همشهری- سیاوش فلاح‌پور: «۳۴سال است در نشستهای اوپک شرکت می‌کنم اما تاکنون درخواستی مانند آنچه امارات مطرح کرده ندیده‌ام! اگر این کشور ملاحظاتی نسبت به توافق مجموعه اوپک پلاس داشته چرا تاکنون سکوت کرده است؟». بخشی از مصاحبه روز گذشته عبدالعزیز بن‌سلمان، وزیر انرژی عربستان سعودی با شبکه تلویزیونی الشرق بود؛ مصاحبه‌ای که در آن انتقاداتی بی‌سابقه از زبان یک مقام عالی رتبه سعودی علیه مهم‌ترین متحد عربی این کشور، یعنی امارات مطرح شده است. شکست مذاکرات کشورهای عضو سازمان اوپک به انضمام روسیه (موسوم به اوپک پلاس) را می‌توان تازه‌ترین پرده از تنش‌های روز افزون ریاض و ابوظبی به شمار آورد. طی ۴۸ساعت گذشته بسیاری از شخصیت‌ها و همچنین رسانه‌های بزرگ عربستان انتقادات بی‌سابقه‌ای را نسبت به سیاست‌های منطقه‌ای و اقتصادی امارات عنوان کرده‌اند؛ سیاست‌هایی که این شیخ نشین عربی را از یکی از حامیان عربستان به رقیب این کشور تبدیل کرده است.
کارشکنی امارات برای سهم‌خواهی
عربستان و روسیه در سال ۲۰۲۰ با توجه به شیوع جهانی ویروس کرونا و کاهش چشمگیر مصرف نفت، با توافقی که به تأیید اعضای سازمان اوپک رسید به‌تدریج عرضه ۹ میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت در بازارها را متوقف کردند. هدف از این توافق، صیانت از ارزش انرژی کشورهای تولیدکننده و همچنین جلوگیری از ریزش بیشتر قیمت نفت عنوان شده بود. این در حالی است که اکنون کشورهای صنعتی و مهم‌ترین مصرف‌کنندگان نفت جهان خیلی زودتر از آنچه پیش‌بینی می‌شد دوره اوج بحران را پشت سر گذاشته و برای بازگشت به شرایط پیش از کرونا آماده می‌شوند. بر این اساس، قیمت نفت ظرف ماه‌های گذشته با رشد قابل توجه به بیش از ۷۰ دلار رسیده است. حالا و در شرایطی که بازارهای جهانی متقاضی عرضه بیشتر نفت شده است، کشورهای عربستان و روسیه تلاش می‌کنند با کنترل روند افزایش تولید، مانع از شکست قیمت‌ها شوند.
باید توجه داشت که صعود چشمگیر قیمت نفت کمک اساسی به اقتصاد این کشورها داشته و بخش مهمی از کسری بودجه آنها در سال‌جاری را جبران کرده است. بر این اساس ریاض و مسکو طرحی را به‌منظور تمدید توافق سال ۲۰۲۰ و درنظر گرفتن محدودیت‌هایی برای افزایش تولید تا سقف ۴۰۰ هزار بشکه در ماه آماده کرده بودند. به نوشته روزنامه الشرق‌الاوسط، این چشم‌انداز ضمن صیانت از قیمت‌های فعلی می‌تواند روند افزایش قیمت هر بشکه نفت خام را با شیبی متعادل ظرف یک سال آینده حفظ کند. اما تمام این برنامه‌ها و توافق‌ها در جریان مذاکرات اوپک پلاس با یک مخالف قدرتمند روبه‌رو شد. دولت امارات معتقد است سهم درنظر گرفته شده برای این کشور در توافق سال ۲۰۲۰ عادلانه نیست و اگر کشورهای عربستان و روسیه به‌دنبال تمدید این توافق هستند باید ابتدا سهم امارات از تولید روزانه نفت را افزایش دهند.
به گزارش شبکه الشرق، سهم مورد نظر دولت امارات بین ۳ میلیون و ۸۰۰ هزار تا ۴میلیون بشکه در روز است. به این ترتیب درحالی‌که پیش‌بینی می‌شد مذاکرات کشورهای اوپک پلاس برای تمدید توافق در همان روز پنجشنبه هفته گذشته به نتیجه برسد، مخالفت قاطع امارات باعث شد تمام رایزنی‌ها بی‌نتیجه مانده و مذاکرات نهایی تا روز دوشنبه ادامه داشته باشد. عبدالعزیز، وزیر انرژی سعودی پس از پایان نخستین دور از مذاکرات اوپک در نشست خبری گفت: به استثتنای یک کشور، تمامی اعضا با توافق مسکو و ریاض برای مدیریت عرضه نفت به بازارها موافق هستند. امیدوار هستیم اختلافات داخلی با تکیه به منطق و عقلانیت تا روز دوشنبه خاتمه یابد. اما گذشت زمان نشان داد مواضع ابوظبی در مخالفت با عربستان و روسیه، بسیار جدی‌تر از آن است که با اظهار امیدواری و یا رایزنی‌های فشرده و چند روزه تغییر کند.
شبکه سی‌ان‌ان با اشاره به این تحولات به نقل از یک تحلیلگر در مرکز پژوهش‌های نفتی «آربی‌سی» می‌نویسد: اختلافات بی‌سابقه میان امارات و با عربستان با ۲ سناریوی احتمالی روبه‌رو است. در حالت اول ممکن است تداوم سیاست‌های فعلی امارات منجر به خروج نهایی این کشور از سازمان اوپک شود. به‌نظر می‌رسد این گزینه چندان با چشم‌انداز ابوظبی برای تعامل با بازارهای نفت ناهمسو نباشد. چراکه این کشور آینده قابل توجهی برای بازارهای نفتی، به استثنای ۱۰سال آینده قائل نبوده و تلاش می‌کند بخش مهمی از ذخایر انرژی خود را در این مدت به فروش برساند. بر این اساس امارات سهم تعیین شده برای خود در توافق اوپک پلاس را عادلانه نمی‌داند. اما در حالت دوم، ممکن است کارشکنی‌های مداوم اماراتی‌ها برای سهم‌خواهی بیشتر از عربستان، دیگر کشورهای تولیدکننده نفت را نیز به پیروی از این رفتار مقابل ریاض تشویق کند. در این صورت فروپاشی سازمان اوپک به‌عنوان نهادی منسجم و تأثیرگذار در بازارهای جهانی نفت دور از انتظار نخواهد بود.
رویارویی عربستان و امارات؛ فراتر از نفت
یکی از عوامل ثابت در تحولات ۱۰ سال گذشته منطقه خاورمیانه و خلیج‌فارس، اتحاد مؤثر ۲کشور عربی، یعنی عربستان سعودی و امارات بوده است. این دوکشور در بسیاری از پرونده‌های جنجالی منطقه، از کودتای مصر گرفته تا جنگ داخلی لیبی، تقابل با ایران، بحران سوریه، افزایش فشارهای سیاسی بر ترکیه و از همه مهم‌تر، تجاوز نظامی به یمن در کنار یکدیگر قرار داشتند. اما این ائتلاف به‌تدریج از اواخر سال ۲۰۱۷ با تغییر سیاست‌های امارات در جنوب یمن تغییر کرد.
مهم‌ترین نشانه این تغییرات، تمرکز امارات بر تقویت گروه‌هایی جدایی‌طلب در جنوب یمن و رویارویی با دولت منصور هادی بود؛ دولتی که مهم‌ترین متحد عربستان در یمن به‌حساب می‌آید. این تقابل تا آستانه وقوع درگیری نظامی میان ریاض و ابوظبی در سال ۲۰۱۹ پیش رفت اما سرانجام با انعقاد یک توافق سیاسی و خروج نیروهای اماراتی از خاک یمن مهار شد؛ توافقی که به‌نظر می‌رسد بخش عمده آن به سود امارات بوده است. مجموعه این تنش‌ها به‌تدریج بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های دو کشور پیدا کرد تا جایی که برخی تحلیلگران مشهور سعودی به صراحت از امارات به‌عنوان عامل برهم‌زننده ثبات در منطقه خلیج‌فارس سخن گفته و از ارتباطات دیپلماتیک این کشور با ایران انتقاد کردند.
روزنامه العربی‌الجدید در این‌باره می‌نویسد: نگاه سعودی‌ها با گذشت زمان نسبت به ابوظبی تغییر کرده و آن را تهدیدی برای موقعیت سیاسی و اقتصادی ویژه خود در خلیج‌فارس می‌دانند. این وضعیت تا جایی پیش رفته که حتی برخی رسانه‌ها از بدبینی ریاض، نسبت به توسعه پر شتاب روابط امارات و اسرائیل سخن می‌گویند. بر این اساس، تقابل شدید این دوکشور عربی بر سر قیمت نفت، نه تحولی بی‌سابقه، بلکه ادامه فرایند تنشی است که دست‌کم از ۴سال قبل نشانه‌های آن نمایان شده است.
نظر شما