کارشناسان می‌گویند: ارزش و بازده اقتصادی این مرجان‌ها به‌مراتب بیشتر از آن چیزی است که از توسعه این اسکله به دست می‌آید. به همین خاطر از هر تریبونی که توانسته‌اند، نسبت به نابودی مرجان‌ها هشدار داده‌اند. آنها نگرانند که مبادا مرجان‌ها قربانی شوند. همچنان که قبلا مرجان‌های عسلویه و خارک قربانی طرح‌های توسعه نفت شده‌اند. این اعتراض‌ها زمانی شدت گرفت که اعلام شد قرار است مرجان‌ها را به منطقه‌ای دیگر منتقل کنند. بر همین اساس بود که روزنامه همشهری با توجه به اهمیت موضوع و بنا به رسالت زیست‌محیطی‌اش 2گزارش پیاپی را در این زمینه منتشر کرد.
در نخستین گزارش که 29 مهرماه در همین صفحه به چاپ رسید، چگونگی انتقال مرجان‌ها و کارهایی که تاکنون برای عملی شدن این طرح صورت گرفته بود در گفت‌وگوی مفصلی با محمد ساداتی پور- مسئول مطالعات و اجرای طرح انتقال مرجان‌ها- بیان شد. گزارش دوم، واکنش دو استاد دانشگاه به گزارش نخست بود که طی آن بی‌هیچ ملاحظه‌ای اجرای این طرح را زیر سؤال برده بودند. در پی انتشار این 2گزارش، صداو سیما هم به سراغ یکی از دو استادی که گفت وگوی‌شان در گزارش دوم منعکس شده بود رفت و گفت‌و‌گویی در انتقاد از اجرای طرح انتقال مرجان‌ها از یکی از شبکه‌های تلویزیون پخش شد. در این گیرودار مدیرکل دفتر اکوبیولوژی دریایی سازمان محیط‌زیست ضمن گلایه از انتشار گزارش همشهری گفته بود که این یک طرفه به قاضی رفتن است.
اما دلیل آنکه در آن گزارش از سازمان نظرخواهی نشده بود این بود که تصور می‌شد تمام دیدگاه‌های سازمان درگزارش اول، از سوی مجری طرح بیان شده است. سازمان درپی تهیه جوابیه بود ولی درنهایت قرار بر این شد که با معاونت دریایی و مدیرکل دفتر اکوبیولوژی دریایی این سازمان گفت‌و گویی ترتیب دهیم. در این گفت‌و گو تلاش کرده‌ایم نظرات این دو مقام مسئول را با کمترین دخل وتصرفی منعکس کنیم.
دکتر محمد باقر نبوی، معاون دریایی سازمان محیط‌زیست، از معدود مدیران ارشد سازمان محیط‌زیست است که هم تحصیلات و هم تجربه‌اش با پستی که در اختیار دارد مطابقت دارد. نبوی عازم سفر حج بود که با او به گفت‌وگو نشستیم.
وی در نخستین واکنش به گزارش همشهری به صراحت اعلام کرد که سازمان محیط‌زیست، تنها زمانی با اجرای طرح انتقال مرجان‌ها موافقت خواهد کرد که به موفقیت آن اطمینان کامل داشته باشد.
معاون دریایی سازمان محیط‌زیست گفت:« ما کی گفته‌ایم پول بدهند و هر کاری که خواستند بکنند. مطمئن باشید اگر صد میلیارد دلار هم بدهند تا برای ما مسجل نشود که این طرح با موفقیت همراه است اجازه انتقال یک وجب لکه‌مرجانی را هم نخواهیم داد چه برسد به بیش از 5 هکتار منطقه مرجانی.»
نبوی با تاکید بر حساسیت مسئله گفت:« از زمانی که به سازمان آمده‌ام به‌طور دائم پیگیر این قضیه بوده‌ام. با توجه به اهمیت موضوع چند بار از نزدیک از محل مورد نظر بازدید کرده‌ام. اما مشکل ما این است که متأسفانه بر خلاف نص قانون، ارزیابی زیست‌محیطی قبل از اجرای چنین طرح‌هایی صورت نمی‌گیرد، در نتیجه با چنین مشکلات و مصایبی مواجه می‌شویم.
در حالی که باید پیش از هرگونه فعالیت عمرانی، مطالعات ارزیابی زیست‌محیطی انجام شود و براساس آن گزینه‌های مختلف پیشنهاد شود تا گزینه‌ای که کمترین اثر سوء را داشته باشد برای اجرای طرح مورد نظر انتخاب شود. این راهبرد و خط‌مشی سازمان محیط‌زیست است.»
هیچ کس نمی‌تواند به انفال چوب حراج بزند
نبوی بار دیگر به گزارش همشهری اشاره کرد و گفت: «در گزارشی که منتشر کردید طوری وانمود شده که ما گفتیم به ما پول بدهند آن‌وقت هر کاری که دلشان خواست با ذخایر طبیعت بکنند، در حالی که اینها انفال است و تکلیف انفال هم مشخص است. ما چگونه می‌توانیم با انفال چنین کاری بکنیم و به آن چوب حراج بزنیم؛ ما درمقابل خدا ومردم و آیندگان مسئولیم. تمام تلاشمان حفظ انفال و محیط‌زیست است. 33 سال است که در زمینه محیط‌زیست دریا فعالیت می‌کنم. سوابق هر فردی نشان‌دهنده مشی کاری اوست، می‌توانید به سوابق من مراجعه کنید.»
وی افزود:« تاکید می‌کنم سازمان بنادر و کشتیرانی و مجری طرح تنها درصورتی می‌توانند مرجان‌ها را منتقل کنند که تعهد مبنی بر زنده ماندن آنها یا تولید مجدد آنها را ارائه کنند. گرچه همان طور که قبلا هم گفتم اعتقاد ما براین است که اگر مرجان‌ها می‌توانستند در نقطه جدید احیا شوند طبیعت، این کار را می‌کرد اما به آنها گفته‌ایم اگر شما می‌گویید این کار امکان‌پذیر است پس از سپردن تعهد لازم، بسم‌الله. تا اگر اتفاقی افتاد شما در مقابل خدا و مردم پاسخگو باشید.»
معاون محیط‌زیست دریایی سازمان محیط‌زیست، در پایان گفت: «هنوز کار در مرحله تعهد دادن است اما تا این زمان نه تعهدی دریافت کرده‌ایم و نه‌اقدامی صورت گرفته. نکته آخر آنکه ما برای ارباب رسانه احترام قائلیم و معتقدیم این حق رسانه‌هاست که اطلاع‌رسانی کنند اما انتظار داریم حداقل در طرح موضوعاتی با این حساسیت از مقامات ذیربط هم نظرخواهی کنند تا واقعیت‌ها وارونه منعکس نشود.»
مهندس امید صدیقی، مدیرکل دفتر اکوبیولوژی دریایی سازمان محیط‌زیست، در ابتدا به پیشینه موضوع اشاره کرد:«معاونت دریایی سازمان حدود 3 سال پیش و همزمان با آغاز طرح توسعه اسکله شهید بهشتی این منطقه را مرجانی اعلام کرد و این سازمان بود که گفت این منطقه در طرح است. تا آن زمان اصلا کسی خبر نداشت که اینجا منطقه مرجانی است.»
صدیقی بر خلاف رئیس خود – نبوی- کمتر سعه صدر نشان داد و گفت:«وقتی ما در 2مرحله جلوی طرح توسعه را گرفتیم و آن را متوقف کردیم، وقتی محیط‌بان ما را بازداشت کردند، وقتی ما زیر فشار شدید دولت و مسئولان وزارت راه بودیم کسانی که الان سنگ مرجان‌ها را به سینه می‌زنند آن وقت کجا بودند؟ حالا چطور شده که بعد از
3 سال یادشان افتاده که آن جا منطقه مرجانی است؟»
صدیقی در ادامه افزود:« من 3بار زیر آب از کل منطقه بازدید کردم و پراکنش، تراکم و پوشش زنده و مرده مرجان‌ها را به دست آوردم، با آنکه مشاور این کار را کرده بود اما بنا به مسئولیتی که احساس می‌شد این کار صورت گرفت.»
سازمان مانع نابودی مرجان‌ها شده
وی به نکته دیگری اشاره می‌کند:« تا همین الان هم اگر کسی توانسته جلوی این کار را بگیرد و مرجان‌ها را حفظ بکند سازمان محیط‌زیست بوده البته جوامع محلی و خبرنگاران هم در این زمینه مؤثر بوده‌اند. اما بعد از 3 سال ناگهان می‌بینیم یک عده در روزنامه و تلویزیون می‌آیند شعار می‌دهند که دارند انفال را نابود می‌کنند، سازمان محیط‌زیست می‌خواهد پول بگیرد و ذخایر طبیعت را واگذار کند. در حالی که سازمان می‌خواهد تعهد بگیرد تا چنانچه مرجان‌ها نابود شدند هزینه بازسازی و احیای مجدد آنها فراهم باشد.»وی می‌افزاید:« این کار در دنیا شده است. ما تمام منابع آنها را داریم. کارفرما هم این اطلاعات را ارائه کرده. ما کاملا فنی و به دور از جنجال و هیاهو داریم کار می‌کنیم. تا الان هم تقریبا روزانه کدورت آب را کنترل می‌کنیم.
یک نرخ استاندارد هم اعلام کردیم به محض اینکه میزان کدورت آب بالاتر از این نرخ برود کار را متوقف می‌کنیم. این کار برای اولین بار است که دارد در خلیج فارس صورت می‌گیرد.» صدیقی تاکید می‌کند:« تیمی که می‌خواهد این کار را انجام دهد بهترین‌ها در ایرانند. با این حال ما به مجری طرح اعلام کردیم که اینها تجربه انتقال ندارند باید از کسانی که در دنیا این کار را انجام داده‌اند کمک بگیرید. به همین منظور یک متخصص بلژیکی به نام مایکل کولر بارک که در عمان مشغول فعالیت است و تجربه زیادی در این زمینه دارد به تیم ایرانی اضافه شده است. درعین حال در ارتباط با انتقال مرجان‌ها هیچ اقدام عملی‌ای صورت نگرفته است.»
مرجان ها منتقل می شوند
امید صدیقی، مدیرکل دفتر اکوبیولوژی دریایی سازمان محیط‌زیست خاطرنشان می‌سازد:«ماه گذشته با حضور نماینده کارفرما زیر آب رفتیم و با جی پی اس وسعت منطقه مرجانی را با نقشه اعلام کردیم. از کارفرما خواسته‌ایم طرح اجرایی خود شامل وضعیت بستر، وضعیت مرجان‌ها و گونه‌های مرجانی و تحمل آنها نسبت به انتقال را به همراه سایر اطلاعات فنی و نیز روش انتقال و متدلوژی آن اعلام کند. سایت مورد نظر را نیز به‌طور دقیق مشخص کند تا چنانچه مورد تایید سازمان محیط‌زیست بود با نظارت مستقیم سازمان توسط تیمی که تایید شده طرح به اجرا در آید. اما درکنار تمام این مسائل تعهد قابل قبولی هم باید بدهند مبنی بر اینکه اگر درحین انتقال، بخشی از مرجان‌ها نابود شدند متعهد به احیا و بازسازی آنها باشند.»
به گفته وی 2 منطقه مرجانی در خلیج چابهار وجود دارد؛ منطقه‌ای به وسعت 14هزار و315 متر مربع که بهترین منطقه مرجانی است با تراکم بالا. این منطقه زیر موج شکن یا خاکریز قدیمی واقع شده و مرجان‌های آن عمدتا از نوع شاخ گوزنی هستند.
منطقه دوم که 36 هزارو 858 متر مربع وسعت دارد با فاصله از منطقه اول، نزدیک به خاکریز دوم واقع شده است. تراکم مرجان‌های این منطقه بسیار کمتر از منطقه دیگر است. عمده مرجان‌های این منطقه از خانواده فاویده(favidae ) است.
وی در پایان می‌گوید:«اگر همه چیز خوب پیش برود و مجری تمام اقدامات و تعهدات لازم را انجام دهد تا 3 ماه دیگر عملیات اجرایی انتقال مرجان‌ها آغاز می‌شود.»
