همشهری - حمیدرضا بوجاریان: براساس گزارش‌های رسمی منتشر شده از سوی مسئولان وزارت دفاع، اکنون هزار طرح و برنامه برای ساخت قطعه در شرکت‌های دانش‌بنیان در حال اجراست که ارزشی بالغ بر ۱۲هزارمیلیارد تومان دارد؛ طرح‌هایی که به‌گفته امیرسرتیپ «مهدی خواجه‌امیری»، معاون هماهنگ‌کننده وزارت دفاع به‌عنوان بخشی از سرریز دانش در این وزارتخانه می‌تواند نیازهای اساسی بسیاری از صنایع کشور را برطرف کند. با این حال، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح تأکید دارد با کمک دانش‌بنیان‌ها موفق شده است هم خود را به‌روز نگه دارد و هم توان رزم دفاعی کشور را در بالاترین سطح حفظ کند. درباره آنچه وزارت دفاع در این حوزه انجام می‌دهد با معاون هماهنگ‌کننده این وزارتخانه گفت‌وگو کرده‌ایم.
نام وزارت دفاع به مسائل نظامی و دفاعی گره خورده و به دیگر کارکردهای آن کمتر توجه می‌شود. کارکردهای غیرنظامی وزارت دفاع چه مواردی را شامل می شود؟
خدماتی که وزارت دفاع ارائه می‌کند، گستردگی بالایی دارد. هم‌اکنون ۷۷۵شرکت دانش‌بنیان و خصوصی با وزارت دفاع همکاری دارند که هیچ‌کدام از آنها کارکرد یا ماهیت نظامی ندارند. همه این شرکت‌ها در حوزه‌های تخصصی خود در حال کار هستند، اما مرز دانش در آنهاست. به‌دلیل اهمیت دانش در فعالیت‌های نظامی و صنایع دفاعی در تمام دنیا بخش‌های نظامی و صنایع نظامی در لبه فناوری‌های زمان خود هستند؛ چراکه اگر ساختارهای نظامی و دفاعی از دانش روز عقب بمانند از دشمنان خود عقب مانده‌اند و این موضوع می‌تواند منجر به خدشه وارد شدن به امنیت ملی کشورها شود؛ از این‌رو، وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح با بهره‌گیری از شرکت‌های دانش‌بنیان موفق شده است در یک قلم، بالغ بر ۱۱۰۰محصول تولیدی دانش‌بنیان را که موردنیاز وزارت دفاع بوده است تولید کند و حتی سرریز محصولات تولیدی را به سایر بخش‌های کشور که به این محصولات نیاز داشته‌اند، عرضه کرده است.
اخیرا نیز نمایشگاهی از توانمندی‌های وزارت دفاع در این بخش برگزار شد تا مسئولان کشور در جریان توانمندی علمی وزارت دفاع در تولید محصولات دانش‌بنیان قرار بگیرند و برای رفع نیازهای خود از این محصولات استفاده کنند. بارها اعلام کرده‌ایم که حاضریم به همه صنایع کشور در حد توان خود از سرریز توانمندی‌های علمی خود کمک کنیم. نیروی انسانی متخصص، دانشمند، جوان و نخبه بسیاری در بدنه وزارت دفاع فعالیت دارند که بعد از وزارت علوم بالاترین تعداد نخبگان شاغل را میان وزارتخانه‌های کشور به‌خود اختصاص داده‌اند.
چگونه از توان شرکت‌های دانش‌بنیان برای تقویت توان رزم کشور استفاده می‌شود؟
وزارت دفاع بخش‌هایی دارد که در مباحث نوآورانه کار و تلاش می‌کنند این کار را جلو ببرند. ما هرگز نمی‌توانیم در وضعیت فعلی متوقف شویم و به آن قانع باشیم؛ چراکه متوقف بودن سبب اضمحلال حوزه دفاعی و صنعتی است و ما در این حوزه شبانه‌روز کار می‌کنیم. ما در کنار هر صنعت دفاعی، ۱۵۰تا ۱۶۰شرکت دانش‌بنیان داریم که در حال کار هستند. این موجب تقویت توان رزم دفاعی ما شده است.
در برخی کارخانجاتی که داریم کارهای بزرگی در حال انجام است که صرفا نظامی یا دفاعی نیستند؛ به‌عنوان نمونه در یکی از کارخانه‌های ما که موضوع تولید موتور را در دستور کار دارد، مسئله تولید موتور کولر آبی مورد توجه قرار گرفته که بدون تسمه است و به شکل آهن‌ربایی کار می‌کند. این محصول قادر است ۵۰درصد در مصرف انرژی صرفه‌جویی برای مصرف‌کننده در پی داشته باشد. اگر تمام کولرهای آبی با این فناوری ساخته شوند نه‌تنها در ایام تابستان با مشکل قطع برق روبه‌رو نخواهیم شد، بلکه نیروگاه‌های تولید برق به‌راحتی قادر خواهند بود انرژی تولیدی خود را صادر و برای کشور ارزآوری کنند.
مشابه این موتور برای استفاده در ماشین لباسشویی در دستور کار قرار گرفته است و تا یک ماه آینده شاهد ساخت ماشین لباسشویی خواهیم بود که چنین موتوری دارد. این موضوع دروازه ورود وزارت دفاع و شرکت‌های دانش‌بنیان آن به حوزه لوازم‌خانگی کشور است. اگر از استعدادها و نخبگان جوان فعال در شرکت‌های دانش‌بنیان استفاده شود، برای مردم، دولت و کشور آورده خوبی دارد و می‌تواند گره‌گشای بسیاری از مشکلات باشد.
انتظار از وزارت دفاع برای کمک به طرح‌های صنعتی و عمرانی بالاست. شنیده می‌شود وزارت دفاع در موضوع ساخت خانه ورود کرده است. این موفقیت چگونه حاصل شده است؟
ورود وزارت دفاع به حوزه ساختمان و فناوری ساخت واحدهای پیشرفته مسکونی پیش از آغاز به‌کار دولت سیزدهم مطرح شد، اما اجرای این طرح و به بهره‌برداری رسیدن نخستین نمونه‌های ساختمان با مختصات جدید در دولت سیزدهم به وقوع پیوست. اکنون نخستین نمونه از ساختمان مسکونی ساخته شده است.
این ساختمان در ۱۲طبقه و هر طبقه با ۶واحد در مدت ۶ماه با مصالح پیشرفته و فناور با بهره‌گیری از امکانات و تجهیزات کاملا بومی ساخته شده است. این ساختمان مقاومت بالایی مقابل بلایای طبیعی دارد و با سازه‌های پیچ و مهره‌ای احداث شده است. این فناوری می‌تواند در انبوه‌سازی به کار گرفته شود و با توجه به شعار دولت در ساخت واحدهای مسکونی، از این فناوری می‌توان در راستای تحقق شعار دولت استفاده کرد. این ساختمان‌ها با توجه به ارتعاش زلزله مقاومت دارند و مقابل صوت، گرما و سرما مقاوم هستند. برخی مصالح به کاررفته در آنها نیز برای نخستین‌بار استفاده شده است. این واحدها را می‌توان در مناطق زلزله‌زده برای اسکان فوری مردم آسیب‌دیده به‌کار گرفت.
نقش شرکت‌های دانش‌بنیان در تولید سلاح و ادوات نظامی تا چه اندازه است؟
بدنه وزارت دفاع تحصیلات بالایی دارد و به این دلیل، کارکنان وزارت دفاع دنبال مباحث علمی و پژوهشی هستند و این کار به شکل جدی در وزارت دفاع دنبال می‌شود. ما نیز در وزارت دفاع به‌دنبال ایده‌ها، پرورش آن و نیز عملیاتی کردن این ایده‌ها هستیم؛ از این رو از ابداعات، اختراعات و نیز تولید دانش چه در میان کارکنان و چه در میان شرکت‌های دانش‌بنیان حمایت می‌کنیم. قطعا محصولاتی که تولید می‌کنیم در تجهیزات دریایی، هوایی، موشکی و سامانه‌های الکترونیکی به کار گرفته می‌شوند.
به جرأت می‌توان گفت نمونه‌های تولید شده محصولات دانش‌بنیان در حوزه‌های دفاعی و نظامی کشور در مقایسه با نمونه‌های خارجی آن کارایی بهتری داشته و توانسته‌اند عملکرد بهتری را از خود به نمایش بگذارند. در یک نمونه، زیردریایی فاتح، تکنولوژی بسیار پیشرفته‌ای دارد که آن را قادر به قوس در آب، شناسایی و تخریب کرده است. حتی می‌توانم بگویم این زیردریایی با تغییراتی که در تکنولوژی آن داده‌ایم از نمونه‌های خارجی خود نیز کارایی بیشتری دارد و این موضوع سبب شده است زیر سطح، دست برتر را داشته باشیم.
فناوری‌هایی که در اختیار ماست تا چه اندازه بومی‌سازی شده و تا چه اندازه این مسئله اقتدار دفاعی کشور را تضمین کرده است؟
کشور ما از نظر ژئوپلیتیکی در نقطه حساسی قرار دارد و به این دلیل، دشمنی با ایران از سوی دشمنان پایانی ندارد. با توجه به این موضوع، حساسیت‌ها برای حفظ امنیت و منافع خودمان باید همواره در دستور کار باشد تا بتوانیم در اوج قدرت باشیم. وجود چنین آمادگی با توجه به، به‌روزرسانی تهدیدها علیه کشورمان است. با این حال، در سال‌های اخیر با تکیه بر دانش و توان نیروهای متخصص داخلی توانسته‌ایم بسیاری از نیازهای خود را تامین کنیم. امروز وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح به‌عنوان هدف پیکان تهدیدات دشمن با بهره‌گیری از همه امکانات خود توانسته است در خط مقدم پشتیبانی از نیروهای مسلح قرار بگیرد و نیازهای دفاعی و نظامی نیروهای مسلح را تامین کند.
اگر پایگاه آمریکایی عین‌الاسد مورد اصابت موشک‌های ایرانی قرار گرفت، سامانه‌های وزارت دفاع در آن نقش داشتند. اگر مراکز تجمع داعش در عراق از داخل خاک ایران هدف گرفته می‌شد، این موضوع ناشی از وجود سامانه‌های نقطه‌زن ساخته شده در وزارت دفاع است. تجهیزات مورد استفاده در حملات پهپادی و توپخانه‌ای و گلوله‌باران هوشمند مراکز تجمع عناصر ضدانقلاب در مرزها محصول وزارت دفاع است. توانایی‌های رزم دفاعی جمهوری اسلامی ایران را آمریکایی‌ها درک کرده‌اند و آنان می‌دانند که اگر رهبری می‌فرمایند دوران بزن در رو تمام‌شده است، امروز در نقطه‌ای قرار داریم که اگر یکی بزنند، حتما در ۱۰نقطه پاسخ آن را دریافت خواهند کرد.
تا چه اندزه در شاخص‌های نظامی و دفاعی خودکفا هستیم؟
مسئله بومی‌سازی به اندازه‌ای در صنایع دفاعی و نظامی کشور پیشرفت کرده است که ما را کاملا از موضوع مهندسی معکوس در این صنعت خارج کرده است؛ به‌گونه‌ای که اکنون می‌توانیم ادعا کنیم به کشوری مولف در ساخت بسیاری از سلاح‌ها و تجهیزات نظامی و دفاعی تبدیل شده‌ایم. اکنون به جرأت می‌توان ادعا کرد که مهندسان ما انواح سلاح‌ها را طراحی کرده و آن را می‌سازند. تولید محصولات نظامی مسئله‌ای که منتهی به یک ماه و ۲ماه باشد، نیست، بلکه زمان زیاد، هزینه، نیروی انسانی و تفکری را نیاز دارد که در سال‌های گذشته با مجاهدت و سختکوشی مسئولان وقت، روسای دانشگاه‌ها، دانشمندان و نخبگان به محصول نهایی رسیده است و امروز از آن استفاده می‌کنیم.
آیا این محصولات بازار خارجی دارد؟
بله. اتفاقا جلوه این توانمندی را می‌توان در نمایشگاه تجهیزات نظامی که اخیرا در مسکو برگزار شد و ایران نیز در آن مشارکت داشت، مشاهده کرد. بخشی از محصولات تولیدی در وزارت دفاع در این نمایشگاه به نمایش درآمد که منجر به حیرت بازدیدکنندگان آن شد. استقبال بالایی برای مذاکره و فروش این محصولات در نمایشگاه داشته‌ایم تا نسبت به عقد قرارداد برای فروش سلاح به کشورهای متقاضی اقدام شود.
متخصصان نظامی کشورهای دیگر به‌خوبی می‌دانند محصولاتی که ایران در این نمایشگاه به نمایش گذاشت، با مهندسی معکوس ساخته نشده است، بلکه تولیدی جدید و با فناوری کاملا منحصربه فرد و با استفاده از ایده و تفکر ایرانی ساخته شده است که مشابه دیگری ندارد. چنین ویژگی سبب شده است حتی کشورهایی که خود پیشینه طولانی در ساخت سلاح دارند، متقاضی خرید سلاح‌های ایرانی باشند.
آیا تاکنون فروش سلاح داشته‌اید؟
تقاضای خرید سلاح از ایران وجود دارد. ما با هر کدام از کشورهایی که نیاز به کمک داشته باشند براساس سیاست‌ها و تدابیری که ابلاغ می‌شود، آمادگی داریم همکاری کنیم. بحث ما دیگر ساخت سلاح برای خودمان نیست و به‌راحتی می‌توانیم سلاح هم به کشورهای متقاضی بفروشیم. حضور ایران در نمایشگاه مسکو نیز از این جهت قابل بررسی است. کشورهای مختلف علاقه‌مند هستند از تکنولوژی پیشرفته سلاح‌های ایرانی در صنایع دفاعی و نظامی خود استفاده کنند .
با توجه به فناوری‌هایی که به آن دست یافته ایم آیا برای برطرف کردن چالش‌های صنایع گامی برداشته شده است؟
رهبر معظم انقلاب ۲سال قبل تأکید فرمودند همه به صنایع خودروسازی کشور کمک کنند. وزارت دفاع بلافاصله وارد عمل شد و تجهیزاتی را که می‌توانست در خودروسازی مورد استفاده قرار گیرد و به این صنعت برای ارتقای خود کمک کند در اختیار خودروسازان قرار داد. حتی در زمینه باطری، به‌خودروسازان گفتیم که می‌توانند باطری مورد نیاز خود را از مجموعه صنایع وزارت دفاع به‌دلیل توان ساخت باطری‌هایی با عمر و توان بالا تامین کنند. علاوه بر این، نزدیک به یک ماه قبل با حضور وزرای صمت و دفاع، رونمایی از رایانه خودروهای سواری انجام شد و به‌خودروسازان اعلام کردیم می‌توانند رایانه موردنیاز خودروی خود را از وزارت دفاع تامین کنند.
با توجه به تولید انواع لاستیک در وزارت دفاع، حتی پیشنهاد استفاده از توان تولید لاستیک برای استفاده از خودروهای داخلی در هر اندازه‌ای ارائه شد. با توجه به اینکه در صنایع هواپیمایی برای خلبانان هواپیماها کمربند ایمنی تولید می‌کنیم، ظرفیت خود را برای ساخت کمربند ایمنی برای خودروها به‌خودروسازان اعلام کردیم و منتظر اقدام آنان هستیم. غیراز خودروسازان، وزارت دفاع لوله‌های مقاوم در برابر حرارت را در صنایع دفاعی تولید می‌کند که قابلیت استفاده در صنایع نیروگاهی و پالایشگاهی را دارد. به این صنایع نیز اعلام شده است که می‌توانند نیاز خود را از وزارت دفاع تامین کنند؛ بنابراین تأکید داریم که سرریز دانش در وزارت دفاع، قابلیت تامین نیازهای صنایع را دارد و این بستگی به صنایع دارد که بخواهند از این امکانات استفاده کنند.
در ساخت خودروهای غیرنظامی، خبرهایی شنیده می‌شود که به این موضوع وارد شده‌اید. این خودروها چه مشخصاتی دارند؟
وزارت دفاع در ساخت خودرو، اولویت خود را در ساخت خودروهای تاکتیکی قرار داده است. خودروهای تاکتیکی ساخت وزارت دفاع از نظر ماموریت در زمین‌های ناهموار، خطوط مرکزی و نیز جاده‌های پر دست‌انداز قابلیت‌های بی‌نظیری دارند که آنها را از سایر خودروهای مشابه متمایز کرده است.
اخیرا، با توجه به نیاز نیروهای مسلح در جابه‌جایی نیروها، وزارت دفاع به ساخت اتوبوس برای ترابری نیرو ورود کرده و موفق به ساخت نخستین نمونه‌های اتوبوس خود شده است. امیدواریم به‌زودی خط تولید اتوبوس فعال شود تا بتوانیم نیازهای وزارت دفاع و بعد از آن نیاز سایر بخش‌های کشور را به این خودروها برطرف کنیم.
تحریم‌ها تا چه اندازه به وزارت دفاع در رسیدن به دستاوردهای امروز کمک کرد؟
در گام اول انقلاب باید به حداکثر توانمندی در تولید محصولات نظامی و دفاعی با استفاده از تکنولوژی بومی می‌رسیدیم که این اتفاق رخ داد. در گام دوم وقتی کار به بومی‌سازی رسیده است دیگر نیاز نداریم که فلان تکنولوژی را از کشوری وارد کنیم؛ خصوصا در برهه‌ای که تحریم‌ها و فشار اقتصادی، ما را با چالش‌هایی روبه‌رو کرده است که سبب می‌شود نیازمند بودن به بیگانه در این عرصه کاری خطرناک باشد.
تحریم‌ها و فشارهای اقتصادی محرکی شد که خلاقیت و نوآوری جوانان و نخبگان کشور در وزارت دفاع و شرکت‌های دانش‌بنیان به‌کار گرفته شود و با وجود آنها سامانه‌های پشتیبانی‌کننده از نیروهای مسلح تقویت شوند. به این دلیل سراغ داشته‌های خود رفتیم و خوداتکا شدیم و براساس منویات مقام معظم رهبری، با تغییر جهت نگاه به بیرون به درون توجه و با تمام وجود این حرف را عملیاتی کردیم. نیروهای مسلح باور دارند که هر کمبودی را می‌توانند با تکیه بر توان داخلی برطرف کنند.
نظر شما