واضح است که سازمان نظام پزشکی قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین سازمان صنفی در کشور است.
در کشورهای توسعه‌یافته سازمان‌های مشابه سازمان نظام پزشکی دارای اهمیت و قدرت قابل توجه هستند.
از این‌رو در کشور ما نیز باید به‌طور تئوریک انتخابات سازمان نظام پزشکی برای جامعه پزشکی اهمیت بسیار زیادی داشته باشد ولی متأسفانه آمار مربوط به مشارکت گروه‌های پزشکی در انتخابات‌های گذشته خلاف این موضوع را نشان می‌دهد.
میزان مشارکت پزشکان در انتخابات در شهرهای مختلف حدود10 تا سی و چند درصد بوده و بیشتر منتخبان هم حدود 15 تا 30 درصد آرای همان شرکت‌کنندگان اندک را به دست آورده‌اند.
برای مثال در تهران که فقط تعداد پزشکان سهامدار و غیرسهامدار فعال در دو، سه بیمارستان خصوصی بالاتر از هزار نفر است، فقط حدود 4 نفر از منتخبان پزشک تعداد رای بالای هزار نفر داشته‌اند.
علت این مشارکت اندک چیست؟ چه کسانی از عدم‌مشارکت پزشکان در انتخابات نظام پزشکی سود می‌برند؟
حرکت با چراغ خاموش
دکترمحمد مهدی گلمکانی، مشاور شهردار تهران در امور سلامت در گفت‌وگویی با همشهری اعلام کرد: با وجود نزدیک شدن به زمان انتخابات سازمان نظام پزشکی، گروهی تلاش دارند تا با رسانه‌ای نکردن این انتخابات و حرکت با چراغ خاموش مانع از کاندیداتوری برخی از پزشکان مستقل در انتخابات این نهاد صنفی مهم شوند.
وی افزود: واقعیت این است که با وجود احترام تاریخی به پزشکان و طبیبان در جامعه ما، در چند دهه اخیر با افزایش سطح درآمدی گروهی از پزشکان در کشور، در خودآگاه و ناخودآگاه اقشاری از جامعه نوعی احساس مخالفت و دشمنی با جامعه پزشکی ایجاد شده است.
روشن است که اگر این نوع احساس بر گروهی از صاحبان قدرت هم مستولی شود، تضعیف جامعه پزشکی مد‌‌نظر آنان هم قرار خواهد گرفت. باز روشن است که برای این دسته از مخالفان جامعه پزشکی برخورد و تعامل برتری‌جویانه با نمایندگانی از جامعه پزشکی که فاقد پشتوانه قوی باشند، بسیار آسان و راحت خواهد بود.
تبلیغات یکسان بود
نگاهی اجمالی به ترکیب آراء در شهرهای بزرگ، روش تبلیغاتی و نحوه رای‌آوری منتخبان در این شهرها بیان‌کننده بعضی نکات مهم و در عین حال پوشیده است.
از آنجا که اکثر قریب به اتفاق اعضای شورای‌عالی و مسئولان سازمان نظام پزشکی از تهران و سایر شهرهای بزرگ انتخاب می‌شوند، اهمیت این موضوع دو چندان می‌شود.
در چند انتخابات گذشته عمده منتخبین در شهرهای بزرگ در ائتلاف‌هایی سازماندهی می‌شدند. 3 گروه عمده حامی این ائتلاف‌ها بودند، گروه اول شامل انجمن‌های علمی و بیمارستان‌های خصوصی، گروه‌دوم و سوم هم شامل گروه‌های عمده سیاسی کشور (اصلاح‌طلب و اصولگرا یا راست و چپ) بود.
اما با وجود دیدگاه‌های راهبردی کاملا متفاوت این 3 گروه، شعارهای منتخبین وابسته به آنها تقریبا یکسان بود. روش‌های تبلیغاتی و جلب آرای این افراد هم به‌صورت قریب به اتفاق مشابه بود.
تکیه بر برخی شعارهای بسیار کلی و بدون اعلام برنامه مشخص برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده، همراه با تبلیغات چهره به چهره، شرکت در جلسات پزشکان و مجامع علمی با و بدون دلیل، تماس‌های تلفنی و خصوصا حضور فعال در محل اخذ آرا در روز انتخابات، روش‌های عمده تبلیغاتی در دوره‌های گذشته بوده است.
قاعدتا برای افرادی که به این ترتیب آرای محدود چند صد نفری کسب کرده‌اند، حضور محدود و انتخاب شده جامعه پزشکی برای ارتباط‌گیری سهل و هدایت آسان‌تر آرا، مطلوب خواهد بود. افزایش تعداد شرکت‌کنندگان، تنوع درخواست‌ها و خصوصا ورود آرا با قدرت بالا و درخواست‌های متفاوت (مثل پزشکان عمومی و پزشکان جوان) فعالیت منتج به نتیجه این افراد با هر وابستگی گروهی را مشکل و شاید ناممکن خواهد ساخت.
از سویی محدود کردن محل اخذ آرا به یک نقطه در تهران و شهرهای بزرگ و مقاومت در برابر افزایش تعداد صندوق‌های رای‌گیری و جایگزینی آنها در بیمارستان‌های بزرگ از طرف بعضی افراد به‌شدت تعقیب می‌شود.
با توجه به سابقه مشارکت اندک قبلی جامعه پزشکی، تعداد قابل توجهی از پزشکان انگیزه‌ای برای طی مسافت چندین کیلومتری و صرف وقت چندساعته برای رای دادن به افرادی خاص نخواهند داشت.
اما باید توجه داشت که، یکی از الزامات ایجاد جامعه مدنی قانونمند و شایسته‌سالار تقویت سازمان‌های صنفی غیردولتی در تمام سطوح است.
برای دسترسی به این هدف عام و همچنین دسترسی به هدف خاص، تقویت سازمان نظام پزشکی و افزایش کارایی و کیفیت فعالیت آن، نیاز به مشارکت وسیع، آگاهانه و سازماندهی شده گروه‌های پزشکی در انتخابات است.
این درحالی است که، مشارکت پایین عوارض دیگری هم دارد. صدای خاموش اقشار وسیع و متنوعی از جامعه پزشکی ازجمله این عوارض است.
پزشکان عمومی تشکیل‌دهنده بیش از 70 درصد جامعه پزشکی هستند و پزشکان جوان هم حدودا دارای همین درصد هستند، ولی ترکیب شورای‌عالی سازمان نظام پزشکی و نوع مصوبات این شورا به هیچ‌وجه صدای خاموش این دو قشر عظیم را نمایندگی نمی‌کند.
پزشکان زن، پزشکان شاغل در بخش دولتی و یا شبه‌دولتی (اعم از وزارتخانه، سازمان تامین اجتماعی، نیروهای مسلح)، دستیاران، پزشکان فعال در بخش خصوصی غیرسهامدار و پزشکان شاغل در طرح پزشکان خانواده هم دارای چنین وضعیتی هستند.
