همشهری آنلاین- گروه فرهنگی: با ظهور فضای مجازی، به عنوان یک پدیده نوین در جوامع انسانی، تاثیرات و پیامدهای مثبت و منفی آن هم در حال گسترش است و با ورود این پدیده به زندگی روزمره کودکان و نوجوانان، والدین و نظام آموزشی به چالش فرا خوانده شدند. با توجه به اینکه نوجوانی، مرحله مهمی از دوران رشد و تکامل افراد است و فرد دچار تغییرات فیزیکی و عاطفی گسترده‌ای می‌شود، ایجاد زمینه مناسب و ارتقا سطح مهارت‌های وی برای ورود به اجتماع ضروری است. بر اساس نظریه کنترل اجتماعی، عاملی که باعث جلوگیری از رفتارهای انحرافی نوجوانان و جوانان می شود، پیوند اجتماعی است. در این نظریه، پیوندهای اجتماعی چهار عنصر اصلی دلبستگی، تعهد، مسئولیت و اعتقاد دارد و ضعف هر یک می‌تواند باعث بروز رفتارهای انحرافی در فرد شود. اما متاسفانه فناوری اطلاعات و ارتباطات چنان در جهان سیطره گسترانده که هیچ فردی از آسیب‌های آن در امان نیست و تربیت فرزند که جز وظایف اصلی والدین است، تحت تاثیر فضای مجازی، از کنترل خارج شده است. آن‌چه خانواده‌ها در تربیت فرزندان باید مدنظر قرار دهند ایجاد چهار عنصر اصلی نظریه کنترل اجتماعی است، زیرا فردی که دلبستگی، تعهد، مسئولیت و اعتقاد دارد به ندرت دچار لغزش و خطا می‌شود.
نوجوانانی که نسبت به والدین و نزدیکان خود ارتباط نزدیک‌تر و صمیمی‌تری دارند، احساس دلبستگی بیشتری دارند، بنابراین احتمال روی آوردن آن‌ها به بزهکاری در فضای مجازی کمتر است. همچنین هر چه فرد نسبت به خانواده و امور تحصیلی خود متعهدتر باشد و در زمان فراغت به فعالیت‌های ورزشی، علمی، اجتماعی و ... بپردازد، زمانی برای انجام رفتارهای نامتعارف برای وی باقی نمی‌ماند. زمانی‌که نوجوان به ارزش‌های انسانی و اخلاقی پایبند است و به قوانین دینی مانند درست‌کاری، راستگویی و ... اعتقاد دارد، از این قوانین سرپیچی نکرده و به سمت اعمال غیراخلاقی نخواهد رفت. والدین در درونی کردن و آموزش صحیح این عناصر نقش مهمی بر عهده دارند، هر چه میزان اختلاف بین والدین بیشتر و خانه پرتنش‌تر باشد، رابطه والدین با فرزندان‌شان و الگوهای نظارتی آن‌ها ضعیف‌تر خواهد بود. رفتار توام با عشق و احترام والدین با فرزندان تعهد را هم در فرزندان رشد خواهد داد، اما فرزندانی که به والدین‌شان دلبستگی کمتری دارند به درس و ارتقا تحصیلی نیز تمایلی ندارند و نگرش منفی نسبت به تحصیل و خانواده، مسئولیت و مشارکت در فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی را نیز کم‌رنگ خواهد کرد.
خانواده می‌تواند به عنوان راهنما فرزند را به سمت مذهب و اخلاق سوق دهد و آن‌چه مسلم است، رابطه معکوس بین مذهب و بزهکاری است، به عبارتی شکل‌گیری باورهای صحیح اخلاقی و افزایش مشارکت در فعالیت‌های مذهبی، رفتارهای ضد اجتماعی و انحرافات را در فرد کاهش می‌دهد. والدین در معنابخشی به زندگی و احساس امنیت خاطر مانند سپری در مقابل تمام خلاهای موجود در فضای مجازی عمل می‌کنند. لذا والدین برای حفظ فرزندان و تربیت صحیح آنان باید در برقراری روابط صمیمانه در محیط خانه بکوشند و زمان کافی را برای توجه و تلاش جهت درونی کردن ارزش‌های اخلاقی و دینی و همچنین هنجارهای اجتماعی اختصاص دهند. همچنین زمینه مشارکت فرزندان را در فعالیت‌های ورزشی، علمی و فرهنگی فراهم کنند.
بخاطر داشته باشید والدین در پیشگیری از انجام رفتارهای پرخطر کودکان و نوجوانان در فضای مجازی نقش بازدارندگی قوی‌ای ایفا می‌کنند.
- سمانه ابوالقاسم، کارشناس ارشد مدیریت اطلاعات
نظر شما