به گزارش همشهری آنلاین، اشاره مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا در جریان نشست‌خبری اخیر خود در تهران مبنی بر اینکه ادامه مذاکرات برجامی در وین نخواهد بود و احتمالا یکی از کشورهای منطقه میزبانی دور جدید گفت‌وگوهای غیرمستقیم میان جمهوری‌اسلامی و آمریکا را برعهده خواهد داشت، گمانه‌زنی‌های فراوانی را به‌همراه داشت و برخی منابع خبری دوحه را به‌عنوان محل جدید مذاکرات احیای برجام عنوان کردند.
درچنین شرایطی بود که شبکه خبری «الجزیره» در گزارشی اعلام کرد که کشور قطر بیشترین شانس را برای میزبانی از مذاکرات احیای توافق هسته‌ای دارد. در این گزارش به نقل از یک منبع ایرانی، که نامی از او برده نشده بود، با بیان اینکه احتمال دارد ازسرگیری مذاکرات احیای برجام به‌جای وین در یکی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس انجام شود، تأکید شده‌است که «قطر هم شانس بیشتر و هم تمام امکانات لازم برای میزبانی از مذاکرات احیای توافق هسته‌ای را دارد.»
قطر؛ میانجی بی‌طرف
مطرح‌شدن نام قطر به‌عنوان میزبان ادامه مذاکرات برجامی درحالی است که این کشور در سال‌های اخیر نقش قابل‌توجهی در زمینه گفت‌وگوهای هسته‌ای جمهوری‌اسلامی ایران و غرب ایفا کرده‌است. قطر به‌عنوان یک بازیگر فعال منطقه‌ای تلاش کرده در نقش یک میانجی بی‌طرف، دستیابی به توافق هسته‌ای میان ایران و غرب را تسهیل کند.
بر همین اساس هم بوده‌است که علاوه‌بر عمانی‌ها، قطری‌ها نیز طی ماه‌های اخیر در دیدار با مقام‌های آمریکایی و تروئیکای اروپایی تلاش کردند مسیر توافق را هموار کنند. انتقال پیام میان تهران و واشنگتن یکی دیگر از نقش‌هایی بوده‌است که دوحه از طریق آن تلاش کرده در گفت‌وگوهای هسته‌ای میانجی‌گری کند.
درچنین شرایطی بود که کارشناسان یکی از مهم‌ترین محورهای سفر اردیبهشت‌ماه سال‌جاری امیرقطر به تهران را گره‌گشایی از مذاکرات هسته‌ای اعلام کردند. برخی معتقدند روابط نزدیک دوحه با واشنگتن و دولت بایدن، سبب شد شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر ۴۲ ساله قطر در سفر به تهران، درصدد شکستن فضای سرد حاکم بر مذاکرات در آن مقطع باشد.
درهرحال، اگر گمانه‌زنی‌ها درباره پیگیری مذاکرات برجامی در دوحه رنگ واقعیت به‌خود بگیرد، نام این شهر نیز در فهرست شهرهایی قرار می‌گیرد که درطول مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب که از نخستین سال‌های دهه ۸۰ شمسی آغاز شد، قرار خواهد گرفت. بروکسل، ژنو، لوزان و وین ازجمله شهرهایی بوده‌اند که درطول این سال‌ها، میزبانی رایزنی‌ها و مذاکرات هسته‌ای میان جمهوری‌اسلامی ایران و طرف‌های غربی را برعهده داشته‌اند و در این زمینه نقش‌آفرینی کرده‌اند.
پیشگیری از تخریب مذاکرات
یک کارشناس مسائل غرب‌آسیا در این باره به همشهری گفت: اگرچه وین در سال‌های اخیر میزبان گفت‌وگوهای جمهوری‌اسلامی و ۱+۵ و بعد از آن ۱+۴ بوده‌است، اما به‌نظر می‌رسد با توجه به شرایط سیاسی کشور اتریش، با نفوذ لابی‌های صهیونیستی مواجه هستیم که به تخریب روند مذاکرات می‌پردازند.
حسن هانی‌زاده افزود: اکنون و با توجه به حساس‌ترشدن روند گفت‌وگوها این استنباط وجود دارد که انتقال شهر محل مذاکرات، بیش‌از هرچیز به‌دلیل جلوگیری از تأثیرگذاری عناصر مخرب بود.
وی با اشاره به نقش مثبت قطر در پیشبرد مذاکرات برجامی گفت: به‌نظر می‌رسد در جریان دیدارهای اخیر مقام‌های قطری با طرف‌های غربی مذاکرات هسته‌ای و همچنین جمهوری‌اسلامی ایران، توافق‌های اولیه برای انتقال گفت‌وگوها به قطر انجام شده‌است. مهم‌ترین دلیل آن هم نقش مثبت و فعالانه‌ای بوده که دوحه در این زمینه ایفا کرده‌است.
هانی‌زاده ادامه داد: اگرچه قطر جایگاه رفیعی در معادلات جهانی ندارد، اما می‌توان گفت با توجه به رفتار غیرتهاجمی این کشور در قبال تحولات منطقه‌ای و همچنین جهانی، انتخاب دوحه برای ازسرگیری مذاکرات احیای برجام، انتخاب هوشمندانه‌ای بوده‌است.
پیشنهادی ازسوی قطری‌ها
این کارشناس مسائل خاورمیانه با بیان اینکه به‌نظر می‌رسد موضوع انتقال محل مذاکرات پیشنهاد خود قطری‌ها بوده‌است، عنوان کرد: از یک‌سو بدبینی ایران به رفتار غربی‌ها معقول است و ازسوی دیگر قطر مناسبات تعریف‌شده‌ای با ما دارد و می‌تواند به پیشبرد روند مذاکرات کمک کند. هانی‌زاده ادامه داد: اگرچه قطر از قدرت تأثیرگذاری زیادی بر رفتار آمریکایی‌ها برخوردار نیست، اما نزد آمریکا و همچنین تروئیکای اروپایی جایگاه ممتازی دارد و می‌تواند در این زمینه نقش‌آفرینی مؤثری داشته باشد.
وی تأکید کرد: به‌نظر می‌رسد درجریان سفر اخیر امیرقطر به تهران، شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی شخصا پیشنهاد تغییر محل مذاکرات را ارائه کرده‌است تا در آستانه جام‌جهانی نقش‌آفرینی مؤثرتری در تحولات منطقه‌ای و جهانی داشته باشد.
هانی‌زاده افزود: معتقدم چنانچه مذاکرات احیای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ در قطر ازسر گرفته شود، در یک فرایند کوتاه‌مدت شاهد شکسته‌شدن بن‌بست‌های موجود در مسیر احیای برجام خواهیم بود. این کارشناس مسائل خاورمیانه همچنین با اشاره به برخی گمانه‌زنی‌ها مبنی بر اینکه انتقال محل مذاکرات به دوحه پیش‌زمینه طرح موضوع‌های منطقه‌ای در گفت‌وگوهای هسته‌ای خواهد بود، افزود: این مذاکرات هیچ ارتباطی به مسائل منطقه‌ای ندارد. ازسوی دیگر قطر هیچ ارتباطی با رژیم صهیونیستی ندارد و این موضوع شائبه طرح موضوع‌های منطقه‌ای را در این مذاکرات منتفی می‌کند.
وی با بیان اینکه قطر در منازعات منطقه‌ای غالبا حاشیه‌نشین بوده‌است، اضافه‌کرد: با توجه به اینکه قطری‌ها می‌کوشند در معادلات منطقه‌ای نقش بی‌طرفانه‌ای ایفا کنند، طرح موضوع‌های منطقه‌ای در مذاکرات هسته‌ای دوحه صرفا درحد گمانه‌زنی است. قطری‌ها اگرچه در بحران سوریه و عراق نقش تخریبی داشتند، اما اکنون با اصلاح سیاست‌های خود، همراهی مناسبی با راهبردهای جمهوری‌اسلامی دارند.
نظر شما