همشهری‌آنلاین - پروانه بندپی: ایران در بین ۱۱۷ کشور دنیا، رتبه ۲۴ آلودگی هوا را دارد و در میان پایتخت‌های دنیا، صاحب رتبه ۲۱ در این زمینه است.
طبق گزارش بانک جهانی و نیز تایید وزارت بهداشت ایران، آلودگی هوا هر سال حدود ۸ میلیارد دلار خسارت به اقتصاد کشورمان وارد می‌کند که ۸۰۰ میلیون دلار آن در بخش بهداشت و درمان است و از این میزان، ۲ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار مستقیما متوجه ساکنان شهر تهران است. همچنین هر سال حدود ۲۰ هزار نفر در کشور به علت آلودگی هوا جان خود را از دست می دهند که ۴ هزار نفر از این تعداد مربوط به ساکنان پایتخت است.
آلودگی هوا در ایران مساله‌ای امروزی نیست و از بیش از نیم‌قرن پیش تاکنون کشور و به خصوص تهران درگیر آن است اما تا امروز اراده و برنامه پایداری برای حل آن وجود نداشته است.
تا سال‌ها فقط خودروها و خودروسازان، عامل آلودگی هوای کشور و پایتخت معرفی می‌شدند اما طی چند سال اخیر، سوزاندان سوخت‌های سنگین مانند مازوت در صنایع و نیروگاه‌ها نیز به عوامل آلودگی هوا افزوده شده که خطرات آن برای سلامت شهر و شهروندان کمتر از خودروهای بی‌کیفیت نیست و تهدیدی برای حیات انسان‌ها شمرده می‌شود. هرچند به تایید برخی متخصصان محیط زیست، هنوز خودروسازان به عنوان متهم ردیف اول آلودگی هوای کشور و پایتخت شناخته می‌شوند و هیچ عامل دیگری نباید و نمی‌تواند موجب شود که از قصور و تقصیر آنها رویگردان شویم.
گزارش‌ها نشان می‌دهد که امسال با گذشت ۱۰ ماه از سال، پایتخت‌نشینان تنها ۲ روز هوای پاک داشته‌اند و ۱۴۸ روز نیز هوا در شرایط قابل قبول بوده است. در مورد بقیه روزهای سال، ۲ روز هوای بسیار ناسالم یا خطرناک، ۱۱۰ روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس و ۱۶ روز هوای ناسالم برای همه افراد جامعه به ثبت رسیده است. فقط در آذرماه امسال تهران، ۲۴ روز هوای آلوده داشت.
در سال ۱۴۰۰ نیز تنها ۲ روز هوای پاک برای پایتخت ثبت شد اما تعداد روزهای در شرایط قابل قبول بیشتر بود؛ ۲۴۹ روز. همچنین ۱۰۸ روز ناسالم برای گروه‌های حساس و ۶ روز ناسالم برای همه گروه‌ها داشتیم. این در حالی است که در سال ۱۳۹۹، پایتخت شاهد ۱۷ روز هوای پاک بود.
اولین هشدارهای جدی درباره آلودگی هوای تهران در سال ۱۳۷۴ مطرح شد. زمانی که خبری از مازوت‌سوزی نبود و مهم‌ترین دغدغه، حذف سرب از بنزین، استانداردسازی خودروها و توسعه حمل و نقل عمومی بود. حالا مدتی است که نیروگاه‌ها، صنایع و ... در شهرهای مختلف کشور در روزهای سخت زمستان که فشار گاز افت پیدا می‌کند و گاز قطع می‌شود، مازوت می‌سوزانند؛ سوختی بسیار ارزان که کیفیت پایین و ویسکوزیته بالایی دارد و در نیروگاه‌های حرارتی، کوره‌ها، حمام‌ها، تنور نانوایی‌ها، موتورهای دیزلی دریایی و موارد مشابه از آن استفاده می‌شود. در گذشته، مازوت برای گرم کردن خانه‌ها در شوروری سابق و شرق دور استفاده می‌شد. چراکه آنها تجهیزات لازم برای تبدیل مازوت به سایر محصولات پتروشیمی را نداشتند.
مسئولانی که درباره موضوع مهم آلودگی هوا شفاف نیستند
در تایید مازوت‌سوزی در کشور، هماهنگی درستی بین مسئولان وجود ندارد و در حالی که عده‌ای از مسئولان کشوری و استانی اعلام می‌کنند در نیروگاه‌ها مجبور به مازوت‌سوزی هستند، شمار دیگری از آنها به راحتی این موضوع را تکذیب و به کلی آن را رد می‌کنند. عدم شفاف بودن مسئولان، خود یکی از دلایل تشدید آلودگی هواست.
در حالی که چند روز پیش (۲۹ آذر) دکتر عباس شاهسونی، رییس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم وزارت بهداشت در گفتگویی اعلام کرد که «برخی صنایع از سوخت‌های سنگینِ دارای گوگرد بالا استفاده می‌کنند که در روزهای اخیر باعث افزایش ۳ تا ۵ برابری دی‌اکسید گوگرد در هوای تهران شده است»، زهره عبادتی معاون محیط زیست انسانی اداره کل محیط زیست استان تهران روز ۳۰ آذر گفت: «انتشار دی‌اکسیدگوگرد الزاما دلیل بر مازوت‌سوزی نیست و احتمال دارد گازوئیل هم دارای گوگرد باشد.» او گفت: «بررسی‌ها نشان می‌دهد در نیروگاه‌ها و صنایع بزرگ‌مقیاس تهران مازوت‌سوزی نداشتیم و نداریم. آنها تحت کنترل هستند و امیدواریم سوخت گاز صنایع نیروگاه‌ها تامین شود تا به سمت مازوت‌سوزی نرویم.»
جواد اوجی، وزیر نفت هم روز ۳۰ آذر به رسانه‌ها گفت: «در پاییز امسال گازرسانی به نیروگاه‌ها را ۱۰ درصد نسبت به مدت مشابه افزایش دادیم و بنابراین در هیچکدام از نیروگاه‌های استان تهران مصرف سوخت مازوت نداریم.»
این سخنان در حالی مطرح می‌شود که برخی متخصصان و فعالان محیط زیست، سوزاندان مازوت در نیروگاه‌ها و صنایع کشور را تایید می‌کنند و علت تشدید آلودگی هوا را سوزاندان سوخت‌های سنگین مانند مازوت می‌دانند و تاکید دارند که برای کاهش آلودگی هوا و به خطر نیفتادن زندگی شهروندان، سوخت‌های کم‌کربن با میزان گوگرد پایین جایگزین شود.
محسن ناصری، رئیس هیئت مدیره انجمن علمی هوای پاک، چند روز پیش (۸ دی) گفت: «هیدروکربن‌های سنگین شامل مازوت و گازوئیل با کیفیت بسیار نازل باعث افزایش آلاینده دی‌اکسید گوگرد در مناطق شهری می‌شود. باید از وزارت نفت پرسید سوختی که در اختیار نیروگاه‌ها در مجاورت تهران داده می‌شود، از چه نوعی است.»
مازوت می‌سوزانند و میگویند نمی‌سوزانیم!
در این میان وحید نوروزی، دکترای محیط زیست و کارشناس مدیریت شهری که مدتی مشاور فراکسیون محیط زیست مجلس بوده و هم سال‌ها در شهرداری تهران سمت‌های اجراییِ مرتبط با ترافیک و آلودگی هوا داشته است، به خبرنگار همشهری‌آنلاین می‌گوید: حتی با فرض این که دوستان ادعا می‌کنند اصلا به نیروگاه‌ها مازوت نمی‌دهیم و مازوت‌سوزی در صنایع را رد می‌کنند، هوای بسیار آلوده پایتخت و دیگر کلانشهرهای کشور، گویای این است که اینها یا گازوئیلِ پرگوگرد می‌سوزانند یا مازوت.
دکتر نوروزی با بیان این که دلایل و میزان آلودگی هوای پایتخت، امسال تفاوت آنچنانی با سال‌های گذشته ندارد، می‌گوید: در یک دوره‌ای، آلاینده دی‌اکسید گوگرد در شهر تهران خیلی بیشتر شد که کاملا معلوم است منبع آن، سوزاندان سوخت‌های سنگین مثل گازوئیل پرگوگرد و مازوت است. این روشن و شفاف است. در یک دوره‌ای (فصل‌های سرد) صنایع، نیروگاه‌ها، کارخانه‌های سیمان و بقیه کارخانه‌هایی که در اطراف شهر فعالند، وقتی افت فشار گاز پیش می‌آید و گازشان قطع می‌شود، وزارت نفت احتمالا به آنها گازوئیل بسیار پرگوگرد می‌دهد. این موضوع مخصوص امسال نیست و پارسال هم بوده است.
این متخصص محیط زیست می‌گوید: یکی از مشکلات مهمی که داریم، این است که ما خط‌کشی که سازمان ناظری مثل سازمان محیط زیست بتواند با آن، همه چیز را اندازه بگیرد و همه اتفاقات را از بالا ببیند و رصد کند، نداریم. و چون سازمان ناظر بسیار دقیقی که بتواند همه چیز را رصد کند نداریم و نیز چون محیط غیرشفاف است، عملا همه حرف‌ها و آمار ما در حد اطلاعات اولیه است. نه تنها سازمان محیط زیست، بلکه هیچ سازمان مرجع دیگری هم این امکان نظارتی را ندارد. دلیل اصلیش هم این است که سازمان‌ها در کشور ما به صورت جداگانه و جزیره‌ای عمل می‌کنند و کسی خود را پاسخگو نمی‌داند. مثلا می‌دانیم که امسال در روزهایی میزان دی‌اکسید گوگرد در هوا به شدت بالا رفته و منبعش مشخصا گازوئیل پرگوگرد و مازوت است. در این حد می‌توانیم بگوییم اما مثلا اگر بخواهیم تناژ مصرفی را به طور دقیق اعلام کنیم، آماری نداریم. چون وزارت نفت و بیشتر وزارت نیرو همیشه این مورد را تکذیب می‌کنند و میگویند ما در نیروگاه‌ها مازوت نمی‌سوزانیم.
او می‌گوید: پارسال مدیرکل صمت مازندران - استان سرسبز و پاک ایران - در مصاحبه‌ای رسمی صراحتا اعلام کرد که ما در فصل زمستان مازوت می‌سوزانیم. حتی این را هم گفت که «یک سری واحدهای صنعتی که خطوط مصرفی مازوت خود را باز کرده و فروخته بودند، موظف شدند دوباره آنها را نصب کنند تا در زمانی که کمبود گاز داریم، مازوت بسوزانند.» مازوت‌سوزی در صنایع و ... فقط منحصر به تهران هم نیست؛ در اصفهان و خیلی مناطق دیگر هم مازوت سوزانده می‌شود. خود شهردار اصفهان چند روز قبل اعلام کرد نیروگاه این شهر از مازوت استفاده می‌کند.
متهم ردیف اولِ آلودگی هوای کشور و پایتخت!
این کارشناس مدیریت شهری در پاسخ به این سوال که آیا سوخت‌های سنگین مانند مازوت، عامل اصلی آلودگی هوای کشور و پایتخت هستند، می‌گوید: بردن انگشت اتهام به سمت فقط مازوت و صنایع، کاری است که خودروسازان سعی دارند انجام دهند و موضوع دلخواه آنهاست. در حالی که متهم ردیف اول آلودگی هوای تهران و کشور همچنان به طور صد درصد خودروها و خودروسازان هستند.
دکتر نوروزی در توضیح دلایل خود می‌گوید: در ایجاد ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون که عامل اصلی آلودگی هوای حداقل پایتخت است، سهم منابع متحرک ۶۰ درصد است. یعنی عامل ۶۰ درصد ذرات معلقی که همین الان در شهر هست، خودروهای شخصی، تاکسی‌ها، موتورسیکلت‌ها، اتوبوس‌ها و کامیون‌ها هستند. این وسایل نقلیه نزدیک به ۷ هزار تُن ذرات معلق کمتر از ۲.۵ میکرون را تولید می‌کنند! در این میان کامیون‌ها نقش پررنگی در منابع متحرک دارند. حدود یک‌پنجم ذرات معلق شهر تهران مربوط به کامیون‌ها است. کامیون‌هایی که گازوئیل با گوگرد بسیار بالا مصرف می‌کنند. موتورسیکلت‌ها و اتوبوس‌ها هم نقش موثری در آلودگی هوا دارند. متهم حدود ۱۰ درصد آلودگی هوای تهران به طور مشخص موتورسیکلت‌ها هستند. این در حالی است که حتی یک موتورسیکلت فرسوده تاکنون از رده خارج نشده است.
این دکترای محیط زیست اظهار می‌کند: وزارت نفت می‌گوید ما روزانه حدود ۱۱۰ تا ۱۱۲ میلیون لیتر بنزین در کشور مصرف می‌کنیم. قبلا حدود ۸۰ میلیون لیتر در روز بود. ما حدود ۲۴ میلیون خودرو و ۹ میلیون موتورسیکلت فعال در کشور داریم. از این ۲۴ میلیون خودرو، طبق گزارش دیوان محاسبات کشور ۱۱ میلیون خودرو در مرز فرسودگی قرار دارند. خودروهای ایرانی حدود ۱۲ لیتر به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر بنزین مصرف می‌کنند. درحالی‌که خودروهای اروپایی کمتر از ۴ لیتر بنزین به ازای هر ۱۰۰ کیلومتر مصرف دارند. یعنی خودروهای ما ۳ برابر خودروهای اروپایی بنزین می‌سوزانند. اگر قیمت میانگین هر لیتر بنزین در اروپا یک دلار باشد، ما روزانه ۵۰ تا ۶۰ میلیون دلار با خودروهای تولید داخل بنزین می‌سوزانیم و در حلق مردم می‌ریزیم.
دکتر نوروزی می‌گوید: طبق اعلام وزارت بهداشت، هزینه مرگ‌های منتسب به آلودگی هوا در ایران ۸ میلیارد دلار در سال است. یعنی فقط دو رقم هدررفت بنزین و خسارت سلامت در سال حدود ۳۰ میلیارد دلار می‌شود! آیا خودروسازان ما از این ارقام مطلع نیستند؟ آیا مسئولان و تصمیم‌گیرندگان ما این اعداد را نمی‌دانند؟
برخی مدیران و تصمیم‌گیران اعتقادی به برنامه ندارند
دکتر نوروزی که اوایل دهه ۱۳۹۰ مشاور زیست‌محیطی معاون شهردار تهران هم بوده، می‌گوید: خودروساز داخلی که ادعای تولید خودروی ملی باکیفیت هم دارد، نقداً روزانه حدود ۶۰ میلیون دلار از پول ما را دور می‌ریزد. این عدد را باید اضافه کنیم به سالانه ۸ میلیارد دلار خسارتی که خودروهای پرمصرف بی‌کیفیت به سلامت کشور وارد می‌کنند. توجه کنید که این خسارت‌ها و ضررها به دلار است، نه به ریال. ولی چون برخی مدیران و تصمیم‌گیران ما به برنامه اعتقادی ندارند و جزیره‌ای عمل می‌کنند، عملا این اتفاق می‌افتد. ببینید ما در حال حاضر بالاتر از برنامه پنج‌ساله توسعه در کشور نداریم. اما رئیس مجلس اخیرا اعلام کرد که فقط ۳۰ درصد احکام برنامه توسعه ششم محقق شد! وقتی قانون برنامه توسعه در مجلس تصویب می‌شود، شورای نگهبان آن را تایید می‌کند و ابلاغ می‌شود، یعنی دولت باید اقدامات خود را که در قانون برنامه پنج‌ساله است، به پنج سال تقسیم کند و بر اساس همین، بودجه را تحویل مجلس بدهد. ولی در خوش‌بینانه‌ترین حالت فقط ۳۰ درصد احکام این برنامه محقق می‌شود. حداقل در سه قانون پنج‌ساله توسعه کشور، موضوع آلودگی هوا ذکر شده اما هیچکدام موفق نبوده‌اند.
این متخصص محیط زیست ادامه می‌دهد: ما از سال ۱۳۴۵ درگیر آلودگی هوا و قانون و مصوبه و ... هستیم اما تا امروز هیچ وقت، هیچ برنامه جامع و مصوبی در خصوص آلودگی هوا که به طور کامل اجرا شود، نداشته‌ایم. در سال ۱۳۴۵، بند ۲۰ قانون شهرداریها را داشتیم، یک قانون مربوط به آلودگی هوا در سال ۱۳۷۴ داشتیم، قانون هوای پاک را در سال ۱۳۹۶ داشتیم، اما این قانون‌ها چون منجر به یک اقدام ملی که قابل اندازه‌گیری باشد و اعتبار و ردیف بودجه‌ای داشته باشد، نمی‌شوند، همیشه فقط روی کاغذ می‌مانند، همیشه زمستان‌ها وارونگی هوا که پیش می‌آید، یک سری اعتراض می‌کنند و بعدش باد و باران می‌آید و آلودگی را مدیریت می‌کند و می‌رود تا سال بعد.
دکتر نوروزی تاکید می‌کند: آلودگی هوا با اقدامات هیجانی، سلیقه‌ای و شخصی رفع نخواهد شد. قانون هوای پاک نمی تواند تضمین رسیدن به هوای پاک باشد. احکام مندرج در این قانون، احکام کلی است که قانونگذار تصویب کرده و ده‌ها آیین‌نامه اجرایی برای آن پیش‌بینی کرده اما درمجموع این قانون نمی‌تواند به هوای پاک کمک کند. زمانی می‌تواند کمک کند که عزم ملی برای بهبود هوا وجود داشته باشد، و نیز یک برنامه عملیاتی و اجرایی داشته باشیم. نسخه، راهکارها، بودجه و زمان‌بندی اجرای آلودگی هوای تهران مشخص است و هیچ چیز مبهمی نداریم. اگر فکر می‌کنند باید دانشمندانی را از اقصی نقاط دنیا جمع کنند تا آنها برای هوای ما نسخه‌ای بپیچند، من موافق نیستم. برای حل آلودگی هوای تهران و کل کشور چند متخصص آلودگی هوا، چند متخصص قانون و اقتصاد و چند تخصص دیگر جمع شوند، در کمتر از یک ماه می‌توان یک نسخه جامع برای مدیریت کیفیت هوا ارائه داد. ما مشکل راهکار نداریم.
وی تاکید می‌کند: باید بنشینند این برنامه پنج تا ده‌ساله را محور به محور مشخص کنند، مسئول و متولی آن را مشخص کنند، بودجه‌اش هم باید حتما در قانون بودجه کل کشورِ هر سال مشخص شود و بگویند برای مثال برای محور یک، این قدر تومان یا این قدر دلار وظیفه فلان دستگاه است. به صورت کمّی هم باید بتوان در پایان هر سال آن را اندازه گرفت تا بر اساس انجام وظیفه، بودجه سال بعدش پرداخت شود یا پرداخت نشود. یا در صورت نیاز مجلس بیاید وزیرش را بازخواست کند.
نوروزی می‌گوید: یکی از مهم‌ترین ایرادهای قانون هوای پاک این است که در آن مجازات حبس وجود ندارد. هر مسئولی هر کاری دلش بخواهد انجام می‌دهد و آخرش می‌گوید پولش را می‌دهم. در این قانون، مسئولیت کیفری متوجه اشخاص حقیقی و حقوقی نیست. برای همین این قانون علی‌رغم ظاهرِ با پرستیژش قانونی ضعیف است و به نتیجه نخواهد رسید.
او می‌گوید: تا برنامه نداشته باشیم، سخن گفتن از آلودگی هوا وهوای پاک، داستان‌سرایی است و در این میان وزارت صمت کار خودش را می‌کند، وزارت نفت کار خودش را می‌کند، وزارت نیرو هم کار خودش را می‌کند.
در هیچ دوره‌ای در کنترل آلودگی هوا موفق نبودیم؟!
این دکترای محیط زیست در پاسخ به این سوال که در هیچ دوره‌ای ، در کنترل آلودگی هوا موفق نبوده‌ایم، می‌گوید: در سال ۱۳۷۹ یک برنامه ۷ محوری کاهش آلودگی هوا با عنوان برنامه جامع کاهش آلودگی هوا برای شهر تهران تدوین شد که بعدها ۲ محور به آن اضافه شد. آن موقع استانداردسازی خودروهای نو اصلا وجود نداشت. در آن سال‌ها شاخص آلودگی هوا به عدد ۵۰۰ هم می‌رسید. از نظر آلودگی هوا دوران خیلی بدی بود.
به گفته دکتر نوروزی، دولت در آن سال تصمیم گرفت برنامه‌ای با عنوان برنامه جامع آلودگی هوای تهران را به اجرا در آورد که بر اساس آن باید ظرف مدت ۱۰ سال کیفیت هوای پایتخت به شرایط قابل تنفس و سالم می‌رسید. در پی انعقاد قرارداد همکاری با آژانس همکاری بین‌المللی ژاپن به نام «جایکا» توسط شهرداری تهران، بررسی‌های جامعی درخصوص آلودگی هوای تهران انجام و تدوین راهکارهای لازم برای بهبود وضع آلودگی هوا شروع شد. این برنامه شروع خوبی داشت اما در ادامه شکست خورد. چون هیچ وقت کل این برنامه در هیچ نهاد بالادستی مثل دولت یا مجلس تصویب نشد. این برنامه در حد یک رویا ماند. فقط یک بار دو صفحه و نیمش رفت هیات دولت و مصوبه گرفت و هرچه موفقیت در مدیریت آلودگی هوا داریم، مربوط به آن دو صفحه و نیم است.
این متخصص محیط زیست می‌گوید: آن برنامه ۷ محوری نتایج مهمی داشت؛ استاندارد کردن خودروهای نو، احداث مراکز مکانیزه معاینه فنی، ایجاد مدیریت هوشمند کنترل کیفیت هوا، بهبود کیفیت سوخت، در اختیار گذاشتن گازوئیل کم‌گوگرد، تجهیز تهران و شهرهای بزرگ به سیستم سنجش آلودگی هوا در قالب این برنامه ۷ محوری شروع شد. پس ببینید اگر برنامه داشته باشیم، می‌توانیم موفق شویم.
نقش شهرداری ها در کاهش آلودگی هوا
دکتر نوروزی همچنین درباره نقش شهرداری ها در آلودگی هوا گفت: ما باید ببینیم که در نسخه آلودگی هوا شهرداریها چقدر نقش دارد. نقش شهرداری مشخص است و سهم چندانی در آلودگی هوا ندارد. : یک ،ایجاد مراکز معاینه فنی دو،کنترل هوشمند ترافیک و سوم توسعه حمل و نقل عمومی.
شهرداری در توسعه مراکز معاینه فنی و در کنترل هوشمند ترافیک شهرداری کارش را خوب انجام داده. در حمل و نقل عمومی هم شهرداری موظف به خرید اتوبوس و دیگر وسایل حمل و نقل عمومی نیست . متاسفانه دولت قبلی سهم خودش را در خرید اتوبوس پرداخت نکرد و اکنون در این زمینه شهرداری با مشکل مواجه است که البته ربطی به عملکرد شهرداری ندارد.
این کم لطفی مسئولان گذشته است که با اینکه شهرداری سهم زیادی در آلودگی هوا ندارد مرتب مسئولان شهری را می کوبند و حتی میگویند شهردار باید استعفا دهد در حالی که خودشان منتظر باد و باران بودند تا آلودگی هوا را از بین ببرد.
مدیریت آلودگی هوا شکستن شاخ غول نیست
این فعال محیط زیست توضیح می‌دهد: مدیریت آلودگی هوا همان استاندارد کردن خودروها، افزایش کیفیت بنزین، توسعه حمل و نقل عمومی، ایجاد مدیریت هوشمند، تقویت دولت الکترونیک و کاهش مراجعات شهروندان به ادارات است. در کل دنیا هم همین است. فکر نکنید نسخه‌ای که مکزیکوسیتی را از یک وضعیت بحرانی آلودگی هوا به یک وضعیت عالی رساند، با کارهایی که ما اینجا انجام می‌دهیم، فرق دارد. فقط شناسایی منابع انتشار مهم است. مکزیکوسیتی به طور شفاف شناسایی کرد که در آن شهر منابع متحرک بیشتر است یا منابع ثابت. اگر منابع متحرک عامل آلودگی هوا باشد، راهکارهایش مشخص است. اگر هم منابع ثابت، عامل آلودگی هوا باشد، راهکارهایش مشخص است.
نوروزی تاکید می‌کند: صراحتا می‌گویم که راهکاهای کاهش آلودگی هوای تهران و کشور مثل آب خوردن، روشن و شفاف است. هرکس مهندس محیط زیست باشد و وقت بگذارد، ۴ روزه می‌تواند یک نسخه برای کنترل آلودگی هوا بنویسد. مدیریت آلودگی هوا یک پروژه بسیار وحشتناک و پیچیده نیست که شدنی نباشد. فقط همان‌طور که گفتم، باید برنامه مشخص باشد، بودجه مشخص باشد، شفافیت وجود داشته باشد، و هر ارگان سلیقه‌ای و جزیره‌ای عمل نکند. آلودگی هوا یک موضوع فیزیکی است و با سفارش و توصیه مدیریت نمی‌شود.
دکتر نوروزی می‌گوید: مدیریت آلودگی هوا شکستن شاخ غول نیست. موضوع این است که آلودگی هوا در ایران متولی مقتدری ندارد. اگر داشت، در هر حوزه‌ای از متخصصان همان حوزه استفاده می‌شد.
نظر شما