همشهری آنلاین - مریم ورشوئی: اگر به روستای قاسم‌آباد رودسر که در شرق گیلان قرار دارد، بروید در اولین نگاه متوجه تابلویی در ورودی روستا می‌شوید که روی آن نوشته به قاسم‌آبادعلیا روستای ملی چادرشب خوش آمدید.
در میدان اصلی و کوچک روستا نیز مجسمه زنی گیلانی با دامنی پرچین قرار دارد که مشغول چادرشب‌بافی است. هنگامی که وارد کوچه‌پس‌کوچه‌های این روستا می‌شوید نیز تعداد زیادی تابلو کاشی‌کاری بر سردر خانه‌ها خودنمایی می‌کند که از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری باعنوان کارگاه صنایع دستی چادرشب‌بافی نصب شده است.
کافی است وارد این کارگاه‌های کوچک که درواقع یکی از اتاق‌های خانه‌های اهالی قاسم‌آباد است شوید تا در نگاه اول دستگاه چادرشب‌بافی توجه‌تان را به خود جلب کند. البته کارگاه‌هایی مجزا از خانه‌ها نیز بیشتر در قاسم‌آباد سفلی وجود دارد که گردانندگان آنها زنان خوش‌ذوقی هستند که در زدن طرح‌های چادرشب به زیباشناسی دست یافته‌اند.
رونق چادرشب‌بافی در قاسم‌آباد سبب شده تا این روستا به‌عنوان روستای ملی چادرشب‌بافی ثبت شود و این آوازه به جایی رسیده که حتی پای گردشگران خارجی نیز به این دهکده کوچک باز شده است. از سوی دیگر این هنر-صنعت ثبت جهانی نیز شده است.
در گویش محلی به چادرشب «چاشو» می‌گویند که رنگ اصلی زمینه آن معمولا قرمز یا سبز است و به دو نوع چهارخانه و یکرنگ تقسیم می‌شوند. چادرشب‌های چهارخانه بیشتر به‌عنوان بقچه، روتختی یا پتویی استفاده می‌شود. طرح‌های کار شده روی چادر شب هندسی است و رنگ‌های سفید، سبز، نارنجی، زرد، صورتی، آبی و قرمز در ترکیب‌هایی هماهنگ روی آن استفاده می‌شود. همچنین زنان قاسم‌آبادی وجود نقش‌هایی مانند اردک و غاز و درخت و گل را نشانه برکت و شادی می‌دانند.
درگذشته طرح صف اسب‌ها و سواران نیز روی چادرشب‌ها بافته می‌شد که امروزه بسیار به‌ندرت می‌توان این نقش‌ها را در چادرشب‌های جدید یافت. زیرا این نقوش پرکار هستند و وقت زیادی می‌برند. هزینه زندگی، بافندگان را مجبور کرده تا با نقش‌هایی ساده‌تر کار بافت را در زمان کمتری به اتمام و در بازار به فروش برسانند.
در گذشته زنان گیلانی چادرشب را هنگام کشاورزی و چیدن برگ سبز چای، نشاء، وجین و چیدن مرکبات در هوای سرد و هنگامی که مجبور بودند ساعت‌ها به شکل خمیده کار کنند، به دور کمر می‌بستند تا گرم بمانند. برخی از زنان نیز کودکان خود را موقع کار با چادرشب به پشت خود می‌بستند. البته هنوز هم بین برخی از زنان این کار رایج است.
این کمرپیچ محلی به‌صورت پارچه‌هایی باریک به عرض ۲۰ تا ۳۵ سانتی‌متر و طول ۲تا۵/۲متر بافته می‌شود. چادرشب قاسم آباد گیلان به دلیل طرح‌ها و رنگ‌های خاصش ارزش هنری نیز دارد.
چادرشب، اما امروزه کاربردهای دیگری هم دارد. زنان قاسم‌آبادی با خلاقیت در طرح‌هایی زیبا و چشم‌گیر روتختی، کوسن، کیف، رومیزی و... نیز می‌بافند. روی این محصولات طرح‌های چشم‌نوازی مانند شانه گل، قالی گل، گلیم گل، سروگل، چهل چراغ، طرح پرنده، گلیم گل، بوته چرخ با نخ‌های پنبه‌ای، پشمی و ابریشمی بافته می‌شود. البته امروزه به‌دلیل گرانی ابریشم بافت چادرشب‌های ابریشمی مقرون به‌صرفه نیست و مشتری چندانی ندارد. برای همین بیشتر از نخ‌های پنبه‌ای استفاده می‌شود.
تقریبا بیشتر بانوان قاسم‌آبادی چادرشب‌بافی را از کودکی می‌آموزند و برای همین تبحر خاصی در این زمینه دارند. بافت یک چادر شب بزرگ و ساده حدود ۳ تا ۴ روز زمان می‌برد، اما بافت چادرشب‌های طرح‌دار معمولا تا یک ماه یا بیشتر طول می‌کشد. بافت چادرشب توسط زنان روستایی معمولا در فصولی که کشاورزی رونق ندارد مانند پاییز و زمستان به‌وسیله دستگاه‌های بافندگی که پاچال نام دارد انجام می‌شود.
وقتی بافت چادرشب تمام می‌شود تنوع رنگ‌ها و طرح‌ها چشم‌ها را خیره خود می‌کند. به‌طوری که بعد از دوخت لباس محلی قاسم‌آبادی، چادرشب‌بافی با چنین تنوع و زیبایی توانسته منبع درآمدی برای روستاییان باشد و حتی درآمد روستاییان از چادرشب‌بافی به نسبت دوخت لباس قاسم‌آبادی بیشتر است.
این روزها که روستاگردی نیز طرفدار پیدا کرده است، با توجه به ظرفیت‌های فراوان قاسم‌آباد مانند دوخت لباس محلی قاسم‌آبادی، چادرشب‌بافی و جاذبه‌های طبیعی این روستا گردشگران بسیاری به آنجا سفر می‌کنند.
اهالی قاسم‌آباد هنوز هم در مراسم عروسی برای حفظ آداب و رسوم لباس‌های سنتی و قاسم‌آبادی خود را می‌پوشند. علاوه بر قاسم‌آباد در بی‌بالان و گزافرود چادرشب‌بافی در برخی خانه‌ها مرسوم است.
نظر شما