بحث کپی‌رایت را در داخل دنبال می‌کنیم اما درباره پیوستن به کپی‌رایت جهانی هنوز با آن فاصله داریم.
البته پیوستن به قانون کپی رایت جهانی برای کشوری که داعیه حرکت به سوی علم و فناوری دارد کار چندان مشکلی نیست. تنها یک امضا کفایت خواهد کرد.
اما آن امایی که آقای وزیر با تاکید بر آن چنین جمله‌ای را بیان کرده یک مقدار مشکل ساز است چرا که چنین امضایی تبعات بسیار سنگینی برای بخش‌های مختلف به بار خواهد آورد و در مقابل از بسیاری از سوءاستفاده‌ها جلو‌گیری خواهد کرد.
برای نمونه، اولین پیامد پیوستن به قانون کپی رایت ؛ ورشکستگی بسیاری از سازمان‌های دولتی و خصوصی در ایران خواهد بود.
دلیلش واضح است؛ فقط یک قلم نرم افزارهای قفل شکسته مورد استفاده در سیستم‌های رایانه‌ای و شبکه‌های داخلی و خارجی این سازمان‌ها، می‌تواند درد سر بزرگی برای آنها به‌وجود آورد.
ما ایرانی‌ها عادت کرده‌ایم که مثلا ویندوز 300دلاری را هزار تومان و ضد‌ویروس 500 دلاری را کمتر از آن خریداری کنیم یا اصلا خریداری نکنیم و مفت و مجانی بین هم به اشتراک بگذاریم.
بر روی سرور داخلی اکثر وزارتخانه‌ها، بخشی به نام نرم افزار هست که بیش از 40 گیگابایت نرم افزارهای قفل شکسته در آن به طرز منظمی در دسترس قرار داده شده است.
چنین عادت کرده‌ایم که نرم افزار ارزشی ندارد لذا کسی برای تولید آنها نیز زحمتی متحمل نمی‌شود. از آن بدتر توصیه‌هایی است که اگر چه شکستن قفل نرم افزارها را جایز نمی‌داند اما استفاده از آنها را جایز می‌داند، درست مانند اینکه دزدی را نکوهش کرده و مالخری را جایز بدانیم.
امروز در بحث تولید محتوای دیجیتالی، تقریبا هیچ کس مالک محتوایی که تولید کرده نیست. چون به محض تولید و انتشار اولین نسخه از آن، در تیراژ میلیونی تکثیر غیرمجاز خواهد شد و سود این کار به جیب همان قفل شکن‌ها خواهد رفت.
در بحث تولید نرم افزار نیز همین وضعیت حاکم است. ورشکستگی شرکت‌های تولیدکننده نرم افزار در ایران گواهی بر این مدعاست.
صادرات نرم افزار در هر کشوری به‌عنوان موتور محرکه شرکت‌های تولیدکننده نرم‌افزار محسوب می‌شود، اما مشکل اینجاست که شرکت‌های خارجی حاضر نیستند که با طرف‌های ایرانی که تابع مقررات جهانی کپی رایت نیستند وارد شراکت یا خرید نرم افزار شوند. عقل حکم می‌کند که ریسک چنین کاری را نپذیرند.
ایران بهشت نرم افزارهای قفل شکسته
با نگاهی به میلیون‌ها نسخه نرم افزار کپی شده در ایران که هر کوی و برزن را پر کرده اند می‌توان ایران را بهشت نرم افزارهای قفل شکسته نامید.
جالب‌ترین بخش ماجرا، نرم افزارهای قفل شکسته خارجی است که اصطلاحا کرک شده و برای اینکه نسخه کرک شده آنها توسط دیگر کرک‌های محترم تکثیر غیرقانونی نشود با برچسب قانونی، قفل جدید داخلی روی آنها نصب شده و توزیع می‌شود.
به عبارت دیگر این نوع فعالیت را می‌توان مصداق ممنوعیت کپی گرفتن از کپی غیرمجاز تلقی کرد !
یکی از استادان دانشگاه می‌گفت، دامادش در آمریکا زندگی می‌کند و هر بار که به ایران می‌آید به جای نقل و نبات، با خودش سی دی سوغات می‌برد !
و این چنین است که صاحبان فکر و فناوری برای در امان ماندن از شر قفل شکنان حرفه‌ای ایرانی به خارج پناه می‌برند و سرویس دهندگان بزرگی مانند گوگل و نوکیا برخی سرویس‌های آنلاین خود را روی کاربران ایرانی مسدود می‌کنند و ما داد و فغان بر می‌آوریم که مورد تحریم قرار گرفته‌ایم.
در حالی که بخشی از این محدودیت‌ها اصلا به‌دلیل تحریم نیست بلکه به‌دلیل رفتار مرسوم بر فضای کاربران ایرانی است.
اقدامات وزارت ارشاد
عیسی زارع‌پور ، رئیس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه‌های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره سیاست‌های حمایتی از مؤسسات خصوصی تولیدکننده نرم‌افزار می‌گوید: اولین و بزرگ‌ترین حمایت در حوزه نرم‌افزار این است که قانون کپی‌رایت در کشور جا بیفتد.
از سال 79 در مجلس، قانونی با عنوان حمایت از تولیدکنندگان نرم‌افزارها مصوب شد که آیین‌نامه اجرایی آن نیز سال 83 ابلاغ و براساس آن وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف شد با همکاری شورای عالی اطلاع‌رسانی، نرم‌افزارها را ثبت کند اما تا سال 86 به‌دلیل نداشتن برنامه اجرایی مناسب چنین کاری انجام نشد.
به گفته وی در حال حاضر شناسنامه‌دار شدن نرم‌افزارها آغاز شده و از دو ماه آینده تکثیر نرم‌افزاری بدون داشتن شناسنامه ممنوع است. طبق برآورد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی حدود 8 هزار عنوان نرم‌افزار در کشور وجود دارد.
گفتنی است پیوستن به WIPO (سازمان جهانی حمایت از حقوق مایملک معنوی ) یکی از پیش نیازهای پیوستن به WTO ( سازمان تجارت جهانی ) است.
تا‌کنون 177 کشور جهان به WIPO پیوسته‌اند. کشورهایی که هنوز به این سازمان نپیوسته‌اند عبارتند از:1.ایران 2. اتیوپی 3. اریتره 4. افغانستان 5. آنگولا 6.اوگاندا 7.برمه(میانمار) 8.بوروندی 9.ترکمنستان 10.توالو 11.تیمور شرقی 12.جزایر سلیمان 13.سائوتومه و پرنسیپ 14.سن مارینو 15.سومالی 16.سیرالئون 17.سیشل 18.عراق 19.کامبوج 20.کریباتی 21.کویت 22.گینه نو 23.لائوس 24.مالدیو 25.موزامبیک 26.نائورو 27.وانواتو 28.یمن
نمایش کپی رایت
چندی پیش چین برای نمایش دادن رعایت کپی‌رایت صحنه‌ای شبیه سوزاندن صدها تن مواد‌مخدر در ایران را ترتیب داد، با این تفاوت که در آن تانک‌های نظامی از روی میلیون‌ها عدد سی دی غیرمجاز عبور می‌کردند، یا همین امارات در همسایگی ما که میزبان جیتکس است، غرفه‌ای را در این نمایشگاه با ساز ودهل تعطیل کرد فقط به این دلیل که یک نسخه نرم افزار ویندوز قفل شکسته در آن یافت شده است !
پیوستن به قانون کپی رایت ممکن است خسارت‌هایی را برای ما به‌دنبال داشته باشد اما به تعویق انداختن این فرآیند باعث سنگین‌تر شدن این ضرر و زیان در آینده خواهد شد. شاید بهتر باشد ابتدا در داخل، رعایت‌کپی رایت را تمرین کنیم.
