همشهری آنلاین- زهرا کریمی: شاید خیلی از شهروندان تهرانی ندانند که کوهستان شمالی تهران از سال ۱۳۸۷ شهردار دارد. کسی که وظایفش و ماموریت‌هایش با شهرداران دیگر مناطق فرق دارد. او هر روز صبح برای شروع فعالیتش به دل کوهستان‌های شمالی تهران می‌زند تا مراقب این طبیعت بکر که همواره عده‌ای سودجو به آن چشم دوخته‌اند، باشد. از سویی دیگر او وظیفه دارد با کمک دستگاه‌های دیگر، تردد کوهنوردان و طبیعت‌گردان را تسهیل کند تا آنها در شرایط بد آب و هوایی و نامعلوم بودن مسیرها دچار سانحه نشوند.
برای گفتگو با «محمدعلی باقری»، شهردار کوهستان تهران به ساختمانی کنار مسیل دربند رفتیم. جایی بین کوه، درختان و پرندگان که صدای آب پیش زمینه آن بود و فضای گفتگو را متفاوت می‌کرد. با او درباره موضوعات مهمی چون نحوه جمع آوری زباله از کوهستان، ایجاد ایمنی برای مراجعه کنندگان و رصد تخلفات کوهستانی به ویژه کوه‌خواری صحبت کردیم که در ادامه می‌خوانید:
دقیقا وظایف شهردار کوهستان چیست؟ مثلا در موضوع کوه‌خواری یا حفظ منابع طبیعی با چه ساز و کاری نقش ایفا می‌کند و تا کجا می‌تواند با متخلفان برخورد داشته باشد؟
موضوعات در کوهستان ابعاد مختلفی دارد که همه آنها به ما مربوط نمی‌شود چون هر یک از دستگاه‌های دولتی در کوهستان شرح وظایف خودشان را دارند. اداره منابع طبیعی مانع از فعالیت متصرفان و کوه‌خوران می‌شود، سازمان جنگل‌ها از تخریب منابع طبیعی ممانعت می‌کنند یا نظارت بر تخلفات مربوط به تخریب باغات و تبدیل به ویلا به عهده جهاد کشاورزی است، سازمان آب وظیفه کنترل بستر رودخانه‌ها و مانع از تصرف را به عهده دارند و اداره حریم نیز نظارت به ساخت و سازها غیر مجاز رسیدگی می‌کند و ما به عنوان شهردار کوهستان به نوعی هماهنگ کننده فعالیت‌ها بین دستگاه‌های مربوطه هستیم. در واقع وظیفه گزارش دادن برخی تخلفات به عهده ماست اما در بعضی موارد شهردار کوهستان راسا نسبت به برخورد با تخلفات اقدام می‌کند چون بعضی اوقات دستگاه‌های دیگر کم کاری می‌کنند.
البته در این میان برای نظارت بهتر تاکنون ۳ پد هلیکوپتر و ۷ پناهگاه ساخته شده و همچنین با گشت‌های فعال روزانه برای کنترل تخلفات در کوهستان بازدید انجام می‌دهیم. برای کنترل وضعیت کوهستان ۱۰۰ تابلو با علائم هشدار دهنده، راهنما و مختصات و نقشه محدوده کوهستانی درج شده و ۴۰ تابلوی هشداردهنده گرافیکی هم نصب شده است.
چرا ما رصد هوشمند برای جلوگیری از تخلفات متعدد یا کنترل ایمنی محورها در کوهستان‌های تهران نداریم، مثلا چرا کوهنوردان برای صعود، به اخبار لحظه‌ای وضعیت آب و هوا کوهستان دسترسی ندارند تا از اتفاقات ناگوار جلوگیری شود یا برای جلوگیری از آتش سوزی ناشی از گرما و... و. این رصدها مکانیزه نمی‌شود؟
تاکنون کوهستان به صورت دستی و به روال قدیم پایش می‌شد در حالی که به تازگی جلساتی برای ارائه خدمات الکترونیکی به مراجعه کنندگان کوهستان برگزار کردیم که دیگر مانند سابق، نقشه کوهستان یا بروشورها به صورت دستی بین کوهنوردان توزیع نشود چون این شکل از اطلاع‌رسانی منسوخ شده است. اگر توجه کرده باشید منوی غذای رستوران هم با اسکن کد قابل دیدن است، بنابراین لازم است تا امکانات، نقشه گردشگری و ورزشی مانند محورهای کوهنوردی به شکل هوشمند به کوهنوردان و طبیعت گردان ارائه شود. به همین منظور قرار است در اولین قدم در اریبهشت سال ۱۴۰۱ نقشه و بروشورهای کاغذی جمع آوری و سامانه جامع مختصات محورها در هولوگرام تعریف شود.
بنا داریم هولوگرام‌هایی در مبادی ۱۰ یا ۲۰ نقطه ورودی کوهستان نصب کنیم تا کوهنورد با اسکن آن اطلاعات به روز و مورد نیاز درباره شرایط آب و هوایی، مشخصات کوهستان، پناهگاه‌ها و.. را دریافت کنند. هر یک از هولوگرام‌ها در مبادی ورود به کوهستان به تعداد لازم در ۱۰ یا ۲۰ نقطه پر تردد نصب می‌شود و کوهنورد با اسکن آن، اطلاعات به روز و مورد نیاز را دریافت می‌کند. در این سامانه همه آنچه در مسیر اعم از آبشار، چشمه، جنگل، پناهگاه، توقفگاه، شرایط آب و هوایی، پل‌ها، مشخصات قله‌ها، ارتفاع و غیره نشان داده می‌شود. البته نظارت و پایش کوهستان نیاز به همکاری همه دستگاه دولتی و مسئول دارد. اما همین الان به عنوات مثال روستای پس قلعه زیر نظر فرمانداری شمیرانات، بخشداری و دهیاری است و ما اجازه ورود به حیطه آنها را نداریم.
الان شهرداری کوهستان شامل چه تعداد نیرو است؟
ما ۱۳ نیرو در ستاد و ۲۱ نیروی میدانی داریم که به صورت روزانه مشغول پایش هستند. در بازدیدهای که در این مدت کوتاه ماموریتم انجام دادم، حدود پنج مورد ساخت و ساز غیر مجاز مشاهده شد که مانع از ساخت شدیم. برای رصد با دوربین‌های مکانیزه اقداماتی انجام داده‌ایم و به سازمان فناوری اطلاعات شهرداری تهران نیز نامه نگاری‌های صورت گرفته است. در برخی از محورها دوربین وجود دارد اما دوربین‌ها پراکنده هستند، به گونه ای که بخشی از آنها زیر نظر شهرداری منطقه یک و بخشی زیر نظر اداره حریم است و مرکز جامع مانیتوریگ که در اختیار شهرداری منطقه یا شهرداری کوهستان باشد، نداریم. در واقع برای رصد هر چه بهتر نیاز به یکپارچگی در این حوزه هست. طی جلسه‌ای که با شهردار منطقه یک داشتیم، با اقدام برای یکپارچه شدن دوربین‌ها موافقت شد و قرار است پس از نیازسنجی دوربین‌های دیگری هم اضافه شود. این اقدام به دلیل هزینه‌های گزاف کمی زمان بر است اما در دستور کار قرار داده‌ایم.
آنچه منظر کوهستان و محیط زیست را زشت می کند، انباشت زباله در مسیرهای گردشگری و یا رودخانه است. چرا جمع آوری زباله در برخی نقاط کوهستانی تهران اینقدر ضعیف است؟
برای آنکه کوهستان عاری از زباله باشد با همکاری با انجمن دوستداران محیط زیست کوهستان، اقدامات خوبی براساس نیازسنجی‌ها صورت گرفته است. اکنون ۲۰ نیروی خدماتی، ۱۰ حیوان چهارپا، ۵ مکان بار انداز و ماشین‌های انتقال زباله در محورهای کوهنوردی تعبیه شده است. نحوه جمع‌آوری زباله در کوهستان سختی‌های خاص خودش را دارد و چون ماشین‌های حمل زباله امکان ورود به کوهستان را ندارند با پیمانکاران قرار داد بسته می‌شود و آنها با استفاده از چهارپایان، زباله‌ها را به صورت دستی جمع و به پایین دست در بارانداز تخلیه می‌کنند و از آنجا توسط ماشین به مراکز بازیافت در منطقه انتقال می‌دهند. البته در مسیر دربند حدود ۱۵۰ و در مسیر درکه ۷۰ سطل زباله جانمایی شده و براساس آمار موجود، روزانه حدود ۶ تن زباله از کوهستان جمع آوری می شود که سالانه به ۲ هزار تن زباله می‌رسد.روزانه حدود ۶ تن زباله از کوهستان جمع آوری می شود که سالانه به ۲ هزار تن زباله می رسد.
یکی از چالش‌های جدی در کوهستان‌های تهران آسیب دیدگی شدید یا مرگ و میر کوهنوردان به خصوص در فصل‌های سرد سال است، برای اینکه این حوادث را کاهش دهید، چه اقداماتی را انجام داده یا در دستور کار دارید؟
شمال تهران ۵ محور اصلی کوهستانی برای کوهنوردی، کوهپیمایی و طبیعت‌گردی دارد و حوزه استحفاظی ما از شرق شامل محور دارآباد، بعد کلکچال، سپس دربند و محور چهارم توچال و در نهایت محور درکه است و البته نباید از محور گلابدره غافل شویم، اما چندان این محور برای انتخاب کوهنوردان نیست. آخر هفته‌ها حدود ۱۰۰ هزار نفر به منظور گردشگری، تفریحی، کوهنوردی یا طبیعت‌گردی به ۵ محور کوهستانی شمال تهران مراجعه می‌کنند که این تعداد مراجعه کننده نیاز به امنیت و رفاه دارند بنابراین از سال‌های گذشته تاکنون برای افزایش ایمنی در این محورها، پنج سایت امداد و نجات توسط شهرداری کوهستان ساخته شده است. ساخت سایت امداد و نجات شهید سلیمانی در محور دارآباد تکمیل شده است. در حال حاضر ۳ سایت امداد و نجات محورهای شرقی تحویل هلال احمر شده و دو سایت درکه و توچال را به سازمان آتش‌نشانی تحویل داده‌ایم و یک سایت دیگر نیز در توچال در حال ساخت است که هنوز نام‌گذاری نکرده‌ایم. البته در محور دربند که از محورهای شلوغ در کوهستان است، یک سایت دیگر غیر سایت فعلی در پناهگاه شیرپلا ساخته‌ایم که هر زمان به وسایل امدادی تجهیز شود، آن هم با حضور نیروهای امدادی هلال احمر فعال خواهد شد.
ارائه خدمات از این سایت‌ها بیشتر در چه فصولی از سال است؟
آب و هوا در کوهستان با درون شهر متفاوت است و نمی‌توان ارائه خدمات را منوط به شرایط خاص بدانیم، اما در نیمه دوم سال نیروهای خدماتی، انتظامی و امدادی به صورت آماده باش هستند. سال ۱۴۰۰ حدود ۷۰ عملیات امداد و نجات در همه محورهای کوهستان انجام شده است که بیشتر فوتی و حوادث ناگوار بوده و البته موارد جزئی دیگر هم پیش آمده که جزو آمار به حساب آورده نمی‌شود. معمولا تندبادها، بارش برف و باران و یخبندان شرایط سختی در کوه ایجاد می‌کند و لغزنده شدن مسیرها، نبود دید کافی و همه این موارد دلایل سوانح کوهستانی بوده است که امیدواریم با این اقدامات کاهش یابد.
نظر شما