به گزارش همشهری آنلاین، شاید بتوان از کتاب‌فروشی‌ها به عنوان آسیب‌پذیرترین حلقه نشر نام برد. این در حالی است که جامعه هدفِ رویدادهای فرهنگی بزرگی مانند نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، ناشران هستند. از طرفی حمایت از کتاب‌فروشی‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا این حلقه در صنعت نشر است که در تمام طول سال نتیجه فعالیت ناشران را نمایش می‌دهد و با مردم ارتباط دارد.
یاسر احمدوند در گفت‌وگویی درباره اقداماتی که معاونت فرهنگی برای رفع مشکلات کتاب‌فروشان درنظر گرفته‌است، توضیح داد: کتاب‌فروشان علاقه‌مند هستند که مشتری‌های بیشتری داشته‌باشند و به آن‌ها مراجعه بیشتری شود تا در نتیجه آن تقویت شوند. این درخواست درستی است، زیرا اگر کتاب‌فروش به عنوان آخرین حلقه نشر در کشور تقویت شود، باقی حلقه‌های نشر هم فعال خواهندشد، در این تردیدی نیست.
- انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، هیئت‌مدیره‌ی جدید خود را شناخت
- کتابفروشیهای سنتی با فروش الکترونیکی کتاب میانه ای ندارند | کاهش تیراژ کتاب به شکل کاغذی به معنای پایین آمدن میزان مطالعه است؟
- افشاگری یک خبرنگار در انتشار اسامی برخی ناشران به عنوان ناشران «کتابساز»
وی افزود: اگر از منظر ناشر به موضوع نگاه کنیم، ناشر اعلام می‌کند در طول سال تعدادی کتاب منتشر می‌کند و شبکه توزیع و کتاب‌فروشی‌ها بخش اندکی از کتاب‌ها را می‌توانند نمایش دهند و عرضه کنند. حتی برخی از ناشران بزرگ نمی‌توانند همه کتاب‌هایشان را وارد چرخه توزیع و عرضه کنند.
این مسئول بیان کرد:می‌گویند بسیاری از کتاب‌های آن‌ها دیده نمی‌شود و کتاب‌ها به شهرستان‌ها نمی‌رسد. هیچ کتاب‌فروشی ظرفیت ندارد تا ۱۱۰ هزار عنوان کتاب را که در سال منتشر می‌شود، عرضه کند. کدام کتاب‌فروش می‌تواند تا ۲۰۰ یا ۳۰۰ هزار عنوان کتاب داشته‌باشد؟ در نتیجه کتاب‌فروش برای خرید کتاب اولویت‌بندی و کتاب‌های پرفروش را عرضه می‌کند. همچنین کتاب‌هایی که ممکن است جدی‌تر باشند اما مخاطبان کم‌تری داشته‌باشند، از چرخه توزیع و کتاب‌فروشی حذف می‌شوند.
مخاطب در بسیاری از نقاط کشور به کتاب‌فروشی دسترسی ندارد
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اظهار کرد: مخاطب در بسیاری از نقاط کشور به کتاب‌فروشی دسترسی ندارد، در بسیاری از شهرها و روستاهای ایران حتی یک کتاب‌فروشی نیست. این در حالی است که ۲۰ درصد از جمعیت ایران در روستاها زندگی می‌کنند. اگر فروشگاهی به عنوان کتاب‌فروشی در این شهرها وجود دارد، واقعا کتاب‌فروشی نیست بلکه مجموعه‌ای از لوازم‌التحریر، اسباب‌بازی و کتاب‌فروشی است حتی در شهرهای متوسط هم دسترسی به کتاب‌فروش دشوار است. در شهرهای بزرگ کتابفروشیهای بزرگی فعال است، اما در شهرهای بزرگ هم دسترسی مردم به کتاب‌فروشی ساده نیست. در بسیاری از مناطق تهران نیز فاصله زیادی با کتاب‌فروشی وجود دارد.
نرم‌افزار جدید که امکانات بیشتری به کتاب‌فروشی‌ها می‌دهد
احمدوند گفت: بررسی کردیم که برای حمایت از کتاب‌فروشی‌ها چه اقدامی می‌توان انجام داد؟ به نظر می‌رسید اجرای طرح بهارانه با فاصله اندکی از نمایشگاه کتاب موفق نباشد، در نتیجه اجرای آن عقب افتاد. قصد داشتیم طرح تابستانه و بهارانه را به صورت تجمیعی با رقم بزرگ‌تری برگزار کنیم. همزمان نرم‌افزار مربوط به طرح‌های فصلی را تغییر می‌دهیم، این اقدام برای ارتقای نرم‌افزار و برای اینکه مشکلات و خلاها رفع شود، انجام می‌شود.
وی ادامه داد: نرم‌افزار جدید می‌تواند امکانات بیشتری در اختیار کتاب‌فروشی‌ها قرار بدهد، در مرحله بررسی فنی و اجرای نرم‌افزار جدید هستیم. مقداری تامل می‌کنیم تا با نرم‌افزار جدید که امکانات بیشتری به کتاب‌فروشی‌ها می‌دهد و آورده‌های بیشتری برای کتاب‌فروشی‌ها خواهدداشت طرح را اجرا کنیم. تاخیر ما از این جنس است و می‌خواهیم در نرم‌افزار جدید، با قابلیت‌های بهتر و بیشتر اقدامات را ارزیابی کنیم.
تداخل صنفی حوزه نشر و کتاب‌فروشی موجب نابسامانی شده‌است
احمد وند بیان کرد: محدودیت تخفیف صنفی شامل حوزه کتاب هم می‌شود. صنف ناشران کتاب در دفاع از حقوق صنفی باید در این حوزه فعال‌تر عمل کنند و نظارت بیشتری بر واحدهای نمایش و فروش کتاب داشته‌باشد. نظارتی که در این روزها انجام می‌شود، کافی نیست حتما صنف احتیاج به تغییر دارد و لازم است حضور جدی‌تری در بازار داشته‌باشد.
وی ادامه داد: در روزهای گذشته وارد یکی از سکوهای فروش مجازی که بیان کردید، شدم. شرایط فروش کتاب را در این درگاه بررسی و تلفنی با آن‌ها مذاکره کردم. در نتیجه مذاکرات برخی از مشکلات و مسائل آن‌ها کاهش پیدا کرد و ملزم شدند ضوابطی را برای بارگذاری و فروش کتاب رعایت کنند؛ اما هنچنان کافی نیست، حوزه فروش کتاب ساماندهی نشده‌است. شاید تداخل صنفی حوزه نشر و کتاب‌فروشی موجب نابسامانی در نظام نظارت بر صنف شده‌است و به نظرم این تداخل باعث شده‌است برخی از ضرورت‌های کار صنفی رعایت نشود.
ناشران و کتاب‌فروشان نیازهای صنفی متفاوتی دارند
احمد وند در پاسخ به این پرسش که برای حل مشکل فروش کتاب با تخفیف بالا باید ناشران و کتاب‌فروشان با یکدیگر هماهنگ شوند؟ اظهار کرد: یک اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان در تهران داریم، البته فعالیت این اتحادیه مختص تهران است و برای کل کشور نیست؛ اما در هر صورت بزرگ‌ترین اتحادیه است. ناشران و کتاب‌فروشان نیازهای صنفی متفاوتی دارند، ابزارهایی که باید استفاده کنند، متفاوت است و فکر می‌کنم، لازم است دو اتحادیه ناشران و کتاب‌فروشان به صورت مستقل داشته‌باشیم. این کار صنفی است و اگر به آن جمع‌بندی برسند وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم از آن‌ها حمایت خواهدکرد.
وی درباره مهم‌ترین چالش‌های پیش رو نیز گفت: شاید از پیچیده‌ترین مشکل جدی که با آن مواجه هستم، یکی عدم باورمندی عمیق مدیران کشور به حوزه کتاب است. حتی کتاب و کتابخوانی به عنوان موضوع مهم میان مدیران کشور جا نیافتاده و باور قلبی آن‌ها نیست. اگر چه می‌توانند درباره ارزش‌های آن سخنرانی کنند. اما نمی‌دانند در طول تاریخ هیچ کشوری پیشرفت نکرده‌است، مگر اینکه قبلش کتاب‌خوان‌تر شده‌است. راه پیشرفت کشور ساختن سد و جاده و چند طبقه کردن جاده‌ها، اتوبان‌ها و ... نیست. این‌ها متوقف به کتابخوانی است. اگر همه این‌ها را داشته‌باشید و جامعه کتابخوان نداشته‌باشید یک مصرف‌کننده بی‌هدف هستید. اگر جامعه کتابخوان نباشد جامعه فاسدی خواهدشد؛ اگرچه در رفاه و آسایش کامل باشد، اما این باور عمیق میان مسئولان کشور وجود ندارد.
بین مدیران باور عمیق به ضرورت کتابخوانی وجود ندارد
معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اینکه برای حل این چالش بزرگ چه اقدامی باید انجام شود؟ بیان کرد: نباید برای ترویج کتابخوانی در سازمان برنامه و بودجه و بیمه بجنگید، نباید برای ترویج کتابخوانی در اداره مالیات، گمرک، بانک، و ... بجنگید. ما در این سال‌ها برای کتابخوان کردن افراد جنگیدیم، زیرا باور عمیق به ضرورت کتابخوانی وجود ندارد. وقتی می‌گویم بجنگیم یعنی اینکه با همه وجود ضرورت کتابخوانی را توجیه و برای آن جهاد کنیم. همه باید متوجه شوند که کتابخوانی رفتاری تزیینی نیست و کتاب خواندن برای انسان بی‌کار بی‌درد نیست. کتاب‌خوان‌های کشور افرادی هستند که بیشترین مشغله و کم‌ترین زمان را دارند، اما برای کتابخواندن وقت دارند. پولدارترین قشر کشور کتاب‌خوان‌ترین گروه نیست.
وی درپایان افزود: آیین‌نامه حمایت از کتاب‌فروشی‌ها در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در حال تدوین است تا بر اساس آن کتاب‌فروشی‌ها از امکان استفاده از تعرفه‌های فرهنگی در بخش‌های مختلف دولتی بهره‌مند شوند. به زودی این موارد در حمایت از کتاب‌فروشی‌ها ابلاغ خواهدشد.
نظر شما