چند روز پیش رئیس سازمان پزشکی قانونی با اعلام این خبر به فارس گفت: اکثر مواد‌مخدری که در کشور عرضه می‌شود، حاوی ترکیبات شیمیایی و مواد تقلبی و خطرناک هستندبه‌طوری که گاهی به‌علت وجود برخی مواد شیمیایی مانند سیانور، مصرف این مواد در دم باعث مرگ می‌شود.
بیان این عبارات از زبان رئیس سازمان پزشکی قانونی در حالی است که متخصصان رشته سم‌شناسی، اگرچه مواد شیمیایی و سموم را از مهم‌ترین علل مسمومیت و مرگ در میان معتادان می‌دانند، ولی معتقدند: اصطلاح تقلبی برای موادی به کار می‌رود که برای آنها استانداردی تعیین شده ولی از مبادی غیرقانونی نوع غیراستاندارد آنها وارد یا ساخته شده است ولی برای مواد‌مخدر هیچ استانداردی تعریف نشده است.
با این حال به گفته این کارشناسان، مواد‌مخدر سال‌های اخیر حاوی ناخالصی‌های فراوانی شده که این ناخالصی‌ها منجر به مرگ و ناتوانی درصد بالایی از جمعیت معتاد کشور شده است.
دکتر شاهین شادنیا، رئیس بخش مسمومین بیمارستان لقمان در این رابطه به همشهری می‌گوید: مواد‌مخدر - به‌خصوص تریاک - در کشور ما آلوده به سرب هستند و این تنها به خاطر داشتن سود برای قاچاقچیان این مواد است.
به گفته وی، علاوه بر این تا چند وقت قبل هم از آمپول‌های تمجیزک و نورجیزک به‌عنوان داروی ترک اعتیاد استفاده می‌شد ولی این مواد نه تنها این خواص را نداشتند بلکه حاوی کورتن و هروئین هم بودند.
دکتر ناصر جلالی، استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و رئیس سابق بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان لقمان نیز این گفته را تایید کرده و می‌گوید: البته برای پزشکان در بیشتر مواقع مشخص نیست که مسمومیت با سرب چه علائمی دارد؛
چون این نوع مسمومیت یک بیماری مزمن خاموش است که اغلب هم خوب تشخیص داده نمی‌شود.
دکتر محمدعلی شهرکی روانپزشک نیز در تایید ناخالصی‌های تریاک در گفت‌وگو با همشهری توضیح می‌دهد: در حال حاضر به مواد‌مخدر قدیمی مثل تریاک ناخالصی‌هایی اضافه می‌کنند که هم حجم آنها زیاد شود و هم وزن‌شان؛
به‌طوری که قاچاقچیان این مواد صفحات گرامافون را خرد می‌کنند و رنده شده آن را به تریاک اضافه می‌کنند. این صفحات حاوی مقادیری سرب هستند و به‌خصوص برای کسانی که تریاک را به‌صورت خوراکی مصرف می‌کنند، بسیار خطرناک‌اند.
به گفته وی علاوه بر این، مواد دیگری مثل داروهای خواب آور یا داروهایی که اثراتی مشابه‌خود ماده مخدر دارند، در کنار مواد تحریک‌کننده به این مواد اضافه می‌شوند. این مواد باعث تخریب شدید عضلات اسکلتی و بافت نرم می‌شوند و آسیب‌پذیری فرد معتاد را در مقابل بیماری‌های عفونی بالا می‌برد.
«البته ردپای دیگر این سموم را می‌توان در پروسه کشت تریاک دید. چون در این پروسه به تریاک سموم دفع آفات اضافه می‌شود و همین، عامل مسمومیت فرد معتاد خواهد شد.»
دکتر شهرکی در حالی به این عبارات اشاره می‌کند که به گفته دکتر جلالی علائم این مسمومیت‌ها خود را به‌صورت کم‌خونی، بی‌اشتهایی، دل درد و یبوست نشان می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: برای همین است که ما معتادان را از نظر مسمومیت با این ماده آزمایش می‌کنیم.
هروئین هم سرب دارد!
ولی نکته مهم دیگری که رئیس سابق بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان لقمان به آن اشاره می‌کند، این است که هروئین هم حاوی مواد ناخالصی مثل کوکائین و کینین است که این مواد به‌خصوص کینین منجر به کوری و ناراحتی قلبی در فرد معتاد می‌شود.
دکتر جلالی توضیح می‌دهد: البته مقادیر زیادی کافئین، آمفتامین و ترکیبات باربیتورات هم در این ماده مخدر وجود دارد که بسیار خطرناک هستند.
علاوه بر اینکه در هروئین هم مقادیر زیادی سرب، روی و مس نیز هست و این ترکیبات در اثر حرارت یا استنشاق وارد بدن فرد معتاد می‌شود.
به عقیده وی، عوارض این مواد هم شامل ناراحتی قلبی، هپاتیت و ناراحتی کبدی، ایدز، آمبولی (لخته شدن خون در رگ) ناراحتی کلیوی، ناراحتی اعصاب مثل فلج شدن و در نهایت کوری است.
اما فراموش نکنیم که مهم‌ترین عامل مرگ معتادان تاخیر در اقدامات درمانی است.
دکتر جلالی تاکید می‌کند: دومین عاملی هم که منجر به مرگ این افراد می‌شود، نارسایی تنفسی است و سومین عامل اختلالات متابولیکی در این افراد است.
البته این افراد در نهایت دچار مسمومیت‌های چندارگانی می‌شوند. علاوه بر اینکه این نوع مسمومیت‌ها بیشتر در افراد سنین 20 تا 30 سال دیده می‌شوند.
با این اوصاف رئیس سابق بخش مراقبت‌های ویژه بیمارستان لقمان در حالی به علائم مسمومیت با سرب اشاره می‌کند که به عقیده کارشناسان، مشروبات الکلی دست ساز و تقلبی هم در بازار رواج زیادی دارند که مواد سمی در این مواد منجر به ایجاد عوارض زیادی از جمله کاهش شدید دید فرد استعمال‌کننده می‌شود.
طلعت قانع، کارشناس داروسازی و سم شناسی و مسئول مرکز اطلاع‌رسانی داروها و سموم وزارت بهداشت در این رابطه به همشهری می‌گوید: مصرف حتی اندک الکل صنعتی یا متانول خطر کوری و مرگ فرد را در پی دارد و با وجود اینکه ماده تلخ‌کننده به این نوع الکل زده می‌شود، اما در مواردی عوارض ناشی از مصرف این ماده خطرناک را هر سال داریم.
باز هم کراک!
اما به عقیده متخصصان سم‌شناسی ماده‌ای که امروزه به‌خصوص در میان جوانان و آن هم به‌دلیل ارزان بودن، شیوع بیشتری دارد، کراک است ولی نکته جالب اینجاست که ماهیت این ماده در کشورهای غربی کاملا با نوع مصرفی آن در ایران متفاوت است.
دکتر کامبیز سلطانی‌نژاد، متخصص سم‌شناسی و مشاور علمی مرکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم، با تایید این امر به همشهری این طور توضیح می‌دهد: این ماده در کشورهای غربی به همان کوکائین اطلاق می‌شود ولی در کشور ما با درصد خلوص بالای هروئین به فروش می‌رسد و موجب تشدید اعتیاد به‌خصوص در جوانان می‌شود.
این در حالی است که به گفته دکتر قانع، توهم‌زاها موادی هستند که هدف از استفاده از آنها ایجاد سرخوشی و هیجان است و بیشتر اعتیاد روانی ایجاد می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه کراک هم جزء مواد توهم‌زاست، خاطرنشان می‌کند: در ایران این ماده علاوه بر دارا بودن مقادیر زیادی هروئین متأسفانه ناخالصی‌های آلوده‌کننده‌ای هم دارد و حتی در نمونه‌های بسیار زیادی از این ماده به اعتراف وارد‌کنندگان مدفوع انسانی دیده شده است که همین امر موجب آلوده شدن بدن می‌شود و این یکی دیگر از عوارض مواد‌مخدر ناخالص در ایران است.
