زهرا رفیعی- همشهری : ایران از جمله کشورهایی است که تاثیر زیادی از تغییرات اقلیمی خواهد گرفت. کاهش بارش، افزایش دمای میانگین و گسترش خشکسالی‌ها و سیل‌ها طی ۵ دهه اخیر روستاهای زیادی را خالی از سکنه کرده و باعث افزایش جمعیت حاشیه شهرها شده است. در ایران محتوای اسناد آمایش سرزمین، قوانین پنج ساله توسعه و متن لایحه برنامه هفتم توسعه نشان از عدم توجه به کلان روند تغییر اقلیم دارد این در حالی است که در سیاست‌های کلیمحیطزیست ابلاغی مقام معظم رهبری به مدیریت تغییرات اقلیم و مقابله با تهدیدات زیست‌محیطی اشاره شده است. بر اساس توصیه مرکز پژوهش‌های مجلس، اولین قدم در جهت سازگاری با تغییرات اقلیمی تدوین و اجرای «برنامه ملی سازگاری اقلیمی» طی برنامه هفتم توسعه است، عدم توجه به تغییرات اقلیمی تاثیرات گریزناپذیری در بخش‌های مختلف کشور خواهد داشت.
برای بهبود سازگاری با تغییرات اقلیمی:
لحاظ کردن روند تغییر اقلیم در اسناد و برنامه‌های توسعه (بررسی محتوای اسناد آمایش سرزمین و متن لایحه برنامه هفتم توسعه نشان از عدم توجه به کلان روند تغییر اقلیم دارد. این درحالی است که در بند ۷ سیاست‌های کلیمحیطزیست ابلاغی مقام معظم رهبری به توسعه آینده نگری به عنوان یکی از الزامات مدیریت تغییرات اقلیمی در کشور اشــاره شده اســت)
تدوین برنامه ملی ســازگاری با تغییر اقلیم (با توجه به گستردگی ذینفعان نیازمند تدوین یک روند مشارکتی بین سطوح مختلف حکمرانی اعم از مجلس، دولت، وزارتخانه‌ها، بخش و خصوصی و بخش عمومی هستیم)
تاثیر تغییر اقلیم بر بهداشت و سلامت
- خطرات استرس گرمایی (بیماریهای همچون اسهال، حساسیت پوستی، درد شکم، سکته مغزی، بیحالی ناشی از گرما و مرگ)
مثال:
میزان مرگ در افراد سالمند بالای ۶۵ سال:
در سالهای ۱۹۶۱-۱۹۹۰ : کمتر از ۶ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر
در سال ۲۰۸۰ :
سناریوی انتشار بالای کربن: ۶۹ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر
سناریوی کاهش انتشار سریع کربن: ۱۶ مورد در هر ۱۰۰ هزار نفر
- کاهش دسترسی به آب سالم (افزایش بیماریهایی مرتبط با آب مانند وبا و اسهال)
هر ۱ درجه افزایش دما : ۸ درصد افزایش ابتلا به اسهال
تاثیر تغییر اقلیم بر مناطق ساحلی کشور
۳۵۰۰ کیلومتر خط ساحلی (دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان)
۱۰ میلیون نفر ساکنان مناطق ساحلی
فعالیتهای اقتصادی سواحل شمال: کشاورزی، ماهیگیری و گردشگری
فعالیتهای اقتصادی سواحل جنوبی: ماهیگیری، کشتیرانی و صنعت
- کاهش پوشش گیاهی
- کاهش روان آب رودخانه‌ها
- فرسایش خاک
- کاهش زادآوری آبزیان مهاجر از دریا به رودها
- افزایش سطح خلیج‌فارس با نرخ حدود ۳ میلیمتر در سال
- افزایش شوری آب
- افزایش فرکانس طوفان‌های دریای عمان در سالهای آتی
تاثیر تغییر اقلیم بر کشاورزی و امنیت غذایی
بر اساس تحقیقی که در سال ۱۴۰۰ در مورد اثر تغییر اقلیم بر عملکرد و تولید ۱۷ گیاه زراعی استراتژیک انجام شده:
- در سناریوی اقلیمی خوشبینانه: افزایش پتانسیل تولید گندم و حبوبات (۴ و ۲ درصد)، افزایش پتانسیل تولید گیاهان علوفه‌ای ۳ درصد
- سناریوی اقلیمی بدبینانه : کاهش پتانسیل تولید گندم و حبوبات(حدود ۱ درصد) افزایش پتانسیل تولید گیاهان علوفه‌ای ۲ درصد
- در هر دو سناریو: کاهش پتانسیل تولید برنج، سیب‌زمینی، دانه‌های روغنی و گیاهان قندی(۴، ۱۰، ۵، و ۷ درصد)
تاثیر تغییر اقلیم بر تنوع زیستی کشور
۸۲۰۰ گونه گیاهی
۲۵۰۰ گونه بومی
۵۰۰ گونه پرنده
۱۶۰ گونه پستاندار
۱۶۴ گونه خزنده
۱۰۰ تالاب (ثبت ۲۲ تالاب با مساحت حدود ۱.۵ میلیون هکتار در معاهده رامسر)
۳۴۵۰ رودخانه دائمی و فصلی
- کاهش حجم قابل ملاحظه آب در همه زیستگاه‌ها به دلیل کاهش بارش و افزایش دما
- کاهش زادآوری حیات وحش تغذیه‌کننده از مراتع
- افزایش مهاجرت پرندگان از کشور
- تاثیر در چرخه تولید مثل گیاهان و جانوران به دلیل کاهش طول زمستان و فرا رسیدن سریعتر بهار
- کاهش روزهای یخبندان و افزایش آفات و بیماریهای گیاهی
- کاهش دامنه تاب‌آوری و مقاومت گونه‌ها نسبت به شرایط محیطی
- کاهش توزیع و پراکنش برخی گونه‌ها
تاثیر تغییر اقلیم بر جنگلها و مراتع کشور
جنگلها :
۱۴ میلیون هکتار : جنگلهای کشور (۹ درصد مساحت کشور)
۱۲ درصد جنگل انبوه
۲۴ درصد جنگل نیمه انبوه
۵۶ درصد جنگل تنک
۰.۲ درصد جنگل ماندابی
۷.۸ درصد جنگلهای دست کاشت
ارزش اقتصادی جنگلها ۳۰۰ هزار میلیارد ریال
مراتع :
۵۲ درصد از مساحت کشور
کارکرد مراتع:
حفظ خاک و جلوگیری از فرسایش
تنظیم گردش آب در طبیعت
تأمین علوفه مورد نیاز دام
تولید محصولات دارویی و صنعتی
حفظ ذخایر ژنتیک گیاهی و جانوری
ارزش هر هکتار مرتع : ۲۵ درصد تولید علوفه، ۷۵ درصد ارزشهای زیست‌محیطی
- اثر کم آبی بر گونه‌های سازگار شده قدیمی (توسکا، توسکای ییلاقی)
- اثر شوری آب بر جنگلهای مانگرو
- کاهش پوشش گیاهی مراتع
- فرسایش خاک
نظر شما