به گزارش همشهری آنلاین به نقل از گاردین بر اساس روایت رسمی، نرودا که در جوانی با انتشار مجموعه «بیست شعر عاشقانه و یک سرود نومیدی» به شهرت رسید- در ۲۳ سپتامبر ۱۹۷۳ ، درس ۱۲ روز پس از کودتای نظامی در شیلی که به سرنگونی دولت سوسیالیستی به طور دموکراتیک انتخاب‌شده دوستش، رئیس‌جمهور سالوادور آلنده منجر شد، به علت سرطان پروستات و سوءتغذیه در گذشته است.
روایتی که پذیرفته نشد
اما برخی از افراد از جمله خواهرزاده نرودا، رودولفو ریس مدت‌ها باور داشتند که او به علت مخالفتش با دیکتاتوری در شرف ایجاد ژنرال آگوستو پینوشه به قتل رسیده است.
ده سال پیش مانوئل آرایا، راننده پیشین نرودا افشا کرد که نرودا در هنگامی در بیمارستان شهر سانتیاگو پایتخت شیلی در حال درمان بود، با حالتی مضطرب به او تلفن زد و گفت هنگام خواب به شکمش تزریقی انجام شده است. شاعر چند ساعت پس از این تماس درگذشت. پس از این افشاگری، یک قاضی شیلیایی دستور نبش قبر شاعر برای نمونه‌برداری از بقایای او را صادر کرد.
نمونه‌های جنازه نرودا برای آنالیز به آزمایشگاه‌های پزشکی قانونی در چهار کشور فرستاده شد و دولت شیلی در سال ۲۰۱۵ اعلام کرد که او «احتمال زیادی وجود دارد که «طرف ثالثی» مسئول مرگ او بوده است. دو سال بعد، گروهی از دانشمندان بین‌المللی اعلام کردند که «۱۰۰ درصد مطمئن هستند» که شاعر به علت سرطان پروستات نمرده بود.
ریس روز دوشنبه اعلام کرد که آزمایش‌های علمی وجود سم مرگبار باکتری «کلستریدیوم بوتولینوم» را در بدن دائی‌اش در هنگام مرگ نشان داده است و بر این اساس او در واقع پس از کودتا «مسموم شده است.» نتایج این آنالیز کارشناسان قرار است در گزارشی در روز چهارشنبه منتشر شود.
ریس به خبرگزاری اسپانیایی Efe گفت: «ما می‌دانیم که دلیلی وجود ندارد که کلستریدیوم بوتولینوم در استخوان‌های او وجود داشته باشد. وجود این سم چه معنی می‌دهد؟ معنی‌اش این است که نرودا از طریق دخالت عوامل دولتی در ۱۹۷۳ به قتل رسیده است.»
باکتری کلستریدیوم بوتولینوم که سم عصبی یا نوروتوکسینی ایجاد می‌کند که باعث بیماری بوتولیسم می‌شود، در یکی از دندان‌های برداشته‌شده از جنازه نرودا در سال ۲۰۱۷ یافته شد. ریس گفت آنالیز انجام شده بوسیله دانشگاه مک‌مستر در کانادا و دانشگاه کپنهاگ ثابت کرده است که این باکتری از طریق تابوت یا منطقه مجاور به بدن نرودا راه نیافته است.
ریس گفت: «ما در واقع گلوله‌ای را که نرودا را کشت، پیدا کردیم و این گلوله درون بدنش بود. چه کسی آن را شلیک کرد؟ ما به زودی در خواهیم یافت، اما هیچ تردیدی وجود ندارد که نرودا از طریق دخالت مستقیم طرف ثالثی کشته شده است.
قتل پس از کودتای نظامی
کودتای پینوشه با حمایت آمریکا که در جریان آن هنگام هجوم نیروهای نظامی به کاخ ریاست‌جمهوری رئیس‌جمهور آلنده خودش را کشت، نرودا را خورد کرد و او را به برنامه‌ریزی برای به تبعید رفتن به مکزیک برانگیخت.
اما یک روز پیش از خروج برنامه‌ریزی‌شده او از کشور، او برای درمان سرطان و سایر بیماری‌ها به بیمارستانی در پایتخت شیلی برده شد. او در بعدازظهر ۲۳ سپتامبر در آنجا ظاهرا بر اساس اثرات تحلیل‌برنده سرطان پروستات درگذشت که چهار سال پیش شناسایی شده بود.
اما این روایت رسمی وقایع هنگام او مرگ او بارها مورد تردید قرار گرفت. گونزالو مارتینز کوربالا که در هنگام کودتا سفیر مکزیک در شیلی بود به آسوشیتدپرس گفت که او نرودا را دو روز پیش ازمرگش دیده بود و او تقریبا ۱۰۰ کیلوگرم وزن داشت- که با ادعاهای اینکه او به علت سرطانش به طور مرگباری دچار سوءتغذیه شده بود، منافات دارد.
آرایا ماه پیش به آسوشیتدپرس گفت اگر نرودا «در کلینیک تنها نمانده بود، نمی‌توانستند او را به قتل برسانند.» به گفته راننده نرودا، او ماتیلدا اوروتیا، همسر نرودا برای برداشتن چمدان‌ها برای سفر به مکزیک به خانه این زوج رفته بودند که شاعر به آنها زنگ زد و خواست که به سرعت به بیمارستان بازگردند. نرودا چند ساعت بعد در همان روز درگذشت.
اوروتیا پس از مرگ نرودا مدعی بود که او پس از آگاه شدن از قساوت‌های ابتدای دیکتاتوری پینوشه به طور فزاینده رنج می‌برد و اندوهش از این کودتا بود که به مرگ او انجامید.
این تحقیق درازمدت درباره مرگ نرودا با مشکلات متعدد از جمله همکاری نکردن کلینیکی که تزریق ادعایی در آن انجام شد تا مشکلات تامین پول لازم برای انجام آزمایش‌ها در آزمایشگاه‌های خارجی.
شهرت لکه‌دار شده
گرچه دوستش گابریل گارسیا مارکز او «بزرگترین شاعر قرن بیستم در هر زبانی» می‌خواند، اما شهرت نرودا در سال‌های اخیر به خاطر جزئیات زندگی خصوصی‌اش لکه‌دار شده است: نه تنها به خاطر اعترافش به تجاوز به یک زن خدمتکار تامیل در مقام یک دیپلمات جوان در سیلان (سری‌لانکا) در خاطراتش که پس از مرگش منتشر شد، بلکه به این علت که او همسر اول و دخترشان مالوا مارینا را رها کرد که با یک اختلال عصبی به دنیا آمده بود و در ۹ سالگی درگذشت.
ماجرای اعتراف به تجاوز در خاطرات نرودا که پنج سال پیش دوباره مطرح شد، باعث شد فعالان حقوق بشر با اقدام برای تغییر نام فرودگاه سانتیاگو به افتخار شاعر مخالفت کنند.
ایزابل آلنده نویسنده مشهور آمریکای لاتین و فعال حقوق زنان در آن هنگام در مصاحبه‌ای گفت این رفتار سنگدلانه نرودا نباید باعث بی‌ارزش شمردن کار او شود.
او گفت:«من از برخی از جنبه‌های زندگی و شخصیت نرودا بیزارم. اما نمی‌توانم نوشته‌هایش را کنار بگذارم. شمار بسیار اندکی از افراد- به خصوص افراد قدرتمند یا پرنفوذ- همیشه رفتاری ستودنی داشته‌اند. متاسفانه،نرودا شخصی خطاکار بود، همچنانکه همه ما کم و بیش اینگونه هستیم.»
نظر شما