوست.
مینا ایزدیار
تولد: ۱۳۲۸
تحصیلات: دکتری خون‌شناسی
زمان درگذشت: ۱۳۹۲
ویژگی: بنیانگذار انجمن تالاسمی ایران، رتبه ۱۳ کشور در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران، استاد سابق دانشگاه علوم پزشکی تهران، رئیس سابق بخش خون و سرطان مرکز طبی اطفال
معرفی: از زرتشتیان فرهیخته کشور بود که با ایجاد انجمن حمایت از بیماران تالاسمی میراث ماندگاری در تشخیص و درمان این بیماری به یادگار گذاشت.
ناجی بیماران تالاسمی
سال‌ها ایجاد انجمن حمایت از بیماران دیر درمان همچون تالاسمی و هموفیلی یک رؤیا بود. تا اینکه در دهه ۶۰ با تلاش‌های دکتر ایزدیار انجمن تالاسمی ایران به‌عنوان نخستین و تنها نهاد حامی بیماران تالاسمی راه‌اندازی و ثبت شد و با فعالیت این انجمن نام کشورمان جزو کشورهایی که تمام مبتلایان تالاسمی در آن شناسایی و زیر پوشش انجمن قرار گرفته‌اند، به ثبت رسید. کاهش چشمگیر تولد نوزادان مبتلا به تالاسمی حاد هم از ثمره پژوهش‌های این پزشک بلندهمت است.
پریرخ دادستان
تولد: ۱۳۱۲
تحصیلات: دکتری روانشناسی از دانشگاه سوئیس
زمان درگذشت: ۱۳۸۹
ویژگی: مادر روانشناسی نوین ایران، چهره ماندگار و استاد تمام گروه روانشناسی دانشگاه تهران، بنیانگذار مرکز هدایت حرفه‌ای و هدایت تحصیلی
معرفی: از شاگردان ممتاز ژان پیاژه بود که پس از پایان تحصیلات به‌رغم مخالفت استادش به وطن برگشت و تحولی عظیم در علم روانشناسی کشورمان ایجاد کرد.
مادر روانشناسی ایران
در ۲۶ سالگی و پس از دریافت بالاترین مدارج علمی در حوزه روانشناسی از سوئیس به ایران برگشت و سال‌ها با عشق و علاقه به تدریس روانشناسی رشد، بالینی کودک، ارزشیابی شخصیت و... در دانشگاه تهران مشغول شد. او در کنار تدریس، آثار منحصر به‌فردی در روانشناسی رشد و بالینی تالیف کرد که تأثیر بسیاری بر روانشناسی نوین ایران داشته و دارد، از این‌رو او را مادر روانشناسی ایران می‌نامند. از دادستان بیش از ۱۵ کتاب و ۵۰ مقاله به یادگار مانده است.
طاهره صفارزاده
تولد: ۱۳۱۵
تحصیلات: دکتری زبان و ادبیات انگلیسی
زمان درگذشت: ۱۳۸۷
ویژگی: شاعر، نویسنده، محقق و مترجم قرآن و پایه‌گذار آموزش ترجمه به‌عنوان علم و برگزارکننده نخستین نقد علمی ترجمه در دانشگاه‌های ایرانی، دارنده درجه MFA از آمریکا
معرفی: نخستین کسی است که ترجمه‌ای دوزبانه از قرآن به انگلیسی و فارسی را انجام داد و جزو زنان تأثیرگذار در ترجمه بود.
شاعر مبارز و نخبه
افتخارات این بانوی اندیشمند بی‌شمار است از آن جمله کسب عنوان استاد نمونه در سال ۱۳۷۱ از سوی وزارت علوم، نایب شدن به‌عنوان خادم القرآن در سال ۱۳۸۰ و پس از انتشار ترجمه «قرآن کریم»، دریافت عنوان شاعر مبارز و زن نخبه مسلمان در سال۲۰۰۶ از سوی سازمان نویسندگان آفریقا، آسیا و... بیش از ۱۴ مجموعه شعر و ۱۰ کتاب ترجمه در زمینه‌های ادبیات، علوم، علوم قرآنی و حدیث از این بانوی اندیشمند منتشر و برخی سروده‌هایش به زبان‌های گوناگون جهان ترجمه شده است.
آلنوش طریان
تولد: ۱۲۹۹
تحصیلات: دکتری فیزیک اتمسفر از دانشگاه سوربن
زمان درگذشت: ۱۳۸۹
ویژگی: مادر ستاره‌شناسی ایران، فیزیک‌دان ارمنی‌تبار و مشهور به بانوی اختر فیزیک ایران
معرفی: پیشنهاد تدریس در دانشگاه سوربن را رد کرد و به ایران برگشت تا به‌عنوان دانشیار «فیزیک رشته ترمودینامیک» دانشکده علوم دانشگاه تهران آموخته‌هایش را در اختیار دانشجویان هموطنش بگذارد.
واقف دانشمند
۳۰ سال تدریس خالصانه، راه‌اندازی رصدخانه خورشیدی و پایه‌گذاری دروس «اخترفیزیک ستارگان» در دانشگاه‌ها بخشی از کارنامه پربار این بانوی فیزیک‌دان است. طریان که دستی در کار خیر داشت و همواره قلبش برای دانشجویان می‌تپید، خانه‌اش در جلفای اصفهان را وقف دانشجویانی کرد که محل اسکان مناسبی ندارند و سال‌های پایانی عمرش را در آسایشگاه سالمندان گذراند.
سیده نصرت‌بیگم امین
تولد: ۱۲۷۴
تحصیلات: درجه‌ای از فقه، اصول و حکمت
زمان درگذشت: ۱۳۶۲
ویژگی: فقیه، عارف، حکیم و مفسر قرآن مشهور اصفهانی بود که به «بانو امین» شهرت داشت و آثار بسیاری تفسیر مخزن العرفان، فقیه، عارف و مفسر شیعی تالیف کرده که آنها را با نام «بانوی ایرانی» یا «بانوی اصفهانی» منتشر می‌کرد.
الهه گوهرشادی
تولد: ۱۳۴۲
تحصیلات: دکتری شیمی از دانشگاه شیراز
ویژگی: استاد گروه شیمی دانشکده علوم دانشگاه فردوسی مشهد برگزیده شده به‌عنوان محقق برتر کشوری که توانست با تلاش‌های بسیار در عرصه علم و پژوهش در فهرست سرآمدان علمی کشور قرار بگیرد.
زرین اسحاقی
تولد: ۱۳۳۶
تحصیلات: دکتری شیمی تجزیه
ویژگی: شیمی‌دان برجسته جهان که براساس گزارش دانشگاه استنفورد و آخرین نتایج پایگاه شاخص‌های اساسی علم (ای. اس. آی) در فهرست ۲ درصد شیمی‌دان‌های برجسته جهان قرار گرفت.
مینو دبیری
تولد: ۱۳۳۰
تحصیلات: دکتری شیمی آلی از انگلیس
ویژگی: استاد داششکده علوم شیمی و نفت دانشگاه شهید بهشتی، انتخاب به‌عنوان ۱% دانشمند برتر جهان برای ۴ سال، توسط سایتتوماس رویترز آمریکا استاد دانشکده علوم شیمی و نفت دانشگاه شهید بهشتی و نخستین زنی است که در رشته شیمی آلی به درجه پروفسوری رسید.
بهناز حیدرچی
ویژگی: کاشف نخستین واکسن ایدز جهان در دانشگاه ملبورن استرالیا و از محققان محجبه و سرشناس ایرانی است که سال ۲۰۱۲ در نتیجه همکاری با یک تیم تحقیقاتی دانشگاه ملبورن استرالیا، توانست افتخار شرکت در کشف و تولید پادتن ایدز از شیرگاو را به‌خود اختصاص دهد.
میترا امامی ابرقویی
ویژگی: مؤسس رشته داروشناسی (فارماکولوژی) در دانشگاه علوم‌پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی استان سمنان است.
آذر اندامی
ویژگی: از پژوهشگران انستیتوی پاستور ایران بود که هنگام شیوع بیماری وبا التور در ۱۳۴۲ خورشیدی واکسن آن را کشف کرد. به پاس این خدمات نامش بر یکی از حفره‌های سیاره زهره حک شده است.
نظر شما