تنش در بازار سهام مخابرات در همان روز عرضه اولیه آشکار شد. وقتی به ناگاه روی دست حرفه‌ای‌های بازار، تقاضای خرید 150 تومانی وارد سامانه معاملات سهام شد، شوکی عجیب به بازار وارد آمد.
حرفه‌ای‌ها و تحلیلگران بازار معتقد بودند سهام مخابرات با قیمت 120 تومان ارزنده است اما در 8 دقیقه پایانی وقت معاملات، ماجرا به شکلی دیگر رقم خورد تا سهام مخابرات از همان آغاز وارد حاشیه شود. چند روز بعد نیز صف‌های خرید به صف فروش تبدیل شد اما مهم‌ترین رویداد زمانی رقم خورد که سایت‌های اینترنتی بر اثر یک اشتباه تایپی از تصمیم مقامات بالا برای بازپس گرفتن یا باز گرداندن سهام مخابرات خبر دادند. فردای آن روز پایگاه اطلاع‌رسانی بورس نوشت: منظور رئیس سازمان بورس «بازارگردانی» بوده، نه « بازگردانی».
19مرداد ماه امسال بالاخره پس از تبلیغات بسیار و روز‌ها انتظار، سهام شرکت مخابرات ایران به ارزش7 میلیارد دلار در بورس به فروش رفت .کار آماده‌سازی سهام مخابرات بیش از یک سال و نیم طول کشید و می‌توان گفت واگذاری سهام این شرکت از پرهیاهو‌ترین واگذاری‌های سازمان خصوصی‌سازی بوده است.اما واگذاری سهام شرکت مخابرات ایران حتی حین واگذاری نیز با اما و اگر‌های متعددی روبه‌رو بود.
در روز عرضه، سفارش‌های ابتدایی برای خرید سهام مخابرات روی 114 تا 119 تومان برای هر سهم متمرکز شده بود و حجم تقاضا برای خرید سهام این شرکت نیز تا دقایق پایانی، در حدود 250میلیون سهم بود اما درست در دقایق پایانی مبادلات، ارزش هر سهم مخابرات در یک جهش باور نکردنی با قیمت 150تومان به فروش رسید و در شرایطی که تنها 250 میلیون تقاضا برای این سهم وجود داشت مدیریت بازار اعلام کرد که کل 5 درصد سهام این شرکت یعنی معادل 2 میلیاردو 293 میلیون سهم این شرکت به فروش رسیده است.
به این ترتیب روند فروش سهام این شرکت در 8 دقیقه پایانی معاملات، آن هم به قیمت 150تومان همه را متعجب کرد و پس از پایان مبادله سهام، فعالان بازار از خود می‌پرسیدند که چه اتفاقی رخ داد؟ ماجرا از آنجا شروع شد که طی ماه‌های گذشته طیف گسترده‌ای از کارکنان شرکت مخابرات در اقدامی خودجوش تلاش کردند تا سرمایه‌های خود را برای خرید سهام مخابرات در روز عرضه جمع‌آوری کنند. پس از مدتی کارکنان این شرکت با پرداخت پس‌انداز‌های خود 307 میلیارد تومان نقدینگی برای خرید سهام مخابرات جمع‌آوری کردند و به یک کارگزار وکالت دادند تا سهام مخابرات را برای آنان بخرد.
و اما در روز عرضه
در مبادلات روز شنبه 19 مرداد ماه، مدیر بازار در ساعت 10صبح، دستور آغاز عرضه سهام شرکت مخابرات ایران را صادر کرد. در دقایق ابتدایی گروهی از خریداران دستور‌های خرید خود را برای سهام مخابرات به نرخ 100 تومان به کارگزاران ارائه کردند، پس از طی شدن ساعاتی از معامله رقابت افزایش یافت و برخی از خریداران قیمت‌ها را افزایش دادند و اعلام کردند حاضرند سهام مخابرات را به قیمت هر سهم 114 تومان خریداری کنند. رقابت ادامه پیدا کرد و دستور‌های خرید به 119 تومان نیز افزایش یافت.
این رقم تا ساعات پایانی معاملات یعنی ساعت 12:30 کماکان به قوت خود باقی بود و هیچ کس حاضر نبود سهام شرکت مخابرات را به قیمتی بالاتر از 119 تومان خریداری کند ضمن اینکه مجموع کل درخواست‌های ارائه شده برای خرید سهام مخابرات از محدوده 250 میلیون سهم تجاوز نمی‌کرد؛ به این معنی که کل درخواست‌هایی که برای خرید سهام این شرکت ارائه شده بود تنها برای خرید 250 میلیون سهم بود در حالی که 5 درصد از سهام شرکت مخابرات معادل3/2میلیون سهم روی میز فروش بود.اما در این لحظه مدیریت بازار دستور داد ساعت معاملات تا ساعت یک ظهر تمدید شود.از این زمان به بعد درخواست‌های ارائه شده همچنان در محدوده 119 تومان بود و این قیمت تا 8 دقیقه مانده به ساعت یک ادامه یافت.
در این مدت، مسئولان سازمان خصوصی‌سازی که اعتقاد داشتند سهام شرکت مخابرات باید به قیمت 180تومان به فروش برسد هنوز دستور فروش سهام را صادر نکرده بودند
چرا که اعتقاد داشتند سهام مخابرات بیشتر از اینها ارزش دارد.گزارش‌های دریافتی حاکی از آن است که در این مدت مسئولان بورس تهران به مسئولان سازمان خصوصی‌سازی پیشنهاد داده بودند که سهام را به قیمت 119 تومان بفروشند و گویا گفت‌وگو‌های طولانی نیز در این باره در اتاق مدیرعامل بورس تهران صورت گرفته است.اما درست 8 دقیقه قبل از آنکه عقربه‌ها، ساعت یک ظهر را نشان دهند بورس تهران اعلام کرد که کل سهام شرکت مخابرات(3/2میلیارد سهم)به قیمت هر سهم 150 تومان به فروش رفت، در حالی که تا این مدت تقاضا برای این سهم در محدوده250 میلیون سهم و به نرخ 119 تومان بود.
چه اتفاقی رخ داد؟
گزارش‌های دریافتی حاکی از آن است که در لحظات پایانی معاملات دیروز کارگزاری که از کارکنان شرکت مخابرات وکالت داشت تا سهام این شرکت را خریداری کند درست 8 دقیقه مانده به پایان مبادلات دستور خرید کل 5 درصد از سهام مخابرات را 31 تومان بالاتر از نرخ بازار روی میز قرار می‌دهد.
بالا بردن نرخ خرید به این معنی است که خریدار معتقد است سهام به این نرخ می‌ارزد در حالی که کارکنان شرکت مخابرات به‌دلیل اینکه اطلاعات کافی برای خرید فروش سهام ندارند و از قدرت تجزیه و تحلیل مالی برای قیمت‌گذاری سهام برخوردار نیستند به هیچ عنوان ارزیابی دقیقی از اینکه سهام شرکت مخابرات 150 تومان می‌ارزد، نداشتند و به همین دلیل به کارگزار وکالت داده بودند که سهام مخابرات را در جریان رقابت خریداری کند اما کارگزار خریدار از این ناآگاهی کارکنان مخابرات استفاده کرده و قیمت را بنا به دلخواه دولت با یک جهش 31 تومانی روی میز گذاشت و کل سهام را بالاتر از نرخ واقعی برای سهامداران خریداری کرد.هنوز مشخص نیست که این کارگزار به دستور چه کسی چنین اقدامی ر ا انجام داده است اما تمایل سازمان خصوصی‌سازی به نمایندگی از دولت در این خرید کاملا عیان است.
روایت بورس از ادامه عرضه
اما عرضه سهام پایان ماجرا نبود و پس از آن شایعه توقف عرضه سهام مخابرات در بازار پیچید، چنان که شرکت بورس تهران سه‌شنبه هفته گذشته در اطلاعیه‌ای اعلام کرد: فعالان بازار استحضار دارند که سهام شرکت مخابرات ایران پس از بررسی‌های زیاد و اقدامات آماده‌سازی و نیز افشای تمامی اطلاعات مهم و مؤثر بر قیمت، در بورس عرضه شد.
طبق سیاست‌های کلی اصل 44، واگذاری‌ها باید پس از کارشناسی همه جانبه‌صورت گیرد که در مورد مخابرات ایران به‌دلیل اهمیت ملی علاوه بر بررسی‌های متداول مالی، اقتصادی و فنی، موضوع واگذاری از ابعاد سیاسی و امنیتی نیز توسط نهادهای ذی‌ربط انجام شد و خوشبختانه قبل از اتمام مراحل درج شرکت مخابرات در بورس، تاییدیه شورای‌عالی امنیت ملی نیز دریافت شد. لذا واگذاری مخابرات با انجام تشریفات قانونی لازم انجام شده است و خبر مخالفت شورای‌عالی امنیت ملی با عرضه سهام مخابرات یا بازگرداندن سهام عرضه شده خلاف واقع است. فعالان بازار اطمینان داشته باشند که کلیه تشریفات قانونی و مجوزهای لازم قبل از عرضه مخابرات انجام شده است و در عرضه‌های بعدی نیز قوانین و مقررات کاملا رعایت خواهد شد.
تکذیب خبر
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار هم اعلام کرد: سایت‌های اینترنتی به اشتباه لغت «بازگرداندن» را به جای «بازارگردان» در متن خبر خود استفاده کرده و به نقل از رئیس سازمان بورس آورده‌اند. در متن خبرها آمده بود: اگر پس از بررسی‌های لازم به این نتیجه برسیم که سهام مخابرات نیاز به «بازگردانی» دارد، اقدامات لازم از سوی سازمان بورس انجام خواهد شد، در حالی که رئیس سازمان بورس گفته بود: در پاسخ به سؤالی مبنی بر اینکه آیا سهام مخابرات نیاز به «بازار گردان» دارد یا خیر، ما بررسی‌های لازم را در این زمینه انجام خواهیم داد و اگر به این نتیجه برسیم که سهام مخابرات نیاز به بازارگردان دارد، حتماً اقدامات لازم در این زمینه صورت خواهد گرفت.
توقف واگذاری
در ادامه واکنش مقامات دولتی، رئیس سازمان خصوصی‌سازی هم گفت: هرگونه مخالفت با واگذاری سهام مخابرات و ادامه عرضه آن کذب محض است و چنین شایعاتی به‌منظور تخریب سهام این شرکت و کاهش قیمت آن منتشر می‌شود. غلامرضا حیدری‌کرد زنگنه تصریح کرد: هرگونه مخالفت برای واگذاری سهام شرکت‌های مخابرات را تکذیب می‌کنم و توقف عرضه سهام این شرکت بزرگ دولتی به هیچ وجه صحت ندارد.
شورای‌عالی امنیت ملی نهایت همکاری را برای عرضه سهام مخابرات داشته است. این شورا مجوزهای مربوط به کشف قیمت و عرضه اولیه سهام مخابرات را صادر و با مشخص کردن شبکه‌های مادر و غیرمادر مشکل این شرکت را حل کرد. کرد زنگنه ادامه داد: با توجه به رشد نرخ سهام این شرکت در بورس، عده‌ای از افراد که درصدد خرید سهام مخابرات هستند قصد دارند با انتشار چنین شایعاتی زمینه تخریب و کاهش قیمت سهام این شرکت را فراهم کنند تا بعد از ارزان شدن آن اقدام به خرید سهام این شرکت کنند.
پیگیری عرضه مابقی سهام
علی رحمانی، مدیرعامل شرکت بورس هم اعلام کرد: به هیچ عنوان موضوع توقف عرضه مابقی سهام مخابرات مطرح نبوده و بعد از عرضه 5 درصد از سهام مخابرات عرضه مابقی سهام این شرکت به شدت در حال پیگیری است و قطعا تا پایان سال، 50 درصد سهام مخابرات به بخش خصوصی واگذار می‌شود.
